Γράφει Κώστας Μαρτάκης
Από την Ούρσουλα στη «Μικρή Γοργόνα», μέχρι την Έλσα στο «Frozen» και τον Λούκα στο «Soul», εδώ και χρόνια η Disney έχει κάνει τα ελάχιστα στην εκπροσώπηση της LGBTQ κοινότητας. Μας έδωσαν κακούς με ομοφυλοφιλική συμπεριφορά, δευτερεύοντες χαρακτήρες που έχουν απλές ατάκες που δηλώνουν τον προσανατολισμό τους ή βασικούς χαρακτήρες που φαίνονται υποκειμενικά ομοφυλόφιλοι αλλά δεν τολμούν να το δηλώσουν.
Μετά τις αντιδράσεις που προκάλεσε τον προηγούμενο Μάρτιο, ο πρώην πλέον Διευθύνων Σύμβουλος της Disney Μπομπ Τσάπεκ, με την απάντηση της εταιρείας στο νομοσχέδιο της Φλόριντα για το “Don’t Say Gay”, το στούντιο κυκλοφόρησε τον «Παράξενο Κόσμο», μια ταινία στην οποία ο κεντρικός χαρακτήρας είναι αναμφισβήτητα γκέι. Και αυτή τη φορά, φαίνεται σαν μια αξιόλογη εκπροσώπηση της LGBTQ κοινότητας.
Ο Ίθαν Κλέιντ του «Παράξενου Κόσμου» είναι ο πρώτος γκέι έφηβος ήρωας της Disney
Σε σκηνοθεσία των Ντον Χολ και Κούι Νγκουγιέν, ο «Παράξενος Κόσμος» περιστρέφεται γύρω από τις περιπέτειες τριών γενεών εξερευνητών σε ένα ταξίδι στο κέντρο της γης με στόχο την ανεύρεση της αιτίας που ο φυτικός οργανισμός, ο οποίος προέρχεται από εκεί και αποτελεί τη βασική πηγή ενέργειας για τον κόσμο, αρχίζει να καταστρέφεται.
Ο Γιέγκερ Κλέιντ (με τη φωνή του Ντένις Κουέιντ) είναι ένας εύσωμος αρρενωπός άντρας που λατρεύει να εξερευνά, να πολεμά τέρατα και να μπλέκει συνεχώς σε περιπέτειες. Ο γιος του, ο Σέρτσερ Κλέιντ(με τη φωνή του Τζέικ Τζίλενχαλ), είναι ένας αγρότης και ένας διανοούμενος που είναι υπερήφανος για το πόσο τρυφερός είναι προς τον έφηβο γιο του. Αυτός είναι ο Ίθαν Κλέιντ(με τη φωνή του Γιάνγκ Γουάιτ), ο οποίος ακολουθεί τα βήματα του μπαμπά του με το ότι δεν θέλει να ακολουθήσει τα βήματα του πατέρα του. Θέλει να χαράξει το δικό του δρόμο. Ο Ίθαν δεν ασχολείται με τη γεωργία και όπως ο παππούς του, είναι γοητευμένος από τα θαύματα που μπορεί να προσφέρει η εξερεύνηση.
Μέσα από αυτές τις τρεις γενιές, ο «Παράξενος Κόσμος» αντικατοπτρίζει το τρέχον ζήτημα που διαδραματίζεται σε όλο τον κόσμο, όπου οι προηγούμενες και οι νεότερες γενιές συγκρούονται ιδεολογικά για τα πάντα, από τον τρόπο ομιλίας, μέχρι την κλιματική αλλαγή. Έτσι, όταν στην ταινία αποκαλύφθηκε ότι ο Ίθαν είναι ομοφυλόφιλος, οι περισσότεροι περίμεναν την αναπόφευκτη σύγκρουση των γενεών για την διαφορετικότητα. Το σενάριο του Νγκουγιέν αποφεύγει αυτό το τροπάριο και, μαζί του, την ομοφοβία εντελώς με την αντίδραση του τοξικά αρρενωπού παππού Γιέγκερ.
Στα μέσα της ταινίας, ο Ίθαν και ο παππούς του μοιράζονται μια σκηνή στην οποία ο Γιέγκερ ρωτάει τον εγγονό του αν έχει σχέση. Ο Ίθαν και ο Ντίαζο, ο σύντροφος του που προέρχεται από τη φάρμα του πατέρα του, δεν είναι ζευγάρι επίσημα αλλά η έλξη που έχουν μεταξύ τους είναι εμφανής. Αντί ο Γιέγκερ να κάνει την στερεοτυπική ερώτηση: «Πώς τη λένε;», ρωτάει ενθουσιασμένος: «Ποιος είναι;»
“Ποιος είναι;”
Και κάπως έτσι, η έμφυλη προσδοκία ότι ο σύντροφος του εγγονού του είναι κορίτσι έχει φύγει. Η ίδια η λέξη που ενσωματώθηκε έξυπνα στο σενάριο του Νγκουγιέν («sweetheart») είναι ουδέτερη ως προς το φύλο. Όταν ο Ίθαν απαντά, ο παππούς του δεν σοκάρεται όταν ανακαλύπτει ότι το αγόρι είναι γκέι. Δεν είναι θέμα. Και αυτό είναι σημαντικό γιατί η ομοφυλοφιλία του έφηβου πρωταγωνιστή της ταινίας δεν είναι σημείο πλοκής. Η ταινία δεν εκμεταλλεύεται την ταυτότητά του ως εργαλείο. Αντίθετα, ο «Παράξενος Κόσμος» αναγνωρίζει ότι οι γκέι έφηβοι μπορούν απλά να υπάρχουν στα μέσα και να μην αντιμετωπίζεται η ταυτότητά τους ως λόγος για μια διδακτική στιγμή.
Η ιστορία της εκπροσώπησης των ομοφυλόφιλων της Disney βελτιώνεται όλο και περισσότερο
Η εκπροσώπηση των ομοφυλόφιλων στον κινηματογράφο και την τηλεόραση είχε δύσκολη διαδρομή. Από νωρίς, η Disney χρησιμοποιούσε χαρακτήρες με ομοφυλοφιλικά χαρακτηριστικά οι οποίοι ήταν συχνά κακοήθεις κακοποιοί, με σκοπό να τους κάνει ιδιαίτερους και συναρπαστικούς. Αυτή η τάση ήταν πιο εμφανής τη δεκαετία του ’90 με χαρακτήρες όπως η Ούρσουλα της «Μικρής Γοργόνας», ο Σκαρ του «Βασιλιά των Λιονταριών» και ο Τζαφάρ του «Αλαντίν». Στη δεκαετία του 2010, οι ομοφυλόφιλοι χαρακτήρες έγιναν μέρος του κόσμου των ταινιών της Disney, με φαινομενικά ομόφυλα ζευγάρια να εμφανίζονται στο φόντο στη «Ζωούπολη», στο «Ψάχνοντας την Ντόρι» και στο Toy Story 4.
Όσον αφορά τους κύριους χαρακτήρες, το κοινό έπρεπε να ψάξει πιο βαθιά για χαρακτηριστικά που μεταφράζονται συνήθως ως ομοφυλοφιλικά, και έτσι πολλοί θεατές έχουν φτάσει στο συμπέρασμα ότι η Έλσα από το «Frozen», τα αγόρια του Luca και οι αντιμαχόμενες νεαρές γυναίκες του «Η Ράια και ο Τελευταίος Δράκος», ανήκουν στην LGBTQ κοινότητα.
Εναλλακτικά, υπήρχε ο αμήχανος ρόλος του Τζος Γκαντ ως Λε Φου στην «Πεντάμορφη και το Τέρας» του 2017, όπου ο σκηνοθέτης Μπιλ Κόντον είχε δηλώσει ότι θα έχει μια «ωραία, αποκλειστικά γκέι στιγμή». Έτσι μεταφράστηκε σε μια σκηνή μερικών δευτερολέπτων όπου ο Λε Φου — ο αστείος κολλητός του Γκαστόν του οποίου το όνομα κυριολεκτικά σημαίνει «ο ανόητος» στα γαλλικά — χόρευε για λίγο με έναν άλλον άντρα. Ένας δευτερεύων χαρακτήρας που επιβεβαιώθηκε ως ομοφυλόφιλος δεν ήταν ακριβώς τόσο πρωτοποριακός όσο θα ήλπιζε ο Μπιλ Κόντον.
Αυτή η «αποκλειστικά γκέι στιγμή» κέρδισε τον χλευασμό από τη LGBTQ κοινότητα, όπως και η διακήρυξη ότι οι αδερφοί Ρούσο θα παρουσίαζαν τον πρώτο ανοιχτά γκέι χαρακτήρα του MCU στο Avengers: End Game. Αποδείχθηκε ότι αυτό τελικά σήμαινε έναν ανώνυμο χαρακτήρα σε μια ομάδα υποστήριξης, τον οποίο υποδυόταν ο σκηνοθέτης Τζο Ρούσο. Ήταν μια αστεία εκπροσώπηση, και ήρθε λίγο μετά την αποκάλυψη ότι η Disney είχε κόψει περιεχόμενο από το Thor: Ragnarok που θα έκανε επίσημο ότι η Valkyrie, ο χαρακτήρας που υποδύεται η Τέσα Τόμσον, είναι bisexual. Μόλις το 2021 και στο Eternals το MCU πρόσφερε τελικά τον πρώτο ομοφυλόφιλο υπερήρωα με τον Φαιστό, τον οποίο υποδύθηκε ο Μπράιαν Ταϊρί Χένρι.
Αλλά ακόμα και αν η Disney έκανε βήματα προόδου, το στούντιο δέχτηκε έντονη κριτική για την αρχική του έλλειψη δράσης απέναντι στο νομοσχέδιο «Don’t Say Gay» και για την αποκοπή περιεχομένου από τα έργα τους. Λόγω αυτής της αναστάτωσης, η Disney αποκατέστησε ένα σαπφικό φιλί στο Lightyear το οποίο είχε κοπεί από την ταινία πριν από την κυκλοφορία του. Ένα άλλο βήμα προς τα εμπρός ήρθε στο «Black Panther: Wakanda Forever», στο οποίο δύο μέλη της ομάδας γυναικείων πολεμιστών Dora Milaje αναγνωρίζονται τελικά ως εραστές. Και τώρα έρχεται ο Ίθαν.
Ο «Παράξενος Κόσμος» διαγράφει μια σύγχρονη πορεία στις ιστορίες ομοφυλόφιλων
Πέρα από την Disney, οι ιστορίες γκέι έφηβων στα μέσα επικεντρώνονται συχνά σε δραματοποιημένες στιγμές, όπως το άγχος να δηλώνουν τον προσανατολισμό τους, η αποξένωση από τις οικογένειές τους, να ζουν με τον αυξημένο κίνδυνο εγκλημάτων μίσους ή βίας συντρόφου ή να αντιμετωπίσουν με άλλο τρόπο την ομοφοβία . Ακόμη και σε ταινίες για γκέι ρομάντζο, η απειλή της ομοφοβίας συχνά παραμονεύει, έτοιμη να καταπνίξει κάθε υπαινιγμό ξέγνοιαστης ζωής. Η LGBTQ κοινότητα έχει αρχίσει να ζητά εκπροσώπηση που δεν θα εξισώνει την ομοφυλοφιλία με το τραύμα.
Ο Ίθαν είναι ομοφυλόφιλος, αλλά το δράμα του ταξιδιού του δεν συνδέεται με αυτό τo αναγνωριστικό. Ερωτεύεται ένα αγόρι, βιώνει την αγωνία αυτού του έρωτα — και την αμηχανία όταν ο πατέρας του προσπαθεί να το παίξει ψύχραιμος μπροστά στους φίλους του. Ο Ίθαν μπορεί να πει στον παππού του για την αγάπη του και λαμβάνει υποστήριξη και συμβουλές. Είναι αγαπητός και αποδεκτός — και πρέπει να βοηθήσει την οικογένειά του να σώσει τον κόσμο πριν να είναι πολύ αργά.
Πλέον η Disney δείχνει να υποστηρίζει έναν ιδεαλιστικό κόσμο, τον φιλικό προς την LGBTQ κοινότητα και χωρίς κακούς. Δεν είναι μικρό κατόρθωμα.
