ΑΠΟ ΤΟΝ ΘΑΝΑΣΗ ΔΙΑΜΑΝΤΟΠΟΥΛΟ
Αν και είναι πανελληνίως διάσημη για τα χαρακτηριστικά της πέτρινα γεφύρια, η Κόνιτσα δεν περιορίζεται σε αυτά. Είναι και η πατρίδα του Αγίου Παϊσίου, ας πούμε, αφού ήταν εδώ όπου έζησε μεγάλο κομμάτι της ζωής του. Εδώ, επίσης, βρίσκεται και η έδρα του πιο πετυχημένου super-food της ευρύτερης περιοχής, που έγινε περιζήτητο σε όλον τον κόσμο χάρη στην αξιοποίηση της ψηφιακής τεχνολογίας.
Μιλάμε ασφαλώς για τον θαυματουργό καρπό που είναι γνωστός με την ονομασία ιπποφαές. Παρεπιμπτόντως, ήταν ο Μέγας Αλέξανδρος που πρώτος διέκρινε τις θεραπευτικές του ιδιότητες στα τραυματισμένα άλογα –άλλωστε «hippophae» στα λατινικά σημαίνει «λαμπερό άλογο».
Επιπλέον, η διάσημη κωμόπολη της Ηπείρου θεωρείται ως παράδεισος του καγιάκ, αλλά κι ένα μέρος κατάλληλο για όσους αγαπούν την πεζοπορία, την ορειβασία, την αναρρίχηση και το αλεξίπτωτο πλαγιάς. Συνάμα, ωστόσο, είναι και ο παράδεισος του απλού ανθρώπου που νιώθει πως, παρατηρώντας τη φύση, του μιλάει ο Θεός.
Ακόμα όμως κι αν δεν επικοινωνείς με τα θεία, όπου κι αν βρεθείς εδώ μιλάει η ιστορία, αφού το παρελθόν του τόπου δείχνει να είναι πανταχού παρόν. Παλαιολιθικά ευρήματα στη βραχοσπηλιά του Βοϊδομάτη, για παράδειγμα, τεκμηριώνουν ότι εδώ ζούσαν άνθρωποι πριν από περίπου 12.000 χρόνια. Επιπλέον, από τα περάσματα που άνοιξαν τα ποτάμια κατέβηκαν τα φύλα των Θεσπρωτών, των Θεσσαλών και των Μολοσσών. Τα οποία εγκαταστάθηκαν στην περιοχή της Κόνιτσας γύρω στο 2500 π.Χ., φέρνοντας μαζί τους την πρωτοελληνική γλώσσα.
Κατά τα πρώτα μεσαιωνικά χρόνια η περιοχή γνώρισε ακμή, παρά τις συχνές επιδρομές (των Σλάβων κυρίως, μα και άλλων λαών). Το πλούσιο βυζαντινό αποτύπωμα του περίφημου Δεσποτάτου της Ηπείρου –που προέκυψε μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους, το 1204– μπορεί να το διαπιστώσει κανείς αν επισκεφτεί τη μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου Μολυβδοσκέπαστης, η οποία περιβάλλεται από ψηλό περίβολο κι έχει φρουριακό χαρακτήρα. Είναι κτισμένη σε μικρή απόσταση από τον οικισμό του Μολυβδοσκέπαστου, στη συμβολή των ποταμών Αώου και Σαραντάπορου, μερικές δεκάδες μέτρα από την πολύπαθη μα ειρηνική πλέον γραμμή των ελληνοαλβανικών συνόρων.
Μπαίνοντας στη δυτική είσοδο του ναού, ο επισκέπτης μπορεί να διακρίνει τη βυζαντινή επιγραφή: άλλωστε η ίδρυση της μονής ανάγεται στον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Δ΄Πωγωνάτο (γύρω στο 670), ενώ με την ανακαίνισή της ασχολήθηκε αργότερα (γύρω στο 1300) ο Βυζαντινός αριστοκράτης Ανδρόνικος Παλαιολόγος. Η αισθητική των τοιχογραφιών μπορεί να προκαλέσει δέος ακόμα και σε ανθρώπους δίχως αισθήματα πίστης. Η παλαιότερη χρονολογείται στον 14ο αιώνα, άλλες όμως είναι σίγουρα νεότερες καθώς σε διαφορετικό σημείο της εκκλησίας εντοπίζεται επιγραφή-τοιχογραφία του 1537. Υπάρχουν βέβαια κι άλλοι βυζαντινοί ναοί εδώ, μα ερειπωμένοι –όπως λ.χ. αυτός του Αγίου Δημητρίου, στο κέντρο του χωριού.
Στην πλατεία του Μολυβδοσκέπαστου οι μόλις 45 κάτοικοι περίμεναν την άφιξή μας «σαν έτοιμοι από καιρό», έχοντας ετοιμάσει και τοπικές πίτες. Κάτι παρόμοιο συνέβη και με την άφιξή μας στο μονότοξο, πετρόκτιστο γεφύρι της Κόνιτσας, το οποίο βρίσκεται στη νοτιοδυτική της άκρη, ακριβώς στην είσοδο της χαράδρας του Αώου. Για την ιστορία, χτίστηκε το 1870-71 από συνεργείο 50 μαστόρων, με επικεφαλής τον πρωτομάστορα Ζιώγα Φρόντζο από την Πυρσόγιαννη. Τα χρήματα εξασφαλίστηκαν χάρη σε δωρεές των κατοίκων και κυρίως του Γιαννιώτη Ιωάννη Λούλη, ο οποίος διέθεσε περίπου τα μισά από τα 120.000 γρόσια που κόστισε τότε η κατασκευή του.
Εκεί, ενώ μας προσπερνούσαν Γερμανοί και Ολλανδοί τουρίστες που όδευαν να κάνουν καγιάκ ή ράφτινγκ –κι άλλοι, οι οποίοι πήγαιναν για ορεινό τρέξιμο– μας υποδέχτηκε ο πληθωρικός δήμαρχος της Κόνιτσας Νικόλαος Έξαρχου, εκλεγμένος από το 2019. Μάλιστα, την τελευταία μέρα της παραμονής, μας εξέπληξε όλους με τον μοναδικό ηπειρώτικο χορό του, παρέα με ντόπιους μουσικούς. Το ίδιο συνέβη και σε άλλα χωριά που επισκεφτήκαμε: παντού σε έλουζε ο τοπικός αυθορμητισμός.
Στην τωρινή τους μορφή, τα ιαματικά λουτρά του Αμάραντου ολοκληρώθηκαν το 1923, σε απόσταση 5 χιλιομέτρων βόρεια του ομώνυμου χωριού (το οποίο απέχει 27 χιλιόμετρα από την ίδια την Κόνιτσα). Ήταν το μόνο σημείο που είχε πολλούς ατμούς, οπότε επάνω ακριβώς από αυτό έστησαν μια πλατφόρμα από την οποία «έτρεχε» ο ατμός μέσα από τη γη. Το σημερινό κτήριο των ατμόλουτρων διαμορφώθηκε το 1990 και επειδή δεν έφτανε ο φυσικός ατμός έκαναν και συμπληρωματική άντληση.
Το ατμόλουτρο συστήνεται σε ανθρώπους με αδενοπάθειες, αναπνευστικά προβλήματα, ρευματισμούς, αρθρίτιδες, ισχιαλγίες, δερματοπάθειες, παθήσεις κυκλοφοριακού, ενώ θεωρείται θεραπευτικό μέχρι και για γυναικολογικά προβλήματα. Εδώ να σημειώσουμε ότι τα ατμόλουτρα βρίσκονται σε υψόμετρο 1.260 μέτρων, μέσα σε ένα πανέμορφο δάσος. Ο ιαματικός τουρισμός στηρίζεται από τους ντόπιους ξενώνες της κοινότητας, αλλά επιδοτείται και από τα ασφαλιστικά ταμεία. Προσθέτοντας έναν ακόμα λόγο για να αγαπήσει κανείς την περιοχή της Κόνιτσας.
