Γράφει η Μαρία Θερμού
Ήταν η πάμπλουτη κληρονόμος ενός πετρελαιοπαραγωγού της Νέας Ορλεάνης, που μετά τον θάνατο του πατέρα της ανέλαβε τις οικογενειακές επιχειρήσεις πετρελαίου και ξυλείας. Αλλά δεν εξελίχθηκε μόνον σε δεινή επιχειρηματία, καθώς και η φιλανθρωπική της δράση ήταν σπουδαία ενώ η συλλογή τέχνης και ειδικά έργων του Πέτερ Καρλ Φαμπερζέ την έκανε διάσημη και σ΄αυτόν τον τομέα.
Γιατί η Ματίλντα Γκέτινγκς Γκρέι (1885 – 1971) είχε κατορθώσει να αποκτήσει μία από τις καλύτερες συλλογές Φαμπερζέ στον κόσμο, κάνοντας γνωστό το όνομα του μεγάλου τεχνίτη – κοσμηματοπώλη στις Ηνωμένες Πολιτείες σε μία εποχή που δεν τον γνώριζε ακόμη κανείς.
Η Ματίλντα Γκέτινγκς Γκρέι απέκτησε το πρώτο αντικείμενο Φαμπερζέ το 1933 και καθώς ήταν καλλιτεχνική φύση και η ίδια έγινε και μία εκλεπτυσμένη συλλέκτρια. Εξακολούθησε έτσι να αναζητεί έργα του ίδιου του Φαμπερζέ ή του εργαστηρίου του ως τον θάνατό της ενώ στη συνέχεια μία επιλογή από την πολυτελή συλλογή της βρέθηκε σε μακροπρόθεσμο δανεισμό στο Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης.
Βασικός όρος του ιδρύματος άλλωστε, το οποίο είχε ιδρύσει και στο οποίο είχαν κληροδοτηθεί, ήταν να είναι πάντα προσιτά στο κοινό για να μπορεί να τα απολαύσει. Να σημειωθεί άλλωστε, ότι σήμερα, αν και εφ΄όσον εμφανιστεί κάποιο αυγό Φαμπερζέ στην αγορά η μέση τιμή του είναι 33 εκατομμύρια δολάρια.
Πολυτελείς δημιουργίες
Ανάμεσα στα έργα της συλλογής είναι τρία υπέροχα αυτοκρατορικά αυγά, που δημιουργήθηκαν από τον Φαμπερζέ (1846–1920) για τον οίκο των Ρομανόφ ξεκινώντας το 1885. Τα αρχεία δείχνουν, ότι αρχικά παραγγέλθηκαν από τον τσάρο Αλέξανδρο Γ’ για την σύζυγό του, Μαρία Φεοντόροβνα και στη συνέχεια για τον γιο και κληρονόμο του, μετέπειτα τσάρο Νικόλαο IΒ΄, για τη μητέρα του και τη γυναίκα του.
Από ροζ ιριδίζον σμάλτο με διαμάντια, σμαράγδια και ζαφείρια είναι φιλοτεχνημένο το αυγό των «Αυτοκρατορικών ανακτόρων της Δανίας» το οποίο είχε δώσει στη σύζυγό του Αλέξανδρος Γ’ . Εξωτερικά χωρίζεται σε δώδεκα τμήματα και όταν ανοίγει αποκαλύπτει μία αναδιπλούμενη κατασκευή με δέκα πάνελ, στα οποία απεικονίζονται μινιατούρες από τα αγαπημένα δανέζικα και ρωσικά καταφύγια της αυτοκράτειρας.
Το «Αυτοκρατορικό Αυγό του Καυκάσου» ένα πολυτελές έργο, διακοσμημένο με διαμάντια, μαργαριτάρια, κρύσταλλο και ελεφαντόδοντο, έχει τέσσερις οβάλ λιλιπούτιες πόρτες, καθεμία από τις οποίες ανοίγει για να αποκαλύψει μια διαφορετική μινιατούρα του αυτοκρατορικού κυνηγετικού καταφυγίου στα βουνά του Καυκάσου.
Και τέλος το «Αυτοκρατορικό Ναπολεόντειο Αυγό», το οποίο ο Νικόλαος Β’ είχε προσφέρει στη μητέρα του Μαρία Φεοντόροβνα, το Πάσχα του 1912, τιμούσε την εκατονταετηρίδα της ρωσικής νίκης επί των στρατών του Ναπολέοντα. Όταν ανοίγει, αποκαλύπτει μία πτυσσόμενη κατασκευή με έξι πάνελ – μινιατούρες που δείχνουν τα έξι συντάγματα, των οποίων η αυτοκράτειρα μητέρα ήταν επίτιμη συνταγματάρχης.
Το καλάθι με τα κρίνα
Ένα άλλο έργο της συλλογής είναι ένα καλάθι με κρινάκια, τα γνωστά μιγκέ, που θεωρείται το αριστούργημα των λουλουδιών του Φαμπερζέ. Φιλοτεχνημένο το 1896 παρουσιάστηκε αρχικά στην τσαρίνα Αλεξάντρα Θεοδόροβνα. Δεκαεννέα χρυσοί μίσχοι ξεπηδούν από εννέα φυτά, που είναι φυτεμένα σε βρύα, φτιαγμένα από χρυσό, που είναι λιωμένο, κομμένο και κλωσμένο σαν σε νήμα.
Κάθε άνθος αποτελείται από ένα μαργαριτάρι, που καταλήγει σε τριανταφυλλάκι φτιαγμένο από διαμάντια. Όσο για τα μακριά φύλλα του φυτού κατασκευάστηκαν από σκληρό, πυκνό νεφρίτη και σκαλίστηκαν έτσι ώστε να αποδίδουν τις χαρακτηριστικές ραβδώσεις, που έχουν και τα αληθινά φύλλα. Η τσαρίνα λάτρευε το καλάθι με τα κρίνα, γιατί ήταν τα άνθη που αγαπούσε περισσότερο ενώ οι πέρλες ήταν από τα αγαπημένα της κοσμήματα. Γι΄αυτό και το έπαιρνε συχνά μαζί της όταν ταξίδευε.
Κάθε έργο από αυτά απαιτούσε τη δουλειά πολλών ανθρώπων με διαφορετικές ειδικότητες, καθώς άλλοι σχεδίαζαν, άλλοι έκοβαν τους πολύτιμους λίθους, άλλοι ήταν χαράκτες, άλλοι δούλευαν τα σμάλτα και άλλοι στίλβωναν. Ειδικά η δημιουργία ενός πασχαλινού, αυτοκρατορικού αυγού μπορούσε να διαρκέσει περισσότερο από ένα χρόνο για να ολοκληρωθεί. Συνολικά υπάρχουν πενήντα στον κόσμο, καθώς αρκετά έχουν χαθεί. Αρχικά όλα ήταν στη Ρωσία, μετά την Επανάσταση του ΄17 όμως και για λόγους αναζήτησης πόρων κάποια πουλήθηκαν στη Δύση.
Παρ΄ότι τα αυγά πάντως είναι εμβληματικά του οίκου, παρήγαγε επίσης και χιλιάδες άλλα αντικείμενα, από ασημένια σετ τσαγιού ως διάφορα είδη πολυτελείας. Όσο για τον ίδιο το δημιουργό τους, που η εταιρεία του είχε γίνει η μεγαλύτερη επιχείρηση κοσμήματος στη Ρωσία και από το 1882 έως το 1917 πέθανε αυτοεξόριστος στη Λοζάνη το 1920.
