ΑΠΟ ΤΟΝ ΧΑΡΗ ΣΥΜΒΟΥΛΙΔΗ
Χάρη στην εξαιρετική διατήρησή της στο διάβα των αιώνων, η αρχαία Νικόπολη δίνει την ευκαιρία στον σύγχρονο επισκέπτη να θαυμάσει την αρχιτεκτονική και την πολεοδομία των Ρωμαίων. Αυτό όμως που εξακολουθεί να εντυπωσιάζει είναι το υδραγωγείο της: έργο μοναδικό για την εποχή του, που βασίστηκε σε ένα δίκτυο μήκους 50 χιλιομέτρων, μέσω του οποίου μπόρεσαν να αξιοποιηθούν οι πηγές του ποταμού Λούρου.
Η Νικόπολη είναι «παιδί» μιας μεταβατικής μα κομβικής περιόδου, στην οποία η Ρώμη μετατράπηκε από δημοκρατία σε αυτοκρατορία. Χτίστηκε το 31 π.Χ., ως σύμβολο της μεγάλης νίκης του Οκταβιανού Αυγούστου στο Άκτιο, ενάντια στον Μάρκο Αντώνιο και στην Κλεοπάτρα –σε μια ναυμαχία που πάντα είχε και ελληνικό «χρώμα», καθώς η Κλεοπάτρα ήταν η τελευταία βασίλισσα της Αιγύπτου η οποία προερχόταν από τους Μακεδόνες που έφτασαν εκεί με τον Μέγα Αλέξανδρο.
Η Νικόπολη έγινε παράλληλα μοχλός εκρωμαϊσμού και ελέγχου όλης της δυτικής Ελλάδας, αφού πολλοί άνθρωποι από υπάρχουσες πόλεις της Ηπείρου και της Ακαρνανίας αναγκάστηκαν να τις εγκαταλείψουν, μετοικώντας μόνιμα εκεί. Θα επιβίωνε ως τον 11ο αιώνα, όταν ερημώθηκε από τους Βούλγαρους. Ωστόσο δεν καταστράφηκε σε επίπεδο υλικών υποδομών. Και το γεγονός ότι στη θέση της δεν ιδρύθηκε νεότερος οικισμός, βοήθησε ώστε να διατηρηθεί σε καλή κατάσταση, δεδομένης της παλαιότητάς της.
Μέσω του υδραγωγείου, υπολογίζουμε ότι εξυπηρετούνταν οι ανάγκες περίπου 150.000 ανθρώπων. Photo: Περικλής Μεράκος
Το μνημειώδες υδραγωγείο δεν αποκλείεται να χτίστηκε ήδη από τα χρόνια του Οκταβιανού, αν και οι απόψεις των νεότερων μελετητών συγκλίνουν πλέον προς τον 2ο αιώνα μ.Χ., στην περίοδο που αυτοκράτορας ήταν ο Αδριανός. Μέχρι να κατασκευαστεί, οι Νικοπολίτες εξασφάλιζαν νερό μέσω βαρελιών, τα οποία γέμιζαν είτε σε διάφορα πηγάδια, είτε από μικρές πηγές.
Οι Ρωμαίοι ήταν ονομαστοί για τις μηχανικές και τοπογραφικές τους ικανότητες, χάρη στις οποίες είχαν ήδη εξοπλίσει την πατρίδα τους με ένα υποδειγματικό σύστημα υδροδότησης. Ακόμα κι έτσι, ωστόσο, στη Νικόπολη πέτυχαν ένα τεχνικό θαύμα για τα δεδομένα των καιρών τους, στήνοντας ένα εκτεταμένο δίκτυο 50 χιλιομέτρων, που αξιοποίησε τις πηγές του Λούρου, προσφέροντας επαρκέστατη υδροδότηση στη Νικόπολη. Για την οποία πιστεύουμε πλέον ότι δεν ήταν μια μεσαίου μεγέθους πόλη, αλλά μια μεγαλούπολη με περίπου 150.000 κατοίκους.
Στο σύνολό του, το έργο απαρτίζεται από εναλλασσόμενα συστήματα τοξωτού, εναέριου υδραγωγείου με αψίδες (απαραίτητο ώστε να παρακαμφθεί η κοιλάδα του Λούρου), που συνδυάζονται με επίγειους αυλακοσωλήνες, καθώς και με σήραγγα σκαμμένη στους λόφους του Κοκκινοπηλού. Μέσω αγωγού, το νερό μεταφερόταν από τις πηγές του Λούρου σε δύο δεξαμενές στο Νυμφαίον της Νικόπολης, από όπου διοχετευόταν έπειτα και στην υπόλοιπη πόλη, μέσω μικρότερων αγωγών.
Κατάλοιπα του υδραγωγείου εξακολουθούν να είναι ορατά σε διάφορες θέσεις της ευρύτερης περιοχής, δίνοντας έτσι την ευκαιρία στον επισκέπτη να θαυμάσει με πόση μαεστρία αξιοποίησαν οι Ρωμαίοι την υψομετρική διαφορά μεταξύ των πηγών του Λούρου και της Νικόπολης –η οποία ανέρχεται σε περίπου 80 μέτρα– φροντίζοντας να δώσουν ελαφρά κλίση στον αγωγό καθώς προσέγγιζε προς τη θάλασσα. Μάλιστα, προνόησαν ακόμα και για ανοίγματα εξαερισμού στις πλαγιές, αλλά και για πεσσοστοιχίες στα πεδινά τμήματα.
Γύρω στο 350 ο αυτοκράτορας Ιουλιανός χρηματοδότησε εκτεταμένες εργασίες συντήρησης, οπότε είμαστε σίγουροι ότι το υδραγωγείο λειτούργησε και στα πρώτα βυζαντινά χρόνια. Φαίνεται να εγκαταλείφθηκε όταν η περιοχή μπήκε σε αμετάκλητη τροχιά παρακμής, μετά το χάος που σκόρπισε μια καταστροφική επιδρομή των Οστρογότθων, το 551.
Πώς θα πάτε
Χτισμένη στη χερσόνησο που χωρίζει τον Αμβρακικό κόλπο από το Ιόνιο πέλαγος, η αρχαία Νικόπολη βρίσκεται 8 χιλιόμετρα βόρεια της σημερινής Πρέβεζας. Η οδική πρόσβαση είναι πολύ εύκολη, μέσω της εθνικής οδού Πρέβεζας-Ιωαννίνων.
Επισκέψιμα είναι και τα κατάλοιπα του υδραγωγείου σε διάφορα τμήματα της διαδρομής του προς τη Νικόπολη. Μπορείτε λοιπόν να περάσετε από τις θέσεις Αρχάγγελος, Στεφάνη και Σκάλα Λούρου, αλλά και από το τμήμα που διασώζεται στις πηγές του Λούρου –στο σημερινό χωριό Άγιος Γεώργιος, λίγα χιλιόμετρα βόρεια της Φιλιππιάδας.
