Μια κωμόπολη αλλιώτικη απ’ τις άλλες. Ένα μέρος που του οποίου η ιστορία χάνεται στα βάθη των αιώνων και σήμερα, εν έτει 2020, θεωρείται ολόκληρο ένας από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους όχι μόνο της Κρήτης αλλά και της Ελλάδας ολόκληρης.
Ο λόγος για τον παραδοσιακό οικισμό των Αρχανών Ηρακλείου, που είναι χτισμένος στους πρόποδες του ιερού βουνού Γιούχτα, σε τόπο που κατά τη νεολιθική εποχή άκμαζε μια ολόκληρη μινωική πολιτεία. Αρχαιολογικές μελέτες, μάλιστα, αναφέρουν πως στις Αρχάνες ήταν χτισμένο ένα μεγαλοπρεπές ανάκτορο όμοιο με αυτά της Κνωσού και της Φαιστού.
Το μέρος έχει βραβευτεί σε ευρωπαϊκό διαγωνισμό για την οικιστική του ανάπτυξη, κερδίζοντας το Ευρωπαϊκό Βραβείο Ανάπλασης Χωριού και όχι τυχαία, αφού επετεύχθη το αδύνατο: Να διατηρηθεί στο ακέραιο η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του που μετρά χιλιάδες χρόνια.
Οι Αρχάνες απέχουν 15 μόλις χιλιόμετρα από το Ηράκλειο Κρήτης και 7 από το μινωικό ανάκτορο της Κνωσού. Αν και τόσο κοντά στην πόλη του Ηρακλείου, ο οικισμός μοιάζει να διαφέρει από ό,τι είχαμε δει μέχρι σήμερα στο νησί της Κρήτης.
Γεμάτος πολύχρωμα σπίτια με τεράστιες αυλές στολισμένες με ό,τι λουλούδι περνά από το μυαλό σου, απέραντους αμπελώνες, πέτρινα καλντερίμια και μια πλατεία που «μυρίζει» παράδοση, ο οικισμός αυτός καταφέρνει να ξεχωρίσει ακόμα και ανάμεσα στις τόσες ομορφιές της Κρήτης.
Ακόμα, οι βυζαντινές εκκλησίες και τα επιβλητικά κτίρια χαρίζουν αέρα… παρελθόντος.
Κι αυτό διότι στέκει αγέρωχος να θυμίζει πως η ιστορία του είναι τόσο μεγάλη και τόσο ιδιαίτερη που ακόμα και τόσες χιλιάδες χρόνια μετά οι ντόπιοι τη σέβονται απόλυτα επιλέγοντας να μην αλλάξουν το παραμικρό. Τα σπίτια έχουν μεν αναπαλαιωθεί αλλά με απόλυτο σεβασμό στην παράδοση και την κληρονομιά του τόπου.
Οι Αρχάνες, βλέπεις, είναι ολόκληρες μια γειτονιά. Μια γειτονιά που μοιάζει να ξέχασε ο χρόνος και την οποία αξίζει να επισκεφτεί κανείς έστω μία φορά στη ζωή του.
Πρόσφατα, τον Μάιο του 2018, η φήμη τους ταξίδεψε σε ολόκληρη την Ευρώπη, ύστερα από την επίσκεψη του Πρίγκιπα Καρόλου και της συζύγου του, Δούκισσας της Κορνουάλης Καμίλα, οι οποίοι απαθανατίστηκαν να χορεύουν σε παραδοσιακό γλέντι του οικισμού.
Γιατί να επισκεφτείς τις Αρχάνες
Για την απίστευτη ομορφιά τους, για την ιστορία τους, για τους ανθρώπους που θα γνωρίσεις, για τις μοναδικές κρητικές γεύσεις και… η λίστα δεν έχει τέλος. Μπορεί η εποχή να μην θεωρείται ιδανική για οργάνωση ταξιδιών, στην περίπτωση του συγκεκριμένου τόπου, όμως, αρκεί ένα νοητό ταξίδι για να χορτάσουμε φύση και παράδοση.
Πέρα από τις φυσικές ομορφιές που θα απολαύσει κανείς περπατώντας στον ιστορικό αυτό οικισμό, τα αξιοθέατα είναι πολλά και όλα εξέχουσας σημασίας.
Το ιερό όρος Γιούχτα με ύψος 811 μέτρα λέγεται πως αποτελεί το μέρος ταφής του Δία. Στην υψηλότερη κορυφή του είναι χτισμένο το εκκλησάκι, με τη θέα από το σημείο να είναι εκπληκτική. Μια επίσκεψη αξίζει και το διάσημο δάσος Φουρνί γεμάτο ελιές και αμπέλια, μέσα στο οποίο ανακαλύφθηκε αρχαίο νεκροταφείο.
Την ιστορία του τόπου μπορείς εύκολα να ανακαλύψεις με μια επίσκεψη στα μικρά μουσεία του οικισμού που φιλοξενούν σημαντικά ευρήματα των μινωικών και βυζαντινών χρόνων. Στις Αρχάνες υπάρχουν Αρχαιολογικό Μουσείο (αποτελείται από ένα μόλις δωμάτιο!), Λαογραφικό Μουσείο και Μουσείο Κρητικής Ιστορίας και Παράδοσης. Και ναι, πρέπει να βρεις χρόνο να τα επισκεφτείς όλα.
Και από γεύση;
Ειλικρινά, χρειάζεται να πούμε κάτι για το φαγητό της Κρήτης; Οι τοπικές συνταγές ανέκαθεν αποτελούσαν δυνατό χαρτί του νησιού, με τις Αρχάνες να φημίζονται για το εξαιρετικό κρασί τους (είπαμε, ο οικισμός είναι γεμάτος αμπελώνες) και για το ελαιόλαδο που παράγουν οι ντόπιοι. Ακόμα, θα βρεις εξαιρετικά βότανα που καλά θα κάνεις να γευτείς αλλά και να πάρεις μαζί σου γυρνώντας στη βάση σου.
Βάλε λοιπόν τις Αρχάνες στο πρόγραμμα και δεν θα χάσεις…
