Μήπως η ανασφάλεια σε πνίγει; Μήπως μόλις απομακρύνεται για λίγο ο σύντροφός σου, μήπως όταν βγαίνει με τους φίλους του σε ζώνουν τα φίδια και ο πανικός; Μήπως ζεις με τον φόβο ότι θα τον χάσεις; Η Ντόρα Μίνου, ΜΑ Κλινικής Ψυχολογίας, Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια (ενηλίκων, ζεύγους &οικογένειας) γράφει για την φοβία εγκατάλειψης που δυναμιτίζει τη σχέση σου, και μας δείχνει τον δρόμο προς τη λύση.
Ο φόβος της εγκατάλειψης είναι ένα πολύπλοκο ψυχολογικό φαινόμενο που το βιώνουν πολλοί, ωστόσο είναι ιδιαίτερα εμφανές στις διαπροσωπικές σχέσεις. Το άτομο που τον βιώνει είναι μέσα σε έναν φαύλο κύκλο που μόνο προβλήματα μπορεί να δημιουργεί, τόσο στον εαυτό του όσο και στη σχέση του. Η φοβία αυτή συχνά είναι μία βαθύτερη πεποίθηση ότι θα εγκαταλειφθεί από τον άλλο με αποτέλεσμα οι δυσλειτουργικές συμπεριφορές να αυξάνονται συνεχώς μέσα στη σχέση και τα προβλήματα να κλιμακώνονται, φτάνοντας τελικά πολλές φορές τη σχέση σε τέλμα. Ο αποχωρισμός συνοδεύεται από έντονα αρνητικά συναισθήματα που μπορεί να τον φτάσουν και στα όρια του πανικού. Κυρίαρχα είναι ο φόβος, η λύπη και ο θυμός που ενισχύονται από την ανασφάλεια που έχει το άτομο ώστε να διαχειριστεί την μοναξιά του και το κενό της απώλειας.
Ειδικότερα…
-Η όποια ένδειξη απομάκρυνσης του άλλου πυροδοτεί αρνητικά συναισθήματα και πολλές φορές εξαιτίας του φόβου της εγκατάλειψης φτάνει τον άλλο στα όριά του προκειμένου να διαπιστώσει πόσο μπορεί να αντέξει πριν εγκαταλείψει τη σχέση.
-Τα κυρίαρχα συναισθήματα στο τέλος κάθε σχέσης είναι μοναξιά και κενό, ενώ ταυτόχρονα θα δούμε το άτομο να κάνει απέλπιδες προσπάθειες προκειμένου να δημιουργήσει μία καινούρια σχέση και να προσκολληθεί σε αυτή.
-Είναι ιδιαίτερα προσκολλημένο στους άλλους και δεν μπορεί να δεχτεί ότι κάποιος μπορεί να ενδιαφέρεται και από απόσταση -αυτό είναι το αποτέλεσμα της ανασφάλειάς που τον κυριεύει.
-Στις ερωτικές σχέσεις η συναισθηματική εξάρτηση και ο φόβος της εγκατάλειψης συνήθως συνυπάρχουν με αποτέλεσμα σταδιακά να χάνεται και η ποιότητα της σχέσης.
-Στο ενδεχόμενο του αποχωρισμού, ο φόβος και ο θυμός συνυπάρχουν και πολλές φορές η έλλειψη διαχείρισης δημιουργούν αδιέξοδα με αποτέλεσμα το ίδιο το άτομο να οδηγήσει τη σχέση στο τέλος.
Δύο τύποι εγκατάλειψης…
Αυτή που προέρχεται από τη συναισθηματική εξάρτηση -το άτομο είναι πλήρως εξαρτώμενο από τον άλλο, δεν παίρνει πρωτοβουλίες, δεν έχει τον έλεγχο της ζωής του και “υπηρετεί” τις ανάγκες και τις επιθυμίες του άλλου, και η εγκατάλειψη που προέρχεται από αποχωρισμό ή απώλεια, όπου το άτομο νιώθει αβοήθητο, απελπισμένο, αποζητά συναισθηματική επαφή και καθοδήγηση.
Οι ρίζες του προβλήματος
Οι ρίζες μίας τέτοιας φοβίας προέρχονται από τη βρεφική ηλικία και τα παιδικά χρόνια όπου ο φόβος της εγκατάλειψης είναι πολύ μεγάλος. Τα παιδιά είναι πλήρως εξαρτημένα από τους γονείς ή τα άτομα που τα φροντίζουν, με αποτέλεσμα βιώματα εγκατάλειψης ή απομάκρυνσης από τους γονείς να προκαλούν έντονο άγχος και ανασφάλεια. Επιπλέον μία αδιάφορη μητέρα ή μία μητέρα με ασταθή συμπεριφορά θα μπορούσε να ενισχύσει έναν τέτοιο φόβο. Επίσης σημαντικές αλλαγές όπως ένα κακό διαζύγιο, μια ξαφνική και τραυματική εγκατάλειψη, η βίαιη απώλεια κάποιου ή μια τραγωδία, θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως παράγοντες αυξημένου κινδύνου και να εδραιωθούν στο παιδί, με αποτέλεσμα να το ακολουθούν και στην ενήλικη ζωή εμφανίζοντας το φόβο της εγκατάλειψης, που προβάλλεται συχνά στις διαπροσωπικές του σχέσεις και ιδίως στις ερωτικές.
Οι συνέπειες…
-Ζώντας με αυτόν τον φόβο της εγκατάλειψης και ουσιαστικά της μοναξιάς είναι δύσκολο να διατηρηθεί μία σχέση, και αν αυτό γίνει σίγουρα θα είναι μία σχέση με πολλά προβλήματα και δυσκολίες.
-Η ανασφάλεια και ο φόβος συχνά γίνεται πρόκληση. Το ίδιο το άτομο σαμποτάρει τη σχέση και την οδηγεί εκεί ακριβώς που φοβάται ότι θα καταλήξει… επιβεβαιώνοντας έτσι τη φοβία του. Θυμώνει με το σύντροφό του και κατ’ επέκταση με τον εαυτό του, θυματοποιείται και καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η φοβία ήταν βάσιμη και για αυτό και επιβεβαιώθηκε. Πρόκειται για θυματοποίηση και έναν φαύλο κύκλο που ουσιαστικά το ίδιο το άτομο δημιουργεί, συντηρεί και ανακυκλώνει.
Οι απαιτήσεις του από τον/την σύντροφό του
-Αρχικά η επιβεβαίωση της αγάπης του άλλου που πρέπει να γίνεται συνέχεια και με τον συγκεκριμένο τρόπο που το άτομο που φοβάται την εγκατάλειψη, προσδοκεί. Θεωρείται λοιπόν αυτονόητο για τον ανασφαλή ότι ο άλλος πρέπει να καταλάβει, να ξέρει και να πράξει όπως επιθυμεί αυτός.
-Πολύ συχνά η σύγκρουση στη σχέση ερμηνεύεται ως διάλυση της σχέσης και “απαντάει” ως επιβεβαίωση στο φόβο.
-Το άτομο ουσιαστικά φοβάται την εγκατάλειψη και κατ’ επέκταση τη μοναξιά αλλά συχνά βλέπουμε ότι ως επί το πλείστον επιλέγει να είναι μόνο του.
-Υπάρχει καχυποψία και ζήλια πολλές φορές με ανύπαρκτες αφορμές και κάνει συχνά σκηνές ζητώντας επιβεβαίωση και αποδείξεις.
-Γίνεται καταπιεστικό και εξαρτώμενο ή λειτουργεί με το άλλο άκρο και είναι εντελώς απόμακρο στη σχέση.
-Πολλές φορές μπορεί να υπάρχουν ουσιαστικές διαφορές στη σχέση με τον σύντροφο οι οποίες παραβλέπονται και δεν επικοινωνείται η ουσία των προβλημάτων γιατί ο φοβικός και “θύμα” παράλληλα ερμηνεύει τις καταστάσεις με βάση τις δικές του φοβίες.
-Η σχέση παύει να είναι αυθεντική και σιγά σιγά χάνεται η οικειότητα γιατί έρχεται η απομάκρυνση στο ζευγάρι.
-Τα άτομα αυτά πιστεύουν ότι πάντα θα βιώνουν την εγκατάλειψη στη ζωή τους και δεν αναγνωρίζουν την κούραση και τον θυμό που μπορεί να προκαλούν στο σύντροφό τους.
Η βοήθεια…
Η ψυχοθεραπεία σε αυτές τις περιπτώσεις βοηθά ώστε να αντιμετωπιστούν αυτοί οι φόβοι της εγκατάλειψης και της μοναξιάς καθώς επίσης και οι ανασφάλειες που “κουβαλά” το άτομο, και επιπλέον να ενισχυθεί η αυτοπεποίθησή του, βελτιώνοντας έτσι τη σχέση τόσο με τον εαυτό του όσο και τη σχέση του με τους άλλους. Είναι πολύ σημαντικό να γνωρίσει κάποιος τον εαυτό του και τις δυνατότητές του, να μπορεί να κάνει τις επιλογές του και να βιώνει το παρόν στην οποιαδήποτε σχέση ισότιμα με τον άλλον ή τους άλλους γύρω του.
Να θυμάστε…
Αν και το πρόβλημα είναι προσωπικό, εύκολα ο ίδιος προβάλλει τις ανασφάλειές του στον σύντροφό του με αποτέλεσμα να μην μπορεί να τον αποδεχτεί και κατ’ επέκταση να επενδύσει συναισθηματικά και να χαρεί τα θετικά που πραγματικά μπορεί να έχει η σχέση.
