Η πρακτική των art residencies στην Ελλάδα δεν έχει βρει τη θέση που της αξίζει. Μια εταιρεία με έδρα την Καβάλα, η Eutopia art, συμμετέχει στην προσπάθεια για να αλλάξει το τοπίο.
Η επιδίωξη του ταξιδιού και της ανακάλυψης του εαυτού μας μέσω της τέχνης, της αλληλεπίδρασης με άλλους καλλιτέχνες και τους ανθρώπους που ζουν στα μέρη στα οποία φιλοξενείται κανείς, ακούγεται ιδεατή. Και είναι όντως, όπως φαίνεται από τις μαρτυρίες των ανθρώπων που συμμετέχουν σε art residencies. Ειδικά στην Ευρώπη που αποτελεί ένα μίγμα από διαφορετικές κουλτούρες και πολιτισμούς σε κοντινές αποστάσεις ο ένας από τον άλλον, η πρακτική αυτή έχει αναπτυχθεί ιδιαίτερα -και μάλιστα σε πολλές χώρες.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση δίνει κίνητρα με δράσεις όπως το Culture Moves Europe, μέσω του οποίου πρόσφερε το 2023 χρηματοδότηση σε διοργανωτές καλλιτεχνικών φιλοξενιών -ιδιώτες, ιδρύματα, ΜΚΟ- με θέματα που αφορούν την αρχιτεκτονική, τη μουσική, τις εικαστικές τέχνες, το ντιζάιν και τη μόδα. Η προτεινόμενη διάρκεια ήταν από 22 ημέρες έως και ένα χρόνο.
Τι γίνεται στην Ελλάδα
Στη χώρα μας υπάρχουν προγράμματα υποστήριξης Ελλήνων καλλιτεχνών για να ταξιδέψουν στο εξωτερικό, κυρίως μέσω Ιδρυμάτων όπως το Σταύρος Νιάρχος (https://www.art-works.gr/residencies) και το Ίδρυμα Ωνάση (https://www.onassis.org/initiatives/onassis-air). Για το αντίστροφο, υπάρχουν κάποιοι ιδιώτες με έδρα στην Αθήνα και στην Κρήτη.
«Το να έχουμε στην Ελλάδα λ.χ. 500 φιλοξενούμενους καλλιτέχνες το χρόνο είναι πολύ λίγο, ειδικά αν το δει κανείς αναλογικά με τον τουρισμό μας. Θα έπρεπε να έχουμε τουλάχιστον 5.000-10.000. Άρα ο δρόμος είναι ανοιχτός και υπάρχουν προοπτικές», μας λέει ο ντιζάινερ Αλέξανδρος Λαζαρίδης. Μαζί με τη σύζυγό του, Ερασμία Μεϊμαρίδου, έχουν δημιουργήσει εδώ και λίγα χρόνια την Eutopia Art, με έδρα στην Καβάλα. Παρά το γεγονός ότι το να βρεις τους ενδιαφερόμενους καλλιτέχνες από όλο τον κόσμο απαιτεί ακριβό και στοχευμένο digital marketing, φαίνεται ότι οι προσπάθειές τους μέσω των social media έχουν φέρει κάποια θετικά αποτελέσματα. Οι μέχρι τώρα διοργανώσεις των προγραμμάτων τους έχουν γίνει στην Καβάλα, τα Μετέωρα, τη Θεσσαλονίκη και την Ξάνθη.
Οι καλλιτεχνικές φιλοξενίες της Eutopiaart
Τα συγκεκριμένα προγράμματα που οργανώνουν οι δυο ντιζάινερς γίνονται άνοιξη και φθινόπωρο και διαρκούν συνήθως δυο εβδομάδες. Έχουν ως τώρα πάρει μέρος συγγραφείς, ποιητές, φωτογράφοι, ηθοποιοί, κεραμίστες, performers, από διάφορα σημεία του πλανήτη -όπως η Γερμανία, η Ρωσία, ο Καναδάς, η Αυστραλία, ο Καναδάς, το Ιράκ. «Αυτό που κάνει ιδιαίτερα ενδιαφέρον, μαγικό θα έλεγα, είναι η αλληλεπίδραση μεταξύ των καλλιτεχνών, κάθε ένας από τους οποίους φέρνει μαζί τη δική του κουλτούρα -είναι μάλιστα ιδιαίτερα ανοιχτοί άνθρωποι, από ό,τι διαπιστώσαμε. Καθώς φιλοξενούνται στον ίδιο χώρο παρακολουθούν ο ένας τη δουλειά του άλλου, ασχολούνται και με άλλες τέχνες εκτός από τη δική τους. Παράλληλα γνωρίζουν τον τόπο, την ιστορία, τον πολιτισμό, τη γαστρονομία και -κυρίως- τους ντόπιους, καλλιτέχνες και μη. Μαθαίνουν πολλά, εμπνέονται από όλα αυτά, δημιουργούν. Και στο τέλος κάνουμε μια ανοιχτή για όλους έκθεση με τα έργα τους κι ένα αποχαιρετιστήριο πάρτι με Dj», λέει ο Αλέξανδρος Λαζαρίδης
Τα προγράμματα μπορεί να είναι ανοιχτά, ή θεματικά, όπως αυτό των Μετεώρων που επικεντρώθηκε στη γλυπτική και την κεραμική, ή της Θεσσαλονίκης που αφορούσε τη φωτογραφία. Περιττό να πούμε ότι σε όλα τα μέρη οι συμμετέχοντες -που ήταν από 10 έως 20 κάθε φορά- εντυπωσιάστηκαν από τις ομορφιές του κάθε τόπου, τους αρχαιολογικούς χώρους που επισκέφθηκαν, τους Έλληνες καλλιτέχνες που συνάντησαν. Ανάμεσα στους νέους προορισμούς που εξερευνά η εταιρεία για το 2025 είναι η Σύρος, οι Μικρές Κυκλάδες, τα Κουφονήσια. Μεγάλο ρόλο παίζουν οι curators που θα βρουν στα σημεία -καλλιτέχνες που έχουν εκεί στούντιο-, καθώς και η εξασφάλιση ενός χώρου φιλοξενίας που να έχει τις κατάλληλες προϋποθέσεις ώστε οι καλλιτέχνες να ζουν και να εργάζονται όλοι μαζί.
Το κόστος της συμμετοχής κυμαίνεται κατά μέσο όρο στις 2.000 ευρώ για 15 ημέρες.
www.eutopiaart.com, @eutopia_art_residency/Instagram
