Οσα χρόνια κι αν περάσουν δεν υπάρχει ούτε ένας Έλληνας που να μην αναρωτηθεί «πότε μπαίνει το τελικό -ν» σε κάθε λέξη. Είτε γιατί «μυαλό είναι και κολλάει» πολλές φορές, είτε γιατί οι κανόνες της νεοελληνικής γραμματικής έχουν αλλάξει τα τελευταία χρόνια, είτε απλώς γιατί αυτό το «κεφάλαιο της γλώσσας» δεν καταγράφηκε ποτέ στον εγκέφαλό του!
PIN ITΣύμφωνα με το σχολικό βιβλίο της νέας ελληνικής γλώσσας της E και ΣΤ’ τάξης του Δημοτικού, υπάρχουν ορισμένες λέξεις στις οποίες το τελικό -ν άλλοτε παραμένει και άλλοτε χάνεται.
Αυτές είναι:
-το άρθρο την
-η προσωπική αντωνυμία του τρίτου προσώπου αυτήν, την
-τα μόρια δεν, σαν και μην
Κανόνας Νο 1
Οι λέξεις διατηρούν το τελικό -ν όταν η λέξη που ακολουθεί αρχίζει:
-από φωνήεν
-από τα σύμφωνα κ, π, τ,
-τα δίψηφα σύμφωνα μπ, ντ, γκ
-τα διπλά ξ, ψ.
Π.χ. την είδα, την κοπέλα, την ντουλάπα, δεν ξέρω
Κανόνας Νο 2
Οι λέξεις χάνουν το τελικό -ν όταν η επόμενη λέξη αρχίζει από ένα από τα υπόλοιπα σύμφωνα:
β, δ, γ, φ, θ, χ, μ, ν, λ, ρ, σ, ζ.
Π.χ. τη δασκάλα, τη θυμήθηκα, δε θέλω
PIN ITΚανόνας Νο 3
Στον γραπτό λόγο, το τελικό -ν διατηρείται πάντα στον ενικό του αρσενικού οριστικού και αόριστου άρθρου (τον, έναν) για να αποφεύγεται η σύγχυση με το ουδέτερο οριστικό και αόριστο άρθρο (το, ένα).
Π.χ. τον νέο (άντρα) αλλά το νέο (είδηση)
έναν νέο (άντρα) αλλά ένα νέο (είδηση)
Κανόνας Νο 4
Το τελικό -ν γράφεται πάντα στο άρθρο των, στην προσωπική αντωνυμία αυτόν, τον καθώς και στο σαν.
Π.χ. των θαλασσών, αυτόν θέλει, τον φώναξε, σαν λύκος
Κανόνας Νο 5
PIN ITΤο μην αποβάλλει το τελικό -ν, όταν ακολουθεί σημείο στίξης (Μη!) και στις περιπτώσεις λόγιων μετοχών σε στερεότυπες φράσεις (μη καπνίζοντες)
Κανόνας Νο 6
Το σαν διατηρεί πάντα το τελικό -ν ανεξάρτητα από το περιβάλλον στο οποίο συναντάται.
