ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΤΕΜΗ ΤΖΙΤΖΗ
Η δυσπρόσιτη θέση της ορεινής Ναυπακτίας, ανάμεσα σε πανύψηλα όρη -την Πίνδο, την Οξιά, το Παναιτωλικό, τα Βαρδούσια- την κράτησε απομονωμένη επί εκατοντάδες χρόνια και ακόμα και σήμερα είναι από τους λιγότερο πολυσύχναστους τουριστικούς προορισμούς.
Τα Κράβαρα, όπως λεγόταν επί Τουρκοκρατίας η ορεινή Ναυπακτία, κυκλώνεται από τεράστιους ορεινούς όγκους -τα βουνά της, Τσακαλάκι, Ξεροβούνι και Τσεκούρα, φτάνουν τα 1.731 μ. υψόμετρο- ποτάμια, χαράδρες, ρέματα, καταρράκτες, (τεχνητές) λίμνες.
Εδώ, η πολυχρησιμοποιημένη λέξη «απόδραση» παίρνει το πραγματικό της νόημα. Συνταρακτική η ομορφιά της περιοχής, με τα χωριά να κρέμονται σαν αετοφωλιές ανάμεσα σε ατελείωτα δάση από έλατα, καρυδιές, οξιές και καστανόλογκους. Έχοντας στα νότια τους ποταμούς Μόρνο και Εύηνο και τον παραπόταμό του Κότσαλο, το νερό κατέχει ηγετικό ρόλο στη διαμόρφωση του τοπίου.
Οδηγώντας από χωριό σε χωριό, με άπειρες στροφές, ανεβοκατεβάσματα και στριφογυρίσματα, οι πλαγιές των βουνών βουτούν απότομα σε αόρατα φαράγγια, με τις αλεπούδες, τους σκίουρους, ακόμα και τα ζαρκάδια να περνούν ξαφνικά από μπροστά σου.
Τα χωριά της ορεινής Ναυπακτίας, περισσότερα από 40 αν συνυπολογιστούν και οι οικισμοί στις ορεινές κοιλάδες, αναγκάστηκαν, λόγω της δυσπρόσιτης θέσης τους, σε μια εσωστρεφή οικιστική ανάπτυξη με βασική αναφορά για τις συναλλακτικές και εμπορικές τους δραστηριότητες τα χωριά-πυρήνες. Ένα από αυτά και το περισσότερο ανεπτυγμένο τουριστικά σήμερα, είναι η Άνω Χώρα.
Στην Άνω Χώρα
Όποτε κι αν έρθετε εδώ, η αίσθηση γαλήνης και χαλάρωσης, τα κάδρα του δάσους και των βουνών, το νερό -ο ήχος του οποίου υπενθυμίζει αδιάκοπα την παρουσία του- θα είναι η μόνιμη παρέα σας. Στην πραγματικότητα, το υπέροχο φυσικό τοπίο της Άνω Χώρας, είναι το πιο σημαντικό, το πιο πολύτιμο αξιοθέατο.
Σημείο αναφοράς, το πλακόστρωτο κέντρο του χωριού με τη μικρή αγορά και τον επιβλητικό ναό της Αγίας Παρασκευής που θεμελιώθηκε το 1918, εξαίρεση ανάμεσα στους μικρούς ταπεινούς ναϊσκους ολόκληρης της ορεινής Ναυπακτίας. Σε σταυροειδή ρυθμό και με δύο καμπαναριά, είναι χτισμένος με πελεκητό μαύρο λιθάρι. Εκεί κοντά και ο ναϊσκος του Πατροκοσμά, αφιερωμένος στον άγιο Κοσμά τον Αιτωλό. Δίπλα στην Αγία Παρασκευή, σε ειδικό χώρο, στέκεται ο «Καρνάβαλος» το μικρό παλιό πολύχρωμο λεωφορείο με τις στρογγυλεμένες γραμμές που ένωνε την Άνω Χώρα και την Κάτω Χώρα με τη Ναύπακτο μέχρι το 1983.
Η καθημερινότητά σας στην Άνω Χώρα θα κυλάει όμορφα και ανέμελα, με βόλτες στα πετρόστρωτα και πλακόστρωτα δρομάκια κάτω από τα πλατάνια, ανάμεσα στα παλιά λιθόκτιστα σπίτια αλλά και τα καινούργια σπίτια σε παραδοσιακό ύφος. Θα ξεκινάει με ένα φοβερό πρωινό σε κάποιον υπέροχο ξενώνα, θα συνεχίζει με τσιπουροκαταστάσεις και φαγητό της τοπικής κουζίνας σε γραφικά ταβερνάκια, θα κάνει διάλειμμα για ένα τσάι δίπλα στο τζάκι ή ένα καφεδάκι και ένα γλυκό στα παραδοσιακά καφενεία. Το κελάρυσμα από τις βρύσες και τα ρυάκια θα σας ακολουθεί σε ολόκληρο το χωριό.
H Άνω Χώρα, στέκεται χτισμένη αμφιθεατρικά σε μια πλαγιά των Βαρδουσίων σε υψόμετρο 1.030 μ. και ατενίζει αγέρωχα τις απέναντι ατέλειωτες βουνοκορφές. Κεφαλοχώρι της περιοχής ήδη από τον 19ο αιώνα, η Άνω Λομποτινά (το παλιό όνομά της) κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας ήταν ή έδρα της Σχολής της Λομποτινάς, που λειτούργησε υπό την προστασία των Καναβαίων, παλιάς εύπορης Βυζαντινής οικογένειας, που αργότερα υπήρξαν κοτζαμπάσηδες των Κραβάρων. Σε αυτήν τη σχολή φοίτησε για δύο χρόνια ο Κοσμάς ο Αιτωλός.
Κάτω Χώρα, η επιτομή της νωχέλειας
Ανάλογα με την εποχή, καλά οργανωμένες προτάσεις για πεζοπορία σε μονοπάτια, ράφτινγκ, mountain bike και διαδρομές με 4×4 σας περιμένουν να εμπλουτίσετε την ορεινή σας εμπειρία,
Μόλις 4 χλ. σε ασφαλτοστρωμένο δρόμο πιο κάτω, η Κάτω Χώρα (Κάτω Λομποτινά όπως ήταν το παλιό της όνομα) περίκλειστη ανάμεσα σε δύο χειμάρρους, είναι η επιτομή της νωχέλειας και του cocooning. Από εδώ, μπορείτε να προσεγγίσετε τον καταρράκτη Τσουρνά (προσοχή στον καιρό). Ακόμα, μπορείτε να φτάσετε εδώ πεζοπορώντας από την Άνω Χώρα ακολουθώντας το μονοπάτι του Οινέα. Ανάλογα με τη φυσική σας κατάσταση θα κάνετε γύρω στις 2 ώρες.
Ακόμα πιο φιλόδοξη -και μυθικής ομορφιάς- είναι η πεζοπορική διαδρομή που οδηγεί από την Άνω Χώρα στο χωριό Αμπελακιώτισσα και φτάνει μέχρι το Φαράγγι Κάκκαβου (φυλάξτε την πρόταση για την Άνοιξη).
Πάρκο Εναλλακτικών Δραστηριοτήτων KRAVARA PARK
Πρόκειται για μια εξαιρετική ιδέα που υποστηρίζεται από τα ξενοδοχεία «Τα Πέτρινα» και «Crystal Mountain Hotel» από όπου μπορείτε να πάρετε και όλες τις απαραίτητες πληροφορίες και να διοργανώσετε τις εξορμήσεις σας. Η έκταση του πάρκου καλύπτει 20.000 στρ. γύρω από το χωριό. Τα τελευταία χρόνια, σε αυτήν την περιοχή έχουν καθαριστεί και σηματοδοτηθεί πολλά παλιά μονοπάτια και έχουν δημιουργηθεί και καινούργια. Μπορείτε να κάνετε πεζοπορία, mountain bike και ανάλογα με την εποχή να συλλέξετε μανιτάρια, κάστανα και βότανα (βάλσαμο, τσάι βουνού, ρίγανη).
Εκδηλώσεις
Τον Φεβρουάριο, θα σας ενθουσιάσει η «Γιορτή της Τσιγαρίθρας» που γίνεται στην Άνω Χώρα (covid 19 επιτρέποντος). «Τσιγαρίθρες» είναι τα μικρά κομματάκια χοιρινού με αρκετό λίπος πάνω, ύστερα από την επεξεργασία του κρέατος που ακολουθεί τη σφαγή του χοίρου. Στήνονται ψησταριές και προσφέρονται στους επισκέπτες δωρεάν τσιγαρίθρες με πατάτες και κρασί ή τσίπουρο.
Κάθε Οκτώβριο, διοργανώνεται η «Γιορτή του Κάστανου και τσίπουρου». Αποστάζεται τσίπουρο, ψήνονται κάστανα, σερβίρονται παραδοσιακά φαγητά και γλυκά.
Φαγητό
Γενικά, στην Άνω Χώρα, όπως και σε ολόκληρη την περιοχή, θα φάτε πολύ καλά ντόπια κρεατικά ακόμα και αγριομόσχαρα. Είναι μοσχάρια που βόσκουν ελεύθερα στο βουνό. Το χειμώνα, όταν το χιόνι καλύπτει τα πάντα, οι κτηνοτρόφοι ενισχύουν το σιτηρέσιό τους με τις απαραίτητες τροφές. Θα βρείτε επίσης παντού αγριογούρουνο και ωραίες πίτες. Θυμηθείτε να ρωτήσετε αν είναι ανοιχτό το εστιατόριο που σας ενδιαφέρει και τι έχει στο μενού πριν ξεκινήσετε, κυρίως αν έχετε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα μαγειρευτά. Η ορεινή Ναυπακτία δεν είναι πολυσύχναστος τουριστικός προορισμός, ιδιαιτέρως τις καθημερινές.
Πατούχας, Άνω Χώρα (2634041392)
Μικρός κατάλογος με καλοφτιαγμένα μαγειρευτά (αγριογούρουνο στιφάδο, λαχανοντολμάδες, αρνάκι λαδορίγανη, κλπ) μπιφτέκι και πολύ καλό κοντοσούβλι, πίτες κρεατικά της ώρας. Θέα στο χωριό..
Μοσχούλα, στο δρόμο για την Κάτω Χώρα (2634041111)
Αρκετές επιλογές μαγειρευτών (αγριογούρουνο στιφάδο, κόκορας μακαρονάδα, κότσι, κλπ), πίτες και κρεατικά της ώρας. Ανήκει στον ξενώνα Xenios Chalets στην Κάτω Χώρα.
Πανόραμα, Άνω Χώρα, (2634041478)
Ποτό, καφές, γλυκό, τζάκι, φιλική διάθεση. Λίγα πιάτα, όπως μακαρόνια, μπέργκερ, πίτσα. Ιδιαίτερο γλυκό, η καστανόπιτα. Δέκα λεπτά έξω από το χωριό, πάνω σε λόφο με εξαιρετική θέα.
Διαμονή
Οι πετρόκτιστοι ξενώνες σε παραδοσιακό ύφος είναι ο κανόνας εδώ. Το μεγάλο, το μοντέρνο και το πολυτελές στοιχείο είναι εξαίρεση, που εκπροσωπείται μόνο από το ξενοδοχείο «Crystal Mountain Hotel».
Άνω Χώρα
«Crystal Mountain Hotel» (2634041555): Το πρώτο ξενοδοχείο που έφερε το σύγχρονο hoteling στην περιοχή. Σχετικά μεγάλο και πολυτελές, μέσα στα έλατα, με μεγάλα δωμάτια σε ρομαντικό ύφος, πισίνα και πλούσιο πρωινό με τοπικά προϊόντα. Εστιατόριο για τους πελάτες.
«Τα Πέτρινα» (2634041101): Πολύ όμορφο πετρόκτιστο συγκρότημα μέσα στο πράσινο, με αυτόνομες πέτρινες κατοικίες, αμφιθεατρικά χτισμένο και με απεριόριστη θέα στις βουνοκορφές. Πρωινό με τοπικά εδέσματα.
«Κανναβέικο» (2634041244): Τριώροφος πετρόχτιστος ξενώνας με την ιστορία του κτιρίου να φτάνει μέχρι το 1821. Διαθέτει πολυκουζινάκι και θέα στα βουνά.
Κάτω Χώρα
«Xenios Chalets» (2634041111): Μικρό συγκρότημα σαλέ μέσα στο ελατόδασος, σε country style διακόσμηση. Πρωινό με ζυμωτό ψωμί και τοπικά προϊόντα. Θαυμάσια θέα προς την Άνω Χώρα και τα γύρω βουνά.
