ΑΠΟ ΤΟΝ ΧΑΡΗ ΣΥΜΒΟΥΛΙΔΗ
«Ο χρόνος τελειώνει για τα νησιά Φίτζι» έγραψε πριν λίγες μέρες η Deutsche Welle, σε μια δραματική είδηση που πλέον κάνει τον γύρο του κόσμου σε πάμπολλες γλώσσες. Μεταξύ άλλων και στα ελληνικά.
Ο αντίκτυπος αυτός, ασφαλώς, αποτυπώνει το στάτους που κατέχουν τα Φίτζι στο διεθνές φαντασιακό: ακόμα και όσοι δεν είχαν την τύχη να τα επισκεφθούν, τα γνωρίζουν σαν έναν από τους πιο διάσημους εξωτικούς προορισμούς στον πλανήτη. Ως ένα κατεξοχήν παράδειγμα, δηλαδή, όσων ειδυλλιακών πλάθουμε με το μυαλό μας όταν ακούμε για τα παραδεισένια νησιά του Ειρηνικού Ωκεανού –εκείνα που «πάντα θα μας περιμένουν», όπως έλεγε κι ένα παλιό τραγούδι του Γιώργου Μαρίνου.
Όμως η κλιματική αλλαγή, η οποία δείχνει πλέον να καλπάζει, δεν κάνει διακρίσεις. Μέχρι τώρα συνιστούσε απειλή για πιο άγνωστες νησιωτικές χώρες της περιοχής –λ.χ. για το Κιριμπάτι, που κέρδισε πρόσκαιρη δημοσιότητα το 2016, όταν ο παλαιστής του David Katoatau χόρεψε έναν ιδιαίτερο χορό στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Ρίο ντε Τζανέιρο προκειμένου να προσελκύσει το ενδιαφέρον της διεθνούς κοινής γνώμης. Τώρα, όμως, το σοκ αποτυπώνεται πολλαπλάσιο, καθώς μαθαίνουμε ότι βουλιάζει ένα τόσο φημισμένο μέρος, το οποίο κάθε χρόνο προσελκύει χιλιάδες επισκέπτες.
Το προφίλ των νησιών Φίτζι
Αυτόνομο βρετανικό έδαφος από το 1970 και ανεξάρτητη δημοκρατία από το 1987, τα Φίτζι είναι ένα αρχιπέλαγος 330 (και παραπάνω) νησιών στον νότιο Ειρηνικό Ωκεανό, ευρισκόμενα στη Μελανησία, γύρω στα 1.100 ναυτικά μίλια από τη Νέα Ζηλανδία. Η ιστορία τους είναι σημαντική, καθώς κατοικούνται ήδη από το 2000 π.Χ., ενώ υπήρξαν και διακριτό βασίλειο πριν την έλευση των Άγγλων στην περιοχή. Η οικονομία τους θεωρείται από τις πλέον ανερχόμενες των όμορων χωρών, με ένα τμήμα της να βρίσκεται θεμελιωμένο στον τουρισμό: σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, το 2019 τα Φίτζι δέχτηκαν 894.389 επισκέπτες –τεράστιος αριθμός, αν αναλογιστούμε ότι οι κάτοικοί τους αριθμούν τους 884.887 (σύμφωνα με την απογραφή του 2017).
Οι περισσότεροι διαμένουν στις ακτές των νησιών (τις ίδιες που προσελκύουν και τους τουρίστες, δηλαδή), κάτι που κάνει τη νέα κατάσταση την οποία διαμορφώνει η κλιματική αλλαγή άμεσα δραματική. Όπως σημειώνει και η προαναφερθείσα είδηση της Deutsche Welle, για τους κατοίκους των Φίτζι δεν πρόκειται για κάποιο θεωρητικό σενάριο, που έχουν το περιθώριο να το συζητούν σε επίσημο ή ανεπίσημο επίπεδο: ακόμα και τα παιδιά γνωρίζουν για το θέμα, καθώς βλέπουν με τα μάτια τους ότι οι γνώριμες ακτές αρχίζουν αργά μα σταθερά να εξαφανίζονται, βουλιάζοντας κάτω από την ανεβασμένη στάθμη των ωκεάνιων υδάτων.
Τα Φίτζι χάνουν ήδη χωριά, που εξαφανίζονται κάτω από τον ωκεανό
Η κλιματική αλλαγή αναδεικνύεται στη «μεγαλύτερη απειλή για την ύπαρξη των Φίτζι», δήλωσε τον Ιούνιο ο υπουργός άμυνας των νησιών Inia Seruiratu, μιλώντας σε μια παν-ασιατική σύσκεψη ασφαλείας. Στο νησάκι Serua τα νερά έχουν εισβάλλει πλέον μέσα στο ομώνυμο χωριό, αναγκάζοντας τους κατοίκους να μετακινούνται με βάρκες. Ήδη γίνεται φανερό ότι πρέπει να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους, μετακομίζοντας στο γειτονικό νησί Viti Levu: το Serua αναμένεται να βουλιάξει, μαζί με το νεκροταφείο του και την τοπική του ιστορία, έστω κι αν εκπονούνται σχέδια για το πώς ίσως αποφευχθεί αυτό.
Όμως ούτε τα μεγαλύτερα νησιά είναι απαλλαγμένα από τον κίνδυνο. Στο Viti Levu, για παράδειγμα, όπου εδρεύει και η πρωτεύουσα Σούβα, το παράκτιο χωριό Veivatuloa εξαφανίζεται κάτω από τα νερά: σύντομα, οι 80 κάτοικοί του θα υποχρεωθούν να το ξεχάσουν, μετακομίζοντας μόνιμα σε νέα θέση στο εσωτερικό. Ό,τι αποτρεπτικό πλάνο κι αν δοκιμάστηκε μέχρι σήμερα (αναχώματα τεχνητής γης, φύτεμα δέντρων τύπου μανγκρόβια), δεν απέδωσε. Δημιουργώντας απογοήτευση σε όσους πίστευαν σε τέτοια μέτρα, όπως δήλωσε και ο Shivanal Kumar, εμπειρογνώμονας της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή για το Υπουργείο Οικονομικών των Φίτζι.
Στο νησί Vanua Levu, πάλι, το χωριό Vunidogoloa αποτελεί ήδη παρελθόν. Οι κάτοικοί του το επανίδρυσαν σε καινούρια θέση, 1,5 χιλιόμετρο στο εσωτερικό, μετονομάζοντάς το σε Kenani. Και, φυσικά, νιώθουν απογοητευμένοι με τις εξελίξεις, γιατί βρέθηκαν σε μια κατάσταση που θα ήταν πολύ δυσάρεστη για όλους μας, εξαιτίας μιας περιβαλλοντικής κρίσης για την οποία νιώθουν ότι δεν έφταιξαν καθόλου.
Ήδη, διάφορες φωνές στα Φίτζι κατακρίνουν τις ισχυρές χώρες για τη στάση τους στην πρόσφατη διάσκεψη του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για το κλίμα (2021), λέγοντας ότι διέθεσαν μεν κεφάλαια για αποτρεπτικά έργα μικρής ή αμφιβόλου αποτελεσματικότητας, όχι όμως και για τέτοιες αναγκαστικές μετακινήσεις πληθυσμών. Οι οποίες δεν απαιτούν μόνο έξοδα, μα εγείρουν και αξιώσεις πιθανών αποζημιώσεων. Ζήτημα που ίσως γιγαντωθεί νομικά στο μέλλον, εάν αποτύχουμε να φρενάρουμε –και τελικά να σταματήσουμε– την καταστροφή του φυσικού μας περιβάλλοντος.
