Τα 6 μυστικά για τα αυθεντικά Σμυρνέϊκα γεμιστά

Μια συνταγή εποχής απο τον αγαπήμένο μας σεφ μισο-Κεφαλλονίτη απο γιαγιά , Δημήτρη Παπαζυμούρη , απο το site του www.caruso.gr

Τα 6 κύρια μυστικά για τις τέλειες γεμιστές ντομάτες και πιπεριές
με αυθεντικά Σμυρνέικο γευστικό προφίλ

1. Το κυριότερο μυστικό της γιαγιάς, είναι χρήση της σάρκας της πιπεριάς στη γέμιση.

Το σαρκώδες λευκοπράσινο κομμάτι κάτω απ’ το καπάκι, όπου πάνω του υπάρχουν τα σπόρια, καθώς και τα λεπτές απολήξεις απ’ τα 3 ή 4 εσωτερικά νεύρα που υπάρχουν στις αρσενικές και θηλυκές πιπεριές αντίστοιχα, έχουν απίθανη γεύση και αρώματα. Οι περισσότεροι τα πετούν μαζί με τα σπόρια, και έτσι στερούν τα γεμιστά τους από αρωματικό βάθος, δίνοντας μονοσήμαντη γεύση ντομάτας στη γέμιση. Αυτά, η γιαγιά, τα καθάριζε απ΄ τα σπόρια, τα έτριβε στον τρίφτη και τα χρησιμοποιούσε στη γέμιση, δίνοντας γευστική ισορροπία μεταξύ των 2 βασικών συστατικών και ανεβάζοντας τη γεύση της γέμισης κατακόρυφα. Μεγάλη διαφορά, γιατί εδώ μιλάει το μεράκι για λεπτομέρειες που μετράνε!

2. Η χρήση κίτρινου γλυκού τυριού στη γέμιση.
Εγώ χρησιμοποιώ τριμμένο κασέρι που μου φαίνεται ως η πιο πιθανή αυθεντική επιλογή των παλαιών χρόνων στη Σμύρνη, αλλά και γκούντα αν βάλετε δεν θα χάσετε. Το τυρί στην αναλογία και με τον τρόπο ενσωμάτωσης που καταγράφεται στη συνταγή, συμπληρώνει και στρογγυλεύει το γευστικό προφίλ της γέμισης.

3. Η χρήση σπυρωτού, μακρύκοκκου ρυζιού. ΜΟΝΟ!
Δεν κατανοώ τον λόγο που ο περισσότερος κόσμος αγοράζει ρύζι Καρολίνα ή κάποια άλλα ρύζια που είναι υποτίθεται “ειδικά για γεμιστά” και βγάζει αυτό το άνοστο και κυρίως λαπαδιασμένο μαλθακό αποτέλεσμα που μου θυμίζει φαγητό κρατικού νοσοκομείου. Αν δεν νιώθεις τον κάθε σπόρο του ρυζιού στη μπουκιά σου, δεν έχεις γεμιστά με ρύζι, αλλά φαγητό για ανθρώπους που ξέχασαν να φορέσουν μασέλα. Επ’ αυτού είμαι εντελώς απόλυτος.

4. Το δικό μου μικρό τεχνικό μυστικό είναι οι τρύπες με πιρούνι στη βάση κάθε πιπεριάς και ντομάτας πριν μπει η γέμιση.
Η ιδέα αυτή μου προέκυψε απ’ την ανάγκη να μένουν τα γεμιστά ζουμερά πέρα απ’ τη πρώτη μέρα, γιατί μέχρι σήμερα –ειδικά οι πιπεριές- χρειαζόταν μια κουταλιά σάλτσα από πάνω στο σερβίρισμα. Ανοίγοντας στη βάση τους αυτές τις μικρές τρύπες με δυο πιρουνιές, επιτρέπουμε στη γέμιση να απορροφά υγρά και να μένει πάντα ζουμερή. Και σας διαβεβαιώ ότι τα τελευταία γεμιστά που βλέπετε φωτογραφημένα, τα έφαγα 7 μέρες μετά το μαγείρεμά τους και ήταν εξίσου ζουμερά με τη πρώτη μέρα, για πρώτη φορά στα τόσα χρόνια που κάνω τη συνταγή! Να προσθέσει και το εγγόνι ένα μικρό τιπ, στη μαγειρική σοφία της γιαγιάς…

5. Μπόλικο μαϊντανό και δυόσμο και κανένα άλλο αρωματικό
Τα αρώματα του συνδυασμού μαϊντανού και δυόσμου είναι ό,τι χρειάζεται αυτή η συνταγή. Τίποτα άλλο! Και προς θεού, όχι άνηθο που έχω δει σε συνταγές διασήμων τηλεσέφ… Ο άνηθος έχει εντελώς άλλο γευστικό προφίλ και αποσυντονίζει την ισορροπία γεύσεων και αρωμάτων που δημιουργεί τη μαγεία αυτής της συνταγής.

6. Μπόλικη σάλτσα ντομάτας ανάμεσα στα γεμιστά.
Αυτή είναι που θα δώσει υγρά για να ψηθούν στο φούρνο και να γίνει το ρύζι, θα συγκεντρώσει μέσα της τη γεύση όλων των συστατικών και θα αποτελεί το υγραντικό στοιχείο που θα επιτρέψει στα γεμιστά να μένουν ζουμερά στις επόμενες μέρες.

Δεν καταγράφω ως μυστικό τη χρήση σταφίδας και κουκουναριού, γιατί είναι ευρέως διαδεδομένη, ειδικά σε όσους έχουν Μικρασιάτικες καταβολές, και έτσι την θωρώ τόσο αυτονόητη που αισθάνομαι ότι αποτελεί συστατικό στοιχείο της αρχέγονης συνταγής για ντομάτες και πιπεριές γεμιστές.

Τελειώνοντας, να σημειώσω τρεις ακόμη σημαντικές λεπτομέρειες, γευστικής άποψης:
Το πρώτο είναι ότι οι σκούρες πράσινες πιπεριές έχουν πολύ πιο έντονα γευστικά στοιχεία απ’ τις ανοιχτές πράσινες που έχουν εμφανιστεί τα τελευταία χρόνια.
Το δεύτερο, ότι η συνταγή λειτουργεί καλύτερα με μικρομεσαίου μεγέθους πιπεριές και ντομάτες και όχι με μεγάλες, τόσο στις μερίδες, όσο και στη γευστική ισορροπία μεταξύ εξωτερικού περιβλήματος και γέμισης στη κάθε μπουκιά.
Το τελευταίο είναι, πως με τη μαγειρική ωριμότητα που έρχεται με τα χρόνια, είμαι απόλυτα πεπεισμένος πως προσθέτοντας στο ταψί επιπλέον των δύο βασικών υλικών, ντομάτας και πιπεριάς, άλλα λαχανικά για γέμισμα, όπως μελιτζάνες, κολοκύθια ή κρεμμύδια, επί της ουσίας φλυαρούμε και εντέλει αφαιρούμε γευστικό στίγμα απ’ το αποτέλεσμα.

√Μείνετε στον απλό συνδυασμό ντομάτας και πιπεριάς. Όλα τα άλλα μπορεί να είναι καλά, αλλά είναι υποδεέστερα!

Χαρακτηριστικά της συνταγής:

Απαιτητική και σχετικά κοπιώδης συνταγή με πολλά στάδια, που όμως στο τέλος, σας αποζημιώνει στο μέγιστο. H διαδικασία του καθαρισμού των λαχανικών, μαγειρέματος της γέμισης και γεμίσματος είναι περίπου 1-1:15′. Ο συνολικός χρόνος με το ψήσιμο είναι γύρω στις 3 ώρες.

Η δυσκολία της συνταγής είναι κυρίως στο ότι έχει πολλά υλικά και πληθώρα από μικρές διαδικασίες, με αποτέλεσμα να είναι εύκολο να ξεχάσεις κάτι. Δεν έχει όμως κάποια τεχνική δυσκολία όπου να απαιτείται μαγειρική τέχνη ή εμπειρία, άρα τεχνικά είναι βατή και για αρχάριους.

Γι’ αυτό, στην καταγραφή της συνταγής, έχω ακολουθήσει μια σειρά με πολλή λεπτομέρεια, που θα βοηθήσει ακόμη και τον αδαή μάγειρα, να οργανώσει τον χρόνο και τα υλικά του, ώστε όλα να έρθουν να δέσουν στο τέλος, χωρίς να ξεχαστεί τίποτα και με εγγυημένα καλό αποτέλεσμα.
Προτείνω λοιπόν, πρώτα να βγάλετε όλα τα υλικά που θα απαιτηθούν από το ψυγείο και τα ντουλάπια σας και να τα συγκεντρώσετε σε ένα σημείο της κουζίνας σας, να βρείτε έναν άνετο χώρο για το ταψί που θα χρησιμοποιήσετε, όπου γύρω του θα κάνετε όλη τη διαδικασία, και κυρίως να εκτυπώσετε τα 19 βήματα ώστε να έχετε το χαρτί δίπλα σας, πηγαίνοντας από στάδιο σε στάδιο.

Υλικά (για 10-12 άτομα ή για λιγότερα, περισσότερες μέρες…)

12 μικρομεσαίες πιπεριές πράσινες σκούρες
12 μικρομεσαίες ντομάτες
2 ½ φλ. ρύζι μακρύκοκκο Parboiled (συστήνω Agrino). Κάθε ζευγάρι γεμιστών (ντομάτα-πιπεριά) χρειάζεται 2/10 του φλυτζανιού ρύζι. Στα 5 ζευγάρια, άρα χρειάζεται 1 φλυτζάνι
2 μεσαία κρεμμύδια ψιλοκομμένα
4-5 πατάτες κομμένες σε κομμάτια 3 cm
800 γρ. χυμό ντομάτας (2 κουτιά)
170 γρ. ντοματοπολτό (2 συσκευασίες των 70 γρ.)
60 γρ. μαύρη σταφίδα
50 γρ. κουκουνάρι
4 κ.σ. ψιλοκομμένο μαϊντανό (μισό ματσάκι περ.)
4 κ.σ. ψιλοκομμένο φρέσκο δυόσμο (αν δεν βρείτε, βάλτε συνολικά 4 κ.σ. ξερό δυόσμο)
1 κ.σ. δυόσμο ξερό
80 γρ. τριμμένο κασέρι
2 κ.γ. ζάχαρη
200 ml. ελαιόλαδο
50 ml. νερό
1.κ.σ. τριμμένη φρυγανιά
αλάτι, πιπέρι

Παρασκευή συνταγής για γεμιστά, σε 5 στάδια και 19 βήματα

Α. Ετοιμάζετε και συγκεντρώνετε τα υλικά:

1. Βάζετε ντομάτες και πιπεριές στο ταψί σας να δείτε ότι χωράνε με κάποια, μικρά έστω, κενά ανάμεσα, ώστε να χωρέσουν και οι πατάτες και αποφασίζετε για το πόσα γεμιστά, τελικά θα μπουν στο ταψί σας.
2. Πλένετε τις ντομάτες και πιπεριές που θα χρησιμοποιήσετε και κόβετε στις πιπεριές το κοτσάνι στη ρίζα του.
3. Ψιλοκόβετε το κρεμμύδι περνώντας το απ’ το μούλτι ή τον τρίφτη. Τρίβετε το κασέρι χοντρό, στον τρίφτη. Ψιλοκόβετε μαϊντανό και δυόσμο και τέλος κόβετε τις πατάτες σε μέγεθος ακανόνιστων κύβων 3 εκ. Τα οργανώνετε σε μπολ και τα έχετε έτοιμα για να χρησιμοποιηθούν όταν χρειαστεί.

Β. Προετοιμάζετε ντομάτες και πιπεριές:

4. Ξεκινάτε απ’ τις πιπεριές: Κόψτε με μαχαίρι το καπάκι τους χωρίς να φτάσετε μέχρι το τέλος και τρίψτε και πετάξτε τους σπόρους. Αφαιρέστε και κρατήστε σε ένα μπολ, όλο το σαρκώδες ασπροπράσινο εσωτερικό κάτω απ’ το καπάκι αλλά και τα άσπρα “νεύρα” τους που περισσεύουν στο σώμα της πιπεριάς εσωτερικά (όπως είπαμε αυτό είναι το ένα βασικό μυστικό που δίνει γεύση στην γέμιση).
5. Συνεχίστε με τις ντομάτες: Κόψτε το καπάκι με μαχαίρι και χρησιμοποιώντας το καμπύλο εργαλείο που βγάζει ριγωτές φλούδες απ’ το βούτυρο (ή κουτάλι αν δεν έχετε το εργαλείο αυτό) αφαιρείτε την σάρκα τους, επιδιώκοντας να αφήσετε σχετικά λεπτά τοιχώματα στις ντομάτες. Γι’ αυτό είναι ιδανικό το συγκεκριμένο εργαλείο, όταν συνηθίσετε τη χρήση του, ενώ με το κουτάλι, επειδή δεν κόβει καλά, μπορεί πιο εύκολα να χάσετε τον έλεγχο και να κόψετε την ντομάτα. Μαζεύετε όλα τα εσωτερικά σε ξεχωριστό μπολ.
6. Με πιρούνι κάντε 2 φορές τρύπα στο κάτω μέρος απ’ τις πιπεριές και τις ντομάτες, για να μπορούν να απορροφούν τα υγρά της σάλτσας και να μένουν ζουμερές, όπως εξηγήσαμε στα μυστικά. Τοποθετήστε τις άδειες ντομάτες και πιπεριές πάλι πίσω στο ταψί βάζοντας τις πατάτες ανάμεσά τους, στη βάση τους, για να τις στηρίζουν όρθιες όπου χρειάζεται.
7. Σε τρίφτη, τρίβετε πρώτα όλα τα εσωτερικά που αφαιρέσατε απ’ τις πιπεριές και στη συνέχεια κάνετε το ίδιο για τις ντομάτες. Στο τέλος, όταν έχουν ψιλοκοπεί και τα δύο, τα συνδυάζετε σε ένα μεγάλο μπολ.
8. Στο μπολ αυτό προσθέτετε τη σταφίδα, τη μια κονσέρβα ντοματοπολτό και τον ψιλοκομμένο δυόσμο και μαϊντανό να είναι έτοιμα να μπουν στη γέμιση.

Γ. Ετοιμάζετε τη γέμιση:

9. Σε μεγάλο βαθύ τηγάνι με λίγο λάδι και σε χαμηλή φωτιά, ρίχνετε το κρεμμύδι, με τη ζάχαρη ανακατεύετε καλά και όταν σε ένα λεπτό αρχίζουν να τσιγαρίζονται, προσθέτετε και το κουκουνάρι. Τα αφήνετε να τσιγαριστούν συνολικά για 3-4 λεπτά ανακατεύοντας συχνά.
10. Προσθέτετε το ρύζι και το τσιγαρίζετε για 1 λεπτό ανακατεύοντας.
11. Στη συνέχεια, προσθέτετε όλο το περιεχόμενο του μπολ με τη σάλτσα ντομάτας, πιπεριάς, μυρωδικών και σταφίδας, και ανακατεύετε.
12. Μόλις αρχίσει το ζουμί να παίρνει βράση, ρίχνετε περίπου 2 κ.γ. αλάτι ¼ κ.γ. πιπέρι και 1.κ.σ. ξερό δυόσμο και βέβαια ανακατεύετε.
13. Καθώς θα βλέπετε στα 4-5 λεπτά, το πολύ ζουμί να μειώνεται και το ρύζι να το απορροφά, κλείνετε τη φωτιά και αφού μετακινήσετε το τηγάνι σε σημείο που δεν παίρνει πλέον θερμότητα, ρίχνετε σαν τελευταίο υλικό, το τριμμένο τυρί. Ανακατεύετε να πάει παντού και η γέμισή σας είναι έτοιμη.

Δ. Γεμίζετε τις ντομάτες και πιπεριές:

14. Πριν ξεκινήσετε, βάζετε τον φούρνο να προθερμανθεί στους 180C.
15. Με κουτάλι σαλτσιέρας, γεμίζετε κάθε ντομάτα και πιπεριά με τη γέμιση χωρίς να πιέσετε το περιεχόμενο και αφήνοντας λίγο περιθώριο μέχρι το χείλος του λαχανικού, ώστε όταν διασταλεί το ρύζι, αφού μαγειρευτεί, να μην ξεχειλίσει. Αν σας περισσέψει λίγο ρύζι, ρίξτε το ανάμεσά τους (γίνεται πεντανόστιμη η σάλτσα).
16. Βάλτε τα καπάκια και πάνω στο κέντρο τους, ρίξτε ελάχιστο ντοματοπολτό (απ΄ τη δεύτερη κονσέρβα), τριμμένη φρυγανιά και λίγο τυρί.

Σημείωση:  Αυτή η διαδικασία, μεταξύ μας, έχει να κάνει περισσότερο με το ντεκόρ, παρά με τη γεύση. Την τηρώ πάραυτα, μόνο και μόνο για να μην χαλάσω την αυθεντική τελετουργία της γιαγιάς, που ανακάλυψε τόσα ουσιαστικά μυστικά της συνταγής. Αντικειμενικά πάντως, είναι ήσσονος σημασίας γαστρονομικά.

17. Τώρα ρίξτε ανάμεσα στα γεμιστά τους 2 χυμούς ντομάτας, το υπόλοιπο απ’ τον ντοματοπολτό και τα 50 ml νερό, λίγο αλάτι και πιπέρι.
18. Τέλος ρίξτε σιγά-σιγά το λάδι, τόσο ανάμεσα στα γεμιστά, όσο και πάνω στα καπάκια. Τα γεμιστά σας είναι έτοιμα για τον φούρνο και η κουζίνα σας θέλει ένα καλό καθάρισμα!.

Ε. Ψήσιμο:

19. Βάλτε το ταψί στον προθερμασμένο φούρνο και ψήστε για περίπου 1 ώρα και 40 λεπτά -2 ώρες, ανάλογα με το φούρνο και πόσο “ξεροψημένα” τα θέλετε, ρίχνοντας στη μια ώρα, σάλτσα πάνω τους (προσωπικά τα ψήνω στις 2 ώρες, ίσως και παραπάνω, επειδή μ’ αρέσει γευστικά η λίγο “καμμένη” επιφάνεια της πιπεριάς).

Σερβίρισμα:

Τα βγάζετε απ’ το φούρνο, αψηφώντας την υπέροχη μυρωδιά του δυόσμου και των λαχανικών που σας σπάει τη μύτη και τη φωνίτσα μέσα σας που ψυθιρίζει “βουτήξτε ένα ΤΩΡΑ”, και τ’ αφήνετε τουλάχιστον 1 ώρα πριν τα σερβίρετε. Τα γεμιστά είναι από τα φαγητά που νοστιμίζουν σημαντικά, αν μείνουν 24 ώρες και μετά ζεσταθούν μαλακά στους 80ºC για μισή ώρα. Κάλλιστα όμως σερβίρονται και σε θερμοκρασία δωματίου. Συνοδέψτε τα υποχρεωτικά με φέτα, όπως αρμόζει στα λαδερά της ελληνικής κουζίνας. Αν τυχόν δεν βάλετε πατάτες ανάμεσά τους, ταιριάζουν επίσης πολύ, οι τραγανές τηγανητές πατάτες αλά Caruso.