Γράφει Μαρία Θερμού
Είναι το σπάνιο τοπίο μιας αυστριακής λίμνης, με τα νερά της να προκαλούν το ζωγράφο σε μια ατέλειωτη σειρά μικρών πινελιών, που παίζουν με το φως και τη λάμψη του. Πρόκειται για το έργο του Γκούσταβ Κλιμτ «Νησί στη λίμνη Άταρζι» του 1901-1902, που βγαίνει δημοπρασία στις 16 Μαΐου από τους Sotheby’s στη Νέα Υόρκη με εκτίμηση 45 εκατομμύρια δολάρια. Ένας πίνακας, που κάποτε ανήκε στον συλλέκτη έργων τέχνης Ότο Κάλιερ, στον οποίο έχει πιστωθεί η προώθηση του Κλιμτ, όσο και άλλων αυστριακών μοντερνιστών στις Ηνωμένες Πολιτείες στην εποχή από τον Β΄ Παγκόσμο πόλεμο και μετά.
Ο Κλιμτ ζωγράφισε το «Νησί στη λίμνη Άταρζι», που βρίσκεται στην περιοχή Ζαλτσκάμαργκουτt της Αυστρίας, μία τοποθεσία που επισκεπτόταν συχνά με φίλους το καλοκαίρι. Το μεγαλύτερο μέρος της σύνθεσής του εστιάζεται στο νερό της λίμνης, με την χρήση των χρωματισμών, του φωτός και υφής να δημιουργούν ένα καλειδοσκοπικό εφέ στην επιφάνεια του νερού. Κάτι, που σύμφωνα με τους Sotheby’s καταδεικνύει την κρίσιμη σχέση του με τη λεγόμενη «Χρυσή Περίοδο» του καλλιτέχνη, όταν δημιούργησε πολλά από τα πιο γνωστά έργα του.
Το ρεκόρ του Κλιμτ
Ο Ότο Κάλιερ, ο οποίος είχε πάρει μαζί του το έργο, όταν διέφυγε από την Αυστρία το 1938 μετά την εισβολή των Ναζί στη χώρα, είχε μετακομίσει στις ΗΠΑ, όπου άνοιξε την Galerie St. Etienne στη Νέα Υόρκη. Και ο πίνακας «Νησί στη λίμνη Άταρζι» ήταν από τους πρώτους του Κλιμτ, που παρουσιάστηκαν εκεί, το 1940. Στον ίδιο χώρο εξάλλου, πραγματοποίησε ο ίδιος το 1959 και την πρώτη ατομική έκθεση του Κλιμτ στην Αμερική.
Αν και το αμερικανικό κοινό δεν αγκάλιασε αμέσως καλλιτέχνες όπως ο Κλιμτ ή ο Έγκον Σίλε, σήμερα το έργο του Κλιμτ είναι ευρέως δημοφιλές, μεταξύ άλλων σε μουσεία και σε δημοπρασίες. Μόλις πέρυσι ο πίνακας του «Δάσος σημύδων» (1903) είχε σημειώσει νέο ρεκόρ, όταν πουλήθηκε για 104,5 εκατομμύρια δολάρια κατά την δημοπρασία της συλλογής έργων τέχνης του συνιδρυτή της Microsoft, Πολ Άλεν στους Christie’s της Νέας Υόρκης.
Ο Κάλιερ πάντως είχε συντελέσει κατά πολύ, ώστε να περιληφθούν έργα του Κλιμτ σε μεγάλα ιδρύματα των ΗΠΑ. Συγκεκριμένα το 1957 παρείχε στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης στη Νέα Υόρκη το έργο του καλλιτέχνη «Το πάρκο» (1910) ενώ είχε δωρίσει την «Αχλαδιά» (1903) στο Μουσείο Φογκ στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, το 1956.
Η γκαλερί
Όσο για την περίφημη γκαλερί του έκλεισε τον εμπορικό της χώρο το 2021 και τα αρχεία της διαχειρίζεται πλέον το μη κερδοσκοπικό Ινστιτούτο Ερευνών Κάλιερ με επικεφαλής την εγγονή του Τζέιν Κάλιερ.
Το 2002 μάλιστα, η Κάλιερ είχε δανειστεί εκ μέρους της τότε ιδιοκτήτριας το «Νησί στη λίμνη Άταρζι» από μια έκθεση στην Oesterreichische Galerie Belvedere στη Βιέννη, καθώς υπήρχε γενικότερα άρνηση για τον δανεισμό άλλων έργων του Κλιμτ σε ένα μουσείο της Μασαχουσέτη, λόγω του φόβου, ότι οι πίνακες θα μπορούσαν να κατασχεθούν από τις αμερικανικές αρχές.
Εκείνη την εποχή, ένα δικαστήριο στο Λος Άντζελες είχε συμφωνήσει να ακούσει επιχειρήματα για την επιστροφή του περίφημου «Πορτραίτου της Αντέλε Μπλοχ -Μπάουερ» (1903-07), το οποίο κλάπηκε από τους Ναζί και είχε καταλήξει στη συλλογή του μουσείου της Βιέννης (το δικαστήριο αργότερα διέταξε την απόδοση του πίνακα στους κληρονόμους του ιδιοκτήτη του πορτρέτου).
Να σημειωθεί τέλος, ότι μόνο μια ακόμη εκδοχή του πίνακα της λίμνης υπάρχει, και αυτή φυλάσσεται στη συλλογή του Μουσείου Λέοποντ στη Βιέννη.
