Αν ο ταξιδιωτικός σας προγραμματισμός, σας φέρει στη Λέσβο αξίζει να αφιερώσετε μία μέρα για να ταξιδέψετε για περίπου μιάμιση ώρα με το καράβι από το λιμάνι του ελληνικού νησιού και να βρεθείτε στις μικρασιατικές ακτές. Ούτως ή άλλως είναι σπάνιο να μπορεί να ταξιδέψει κανείς τόσο εύκολα στο εξωτερικό έστω και για λίγες ώρες. Η αναμονή στην ουρά στο τελωνείο της Μυτιλήνης κατά την επιστροφή ενώ έχει προηγηθεί μια πραγματικά ζεστή μέρα δεν είναι ό,τι πιο ευχάριστο, αλλά σε καμιά περίπτωση δεν μετανιώσαμε που πήραμε το πρωϊνό πλοίο και περάσαμε μία μέρα στο Αϊβαλί.
Από τις πόλεις της Μικράς Ασίας, με έντονο ελληνικό στοιχείο, το Αϊβαλί ήταν ίσως η «πιο ελληνική». Αυτό μπορεί να γίνει αντιληπτό ακόμα και με ένα ψάξιμο στο λήμμα για την πόλη στην αγγλική wikipedia. Oι «notable people» που γεννήθηκαν, έζησαν ή κατάγονται από εκεί είναι σχεδόν όλοι Έλληνες. Ανάμεσα τους ο Φώτης Κόντογλου, ο Ηλίας Βενέζης και ο Στράτος Παγιουμτζής.
Βέβαια, για τον τουρίστα από τη Δυτική Ευρώπη που δεν ενδιαφέρεται για αυτά τα πράγματα είναι μάλλον δύσκολο να αντιληφθεί το ελληνικό παρελθόν της πόλης δια γυμνού οφθαλμού. Στο λιμάνι δεσπόζει μία μεγάλη τουρκική σημαία, λίγο πιο εκεί άλλη μία, λίγο πιο πέρα μία μεγάλη τουρκική σημαία ως τοιχογραφία. Γενικότερα, σχεδόν παντού, αντικρίζει κανείς τουρκικές σημαίες ενώ φυσικά υπάρχουν και τα μνημεία και οι εικόνες αφιερωμένα στον Κεμάλ Ατατούρκ. Κρατικής ή ιδιωτικής πρωτοβουλίας (πχ. σε εστιατόρια).
Η παλιά πόλη, που είναι το κέντρο της τουριστικής δραστηριότητας, απέχει περίπου δύο χιλιόμετρα από το λιμάνι. Μπορείτε να περπατήσετε έως εκεί αλλά τις πολύ ζεστές μέρες (όπως εκείνη που βρεθήκαμε εμείς) καλό θα είναι να πάρετε το λεωφορείο ακολουθώντας την κατεύθυνση δεξιά όπως θα βρεθείτε στο λιμάνι. Όλες αυτές οι λεπτομέρειες μπορεί να φαίνονται περιττές το 2023, αλλά πρέπει να πούμε πως οι χρεώσεις roaming στην Τουρκία είναι πανάκριβες ενώ δεν είναι καθόλου δεδομένο πως θα συναντήσετε αμέσως κάποιον άνθρωπο που θα μιλά αγγλικά. Ίσως να είναι ευκολότερο να συνεννοηθείτε στα ελληνικά.
Αϊβαλί/Photo: Unsplash
Αϊβαλί/Photo: Unsplash
Φθάνουμε στην παλιά πόλη με τα πάρα πολλά μικρά σοκάκια και τα παλιά ελληνικά αρχοντικά/Photo: Shutterstock
Φθάνουμε στην παλιά πόλη με τα πάρα πολλά μικρά σοκάκια και τα παλιά ελληνικά αρχοντικά. Στο Αϊβαλί συνυπάρχει η ζωντάνια του νεανικού κόσμου που βλέπει κανείς σε όλη την Τουρκία με μια εικόνα οικονομικής ένδειας. Ειδικά για τα αρχοντικά που αναφέραμε, δεν είναι σπάνιο να δει κανείς μεσιτικές αγγελίες για αυτά, όπως και για άλλα ακίνητα, οι οποίες απευθύνονται κατά βάση σε αγοραστές από άλλες χώρες. Kάποια από τα παλιά σπίτια έχουν μετατραπεί σε όμορφα καφέ, άλλα σε καταστήματα, αλλά τα περισσότερα είναι εγκαταλελειμμένα και ερειπωμένα.
Η Τζούλι είναι ο πρώτος άνθρωπος με τον οποίο μπορούμε να ανταλλάξουμε κάποιες κουβέντες στα αγγλικά. Είναι Βρετανίδα, παντρεμένη με Τούρκο και ζει στη χώρα εδώ 35 χρόνια. Τα περισσότερα χρόνια στην Κωνσταντινούπολη και εδώ και λίγα χρόνια στο Αϊβαλί. Πουλάει χειροποίητες τσάντες καλής ποιότητας έναντι 150-180 λιρών (5-6 ευρώ) και μας κάνει μία μίνι εισαγωγή για το πώς είναι η ζωή στην Τουρκία των τελευταίων 2-3 ετών, με την καθημερινότητα να περιστρέφεται γύρω από το κόστος ζωής και της διαδοχικές αυξομειώσεις του βάσει της ισοτιμίας της λίρας με τα τουριστικά ευρώ να λειτουργούν ως βάλσαμο. Λίγους μήνες πριν, ένα ευρώ κόστιζε 20 λίρες, σήμερα έχει 30, πριν δύο χρόνια ακριβώς κόστιζε 10. Γι’ αυτό η Τζούλι στις προτάσεις που μας κάνει για φαγητό και καφέ βάζει σε όλα και την οικονομική παράμετρο του ζητήματος ενώ όλες οι τιμές είναι πολύ χαμηλές για τα ελληνικά δεδομένα.
Παζάρι/ Photo: Γιώργος Πουλιόπουλος
Photo: Γιώργος Πουλιόπουλος
Το παζάρι που στήνεται κάθε Πέμπτη, είναι μεγάλο, πολύβουο, με συνωστισμό. Δεν νομίζουμε πως όποιος έχει επισκεφθεί αντίστοιχα της Κωνσταντινούπολης ή ακόμα και τα «κανονικά» καταστήματα στο Αϊβαλί θα βρει κάτι ιδιαίτερα κομψό να αγοράσει. Ίσα ίσα, τα μόνιμα μαγαζιά στο Αϊβαλί έχουν μάλλον καλύτερες επιλογές για shopping σε διακοσμητικά, κοσμήματα, αναμνηστικά και αυτά σε πολύ καλές τιμές. Παρ’ όλ’ αυτά σας προτείνουμε να έρθετε εδώ τη μέρα που λειτουργεί το παζάρι για να δείτε τους ατελείωτους πάγκους που πουλάνε ρούχα και καθημερινά αντικείμενα σε πολύ φθηνές τιμές, ίσως τις μόνες που μπορεί να αντέξει ο μέσος κάτοικος στο Αϊβαλί, γι’ αυτό η κοσμοσυρροή, από όλη την ευρύτερη περιοχή, είναι εύκολα εξηγήσιμη.
Κυρίως, όμως, για να πάρετε μια καλή εικόνα της ανθρωπογεωγραφίας της περιοχής αλλά και για να παζαρέψετε (στα αγγλικά, στα ελληνικά ή με χειρονομίες και γράφοντας αριθμούς στο κινητό) και να έχετε την εντύπωση πως αγοράσατε κάτι σε καλή τιμή. Μπορεί και να συνέβη αλλά πιθανότατα και ο πωλητής να έχει τη γνώμη πως αυτός βγήκε κερδισμένος και μάλλον έχει δίκιο αφού είναι στην έδρα του.
Ο ναός του Αγίου Γεωργίου που έχει μετατραπεί σε τζαμί/Photo: Shutterstock
Photo: Γιώργος Πουλιόπουλος
Photo: Γιώργος Πουλιόπουλος
Στον Άγιο Γεώργιο που έγινε τζαμί
Είναι περίπου 1 το μεσημέρι και φθάνουμε σε έναν μεγάλο ορθόδοξο ναό στον οποίο δίπλα του έχει προστεθεί ένας μιναρές. Ο ναός του Αγίου Γεωργίου στέκει στη θέση του από το 1790, μετά το 1922 λειτουργεί ως τζαμί, με το όνομα cinarli cami. Το κτήριο δεσπόζει και είναι ευδιάκριτο από διάφορα σημεία της παλιάς πόλης. Στον περίβολο του ναού πολύς κόσμος καθώς και δύο αστυνομικοί που επιβλέπουν. Βγάζουμε τα παπούτσια μας, οι γυναίκες της παρέας καλύπτουν το κεφάλι τους και μπαίνουμε στο εσωτερικό του ναού. Παρότι φυσικά έχουν αφαιρεθεί οι χριστιανικές εικόνες και σύμβολα, διασώζονται το εξαιρετικής τέχνης τέμπλο, τα μαρμάρινα εικονοστάσια καθώς και άλλα ξυλόγλυπτα στοιχεία τα οποία έχουν αλλάξει χρήση. Το βέβαιο είναι ότι η επίσκεψη στον πρώην χριστιανικό ναό ήταν μια ευκαιρία να δούμε από κοντά το έντονο ελληνικό παρελθόν της πόλης αλλά και να πάρουμε μια ανάσα δροσιάς σε μια πραγματικά ζεστή μέρα.
Μάλλον το πιο εντυπωσιακό κομμάτι του παζαριού να είναι η λαχαναγορά του/ Photo: Γιώργος Πουλιόπουλος
Photo: Γιώργος Πουλιόπουλος
Photo: Shutterstock
Όπως προαναφέρθηκε αν σας ενδιαφέρει το shopping δεν μπορούμε να πούμε πως το παζάρι της Πέμπτης στο Αϊβαλί είναι κάτι ιδιαίτερο. Πάντως, για εμάς το highlight του σε κάθε περίπτωση ήταν το κομμάτι αφιερωμένο στα φρούτα και τα λαχανικά.
Σε έναν χώρο που ξεπερνάει το ένα στρέμμα στήνονται πάγκοι στους οποίους μπορεί να βρει κανείς φρούτα εποχής -λατρέψαμε τα κεράσια και τα βερίκοκα- λαχανικά, μπαχάρια, χυμούς και άλλα πολλά Το Αϊβαλί είναι από τις κορυφαίες στην Τουρκία στην παραγωγή ελαιόλαδου και επιτραπέζιας ελιάς και αυτό γίνεται εύκολα αντιληπτό εδώ. Οι πάγκοι με τις ελιές είναι πολύ μεγάλοι, οι καρποί προς πώληση είναι σε πάρα πολλά σχήματα και χρώματα, είδαμε ακόμα και ροζ ελιές.
Cunda ή Μοσχονήσι/Photo: Shutterstock
Στενό στο Μοσχονήσι/Photo: Shutterstock
Μοσχονήσι/Photo: Unsplash
Στο Μοσχονήσι
Αν μετανιώσαμε για το ό,τι δεν είχαμε περισσότερο χρόνο στο Αϊβαλί ήταν για το ό,τι χάσαμε την ευκαιρία να περάσουμε περισσότερο χρόνο στο Μοσχονήσι. Πρόκειται για το μεγαλύτερο νησί της συστάδας που βρίσκεται κοντά στις ακτές του Αϊβαλιού με τις οποίες ενώνεται με μία γέφυρα. Σύμφωνα με τους ντόπιους είναι από τα κορυφαία θέρετρα της Τουρκίας, με εξαιρετικές παραλίες, γαστρονομία και δυνατότητες για νυχτερινή ζωή. Το βέβαιο είναι πως από τη μικρή βόλτα που κάναμε εκεί είναι σαφές πως το οικονομικό επίπεδο των κατοίκων της Cunda (όπως λένε οι Τούρκοι το Μοσχονήσι) είναι σαφέστερα ανώτερο από εκείνο στο Αϊβαλί. Στο Μοσχονήσι βρίσκεται άλλος ένας ναός σύμβολο της ελληνικής παρουσίας στις ακτές της Μικράς Ασίας.
Photo: Γιώργος Πουλιόπουλος
Η βυζαντινή εκκλησία του Αγίου Νικολάου είναι γνωστή ως Ταξιάρχης και χτίστηκε το 1873. Ο ναός είναι βυζαντινού ρυθμού μετά τρούλου, χτίστηκε από κόκκινο τραχείτη (ηφαιστειογενές πέτρωμα που μεταφέρθηκε από το Σαμουρσάκ) και ήταν η Μητρόπολη του νησιού.
Εκτός από τρομερούς βανδαλισμούς το 1922, υπέστη και μεγάλες καταστροφές σε σεισμό το 1924. Η εκκλησία έμεινε για δεκαετίες εγκαταλελειμμένη και δεν ήταν επισκέψιμη γιατί απειλείται με κατάρρευση.
Τελικά, ο ναός ανακαινίστηκε από το τουρκικό Πολιτιστικό Ίδρυμα Κοτς, που μίσθωσε από το τουρκικό Δημόσιο την εκκλησία για 50 χρόνια και με δαπάνες του τον αναστήλωσε. Πλέον λειτουργεί ως μουσείο με εισιτήρια αφιερωμένο στη βιομηχανία ενώ στα εκθέματα του υπάρχουν και αρκετά αυτοκίνητα αντίκες.
O Κεμάλ είναι παρών σε δημόσιους και ιδιωτικούς χώρους/ Photo: Γιώργος Πουλιόπουλος
Photo: Τamam Meyhane/Facebook
Photo: Ayvalık Çamlık Dondurmacısı/Facebook
Και μερικές προτάσεις για φαγητό
Τamam Meyhane
Τουρκική και γενικά μεσογειακή κουζίνα σε έναν δημοφιλή και φασαριόζικο χώρο με εκπληκτικούς μεζέδες. Σημαντικό να ειπωθεί πως οι σερβιτόροι εδώ μιλούν αγγλικά, κάτι που δεν είναι αυτονόητο παντού στο Αϊβαλί.
Ayvalık Deniz Yıldızı Restaurant
Εξαιρετικά ψάρια, θαλασσινά και μεζέδες με πρώτη ύλη τη θάλασσα σε γενναίες ποσότητες ενώ η ιδιαιτερότητα εδώ είναι πως δεν υπάρχει κατάλογος αλλά όλα τα φαγητά είναι ορατά σε εσάς στη βιτρίνα για να διαλέξετε.
Ayvalık Çamlık Dondurmacısı
Ακόμα και να περάσετε ελάχιστες ώρες στο Αϊβαλί αν αγαπάτε το παγωτό στην ανατολίτικη (δηλαδή μαστιχωτή) εκδοχή δεν πρέπει να φύγετε χωρίς να δοκιμάσετε dondurma (όπως λέγεται στα τουρκικά). Μια εξαιρετική επιλογή για αυτό είναι στο Ayvalık Çamlık Dondurmacısı.
Tik Mustafa’s Place
Μεγάλη ποικιλία από μεζέδες, κύρια πιάτα και ορεκτικά σε ένα πανόραμα γεύσεων που ενσωματώνει τη μικρασιατική και την αιγαιοπελαγίτικη γαστρονομία.
Αϊβαλί/Photo: Shutterstock
Mερικά tips για μια εκδρομή στο Αϊβαλί
-Για να ταξιδέψετε στο Αϊβαλί δεν χρειάζεστε διαβατήριο.
-Να έχετε υπόψιν σας πως είναι πραγματικά σπάνιο να βρείτε καφέ ή ταβέρνα με κλιματισμό στους εσωτερικούς χώρους. Οπότε καλό θα είναι να επιλέξετε να κάνετε την εκδρομή στο Αϊβαλί μια μέρα με όχι πολλή ζέστη.
-Σε αρκετά καταστήματα θα δεχτούν τα ευρώ αντί για λίρες και πιθανόν να σας συμφέρει να πληρώσετε με αυτά. Σε κάθε περίπτωση να είστε ενήμεροι για την ισοτιμία πριν ταξιδέψετε και καλό θα είναι να έχετε μαζί σας μικρά χαρτονομίσματα του ευρώ ή κέρματα καθώς αν χρειαστείτε ρέστα θα τα πάρετε σε λίρες.
-Φροντίστε να έχετε πριν μπείτε στο καράβι της επιστροφής 50 λίρες μαζί σας για τον φόρο λιμένος που θα πληρώσετε και ο οποίος δεν περιλαμβάνεται στο εισιτήριο μετ’ επιστροφής.
-Υπολογίστε πως τις μέρες του καλοκαιριού θα χρειαστείτε τουλάχιστον μισή ώρα στο τελωνείο της Μυτιλήνης και του Αϊβαλιού.
-Aν έχετε περισσότερο χρόνο στη διάθεσή σας αξίζει να πάτε στο Αϊβαλί με το πλοίο της Πέμπτης και να επιστρέψετε με εκείνο του Σαββάτου. Έτσι, θα έχετε περισσότερο χρόνο για να κάνετε μπάνιο στο Μοσχονήσι ενώ αξίζει να βάλετε στο πρόγραμμά σας και μία επίσκεψη στον αρχαιολογικό χώρο της Περγάμου, ο οποίος απέχει περίπου μία ώρα από το Αϊβαλί.
-Να έχετε υπόψιν σας πως τα περισσότερα καφέ στην Τουρκία δεν πωλούν αλκοόλ.
Πώς θα φτάσετε
Από Μυτιλήνη υπάρχει πλοίο μετ’ επιστροφής κάθε Πέμπτη και Σάββατο με το ταξίδι να διαρκεί περίπου μιάμιση ώρα. Αεροπορικώς μπορείτε να φθάσετε στη Σμύρνη η οποία συνδέεται με απευθείας πτήσεις με την Αθήνα. Aπό τη Σμύρνη θα χρειαστείτε περίπου δύο ώρες με το λεωφορείο για Αϊβαλί.
