Φωτογραφία: ΑΛΙΝΑ ΛΕΦΑ Κείμενο: Ορέστης Δαβίας
Ανάμεσα στα πολυάριθμα φυτά που θεωρούνται μεγάλης οικονομικής αξίας υπάρχουν ορισμένα που ξεχωρίζουν, επειδή λειτούργησαν ως καταλύτες ιστορικών μεταβολών στην πορεία της ανθρωπότητας. Η εξημέρωση της βρόμης και του σίτου έφερε τη νεολιθική επανάσταση, η καλλιέργεια της ελιάς και της αμπέλου συνέβαλε στην άνθιση του ελληνικού πολιτισμού, οι φυτείες του αραβοσίτου διαμόρφωσαν τις αυτοκρατορίες των Ίνκας, Μάγια και Αζτέκων. Στη νεότερη εποχή, η οργανωμένη καλλιέργεια κερδοφόρων φυτών, όπως ο καπνός ή τα δέντρα του κακάου και του καφέ, έφερε μεγάλες αλλαγές στην οργάνωση του εμπορίου και γέννησε την επιθυμία για την εγκαθίδρυση της αποικιοκρατίας. Στις αρχές, πάλι, του 20ού αιώνα, μια δενδρώδης και πολυετής πόα, η μπανανιά, έμελλε να συνδέσει την τύχη της με συμφέροντα πολυεθνικών και επεμβάσεις του στρατού των ΗΠΑ, που ουκ ολίγες φορές κλήθηκε να καταστείλει τις εξεγέρσεις των πάμφτωχων αγροτών που την καλλιεργούσαν. Έτσι κάπως προέκυψε και ο πολιτικός όρος «μπανανία», που περιγράφει χώρες οι οποίες σε μεγάλο βαθμό εξαρτώνται από την εξαγωγή γεωργικών προϊόντων και κυβερνώνται αυταρχικά από μια κλίκα επιχειρηματιών, πολιτικών και στρατιωτικών. Θα χρειάζονταν λοιπόν ασφαλώς και μελανά χρώματα για να περιγραφεί η μακρά διαδρομή της μπανανιάς, για την ακρίβεια πολλών από τα περίπου εβδομήντα είδη του γένους Musa που παράγουν εδώδιμους καρπούς, από την Ινδική χερσόνησο που είναι ο τόπος καταγωγής της μέχρι τις χώρες όπου σήμερα ευδοκιμεί. Δυστυχώς, επίσης σκοτεινό μοιάζει το μέλλον της θρεπτικής μπανάνας, λόγω της μαζικής παραγωγής της σε καθεστώς μονοκαλλιέργειας κλώνων ορισμένων μόνο ποικιλιών. Πολλοί ειδικοί προειδοποιούν πως, αν προκύψει ξανά, όπως συνέβη αρκετές φορές στο παρελθόν, μια μυκητολογική επιδημία, αυτή θα εξαπλωθεί ταχύτατα και ανεμπόδιστα στις αχανείς φυτείες μπανανιάς της Κεντρικής Αμερικής, με αποτέλεσμα τον αφανισμό τους. Αρκεί όμως, φαντάζομαι, με την ιερεμιάδα. Σειρά έχει τώρα η ανάδειξη κάποιων σχετικά άγνωστων χαρισμάτων της και ο εγκωμιασμός της ως πολύτιμου καλλωπιστικού φυτού.
Χρειάζεται απαραιτήτως και σωστή επιλογή της θέσης όπου ανοιξιάτικα θα φυτευτεί, καθώς τα ελάσματα των φύλλων της σχίζονται εύκολα με το δυνατό φύσημα του ανέμου, ταπεινώνοντας έτσι τη γοητεία της. Κάθε χρόνο, σε ιδανικές φυσικά συνθήκες, ξεφυτρώνουν τουλάχιστον είκοσι φύλλα, τα οποία, ανάλογα με την ποικιλία που θα επιλέξετε από τις μάλλον λιγοστές που κυκλοφορούν στα ελληνικά φυτώρια, θα της χαρίσουν ύψος μέχρι και πέντε μέτρων. Θα πρέπει πάντως να κατοικείτε σε πολύ θερμές περιοχές της Κρήτης ή της Μεσσηνίας για να προλάβουν να ωριμάσουν τα τσαμπιά της και να απολαύσετε έτσι τους μικρούς καρπούς της. Έπειτα η μπανανιά, ως μονοκαρπικό φυτό, μαραίνεται – το ίδιο βέβαια συμβαίνει και με τα πρώτα κρύα, αν ο κήπος σας βρίσκεται οπουδήποτε αλλού. Όταν πάντως ζεστάνει ξανά ο καιρός, από το ρίζωμά της ξεπροβάλλουν νέες παραφυάδες και ο κύκλος αυτός δεν διακόπτεται για μέχρι και είκοσι χρόνια. Σημειωτέον, τέλος, πως υπάρχουν και πολύ όμορφες νάνες ποικιλίες, τις οποίες προτιμούν αρκετοί, επειδή καλλιεργούνται εύκολα σε ευρύχωρες γλάστρες στο μπαλκόνι, ενώ λειτουργούν ικανοποιητικά και ως φυτά εσωτερικού χώρου.
→ Όλα τα είδη και οι ποικιλίες μπανανιάς αγαπούν πολύ τον ήλιο, τη ζέστη και την υγρασία, ενώ απαιτούν τακτικά ποτίσματα και μηνιαίες λιπάνσεις σε όλη την περίοδο ανάπτυξής τους. Χρειάζονται γόνιμο και αφράτο χώμα που στραγγίζει ικανοποιητικά. Φροντίζουμε για την υποστύλωσή τους και απομακρύνουμε εγκαίρως τα ξερά φύλλα και τις ανεπιθύμητες παραφυάδες.
Ευχαριστούμε τις Γεωπονικές Επιχειρήσεις Χορομίδης για την αρωγή τους στη φωτογράφιση.
