Τα περισσότερα από τα τοπία που μας κάνουν να παραμιλάμε για την ομορφιά τους, δεν χρωστάνε τίποτα στην παρουσία μας στον πλανήτη. Αντιθέτως, είναι έργα της Φύσης, την οποία μας αρέσει, συχνά, να τη φανταζόμαστε ως έναν μεγάλο καλλιτέχνη.
Το δικό μας χέρι, αντιθέτως, πιο πολλή ζημιά έχει κάνει, διαχρονικά, παρά καλό –και η εποχή μας το έχει αναδείξει αυτό με τον πιο δραματικό τρόπο, αφού η ανθρωπογενής βλάβη στο περιβάλλον έχει αγγίξει διαστάσεις ιδιαίτερα απειλητικές για το μέλλον μας στη Γη. Μερικές φορές, όμως, η παρέμβαση του Ανθρώπου είχε πιο ευεργετικό χαρακτήρα, οδηγώντας σε μια αρμονική συγκατοίκηση με τη Φύση
Ένα τέτοιο παράδειγμα συνύπαρξης είναι και η λίμνη Τάκα, στα ημιορεινά της Αρκαδίας. Αν κι ελάχιστα γνωστή στους περισσότερους (την ξέρουν κυρίως όσοι έχουν χτενίσει τα τοπία της ευρύτερης περιοχής κατά τη χειμερινή περίοδο), έχει καταφέρει κι αποτελεί σημαντικό υδροβιότοπο για την Πελοπόννησο, ενώ, παράλληλα, τροφοδοτεί με τα νερά της και το οροπέδιο της Τεγέας.
Μια εποχική λίμνη
Η λίμνη Τάκα βρίσκεται στο οροπέδιο της Τεγέας, σε υψόμετρο 657 μέτρων, σε ένα λοφώδες τοπίο με χαμηλή βλάστηση, όπου κυριαρχούν τα πουρνάρια, οι κοκορεβυθιές, οι βατομουριές και οι ασφάκες. Δέντρα υπάρχουν λίγα, κατά κύριο λόγο στον κάμπο, όπου βλέπει κανείς παρόχθιες λεύκες, άσπρες ιτιές, αλλά και μερικά σφενδάμια, όπως και συστάδες με πλατάνια.
Λόγω της σημασίας της για τα μεταναστευτικά πουλιά, η Τάκα έχει ενταχθεί στο ευρωπαϊκό δίκτυο προστασίας Natura 2000. Photo: Wikipedia Creative Commons
Παλιότερα η Τάκα καταλάμβανε μεγαλύτερη έκταση, που θεωρείται ότι έχει μειωθεί σημαντικά λόγω της ανθρωπογενούς παρέμβασης στο περιβάλλον της, ανερχόμενη πλέον σε (περίπου) 92 τ.χλμ. Η ανθρωπογενής παρέμβαση συμβολίζεται από τον ταμιευτήρα υδάτων που έχει κατασκευαστεί για τη συγκράτηση των νερών και τη διάθεσή τους για τις αγροτικές καλλιέργειες των γύρω περιοχών (όπου υπάρχει σημαντική παραγωγή ωραίων μήλων), ο οποίος έχει περίμετρο 4,4 χιλιομέτρων και χαρακτηριστικό τραπέζιο σχήμα, που άλλαξε άρδην τη φυσιογνωμία του τοπίου.
Τα δύο κύρια χαρακτηριστικά της ίδιας της λίμνης, τώρα, είναι αφενός τα γλυκά της νερά, αφετέρου η εποχικότητά της. Ερχόμενοι στην περιοχή, δηλαδή, δεν είναι βέβαιο ότι θα δείτε την Τάκα –είναι κάτι απόλυτα εξαρτημένο από το πότε θα επισκεφθείτε το τοπίο. Στα καλύτερά της, ασφαλώς, βρίσκεται τον χειμώνα, λόγω των συχνών βροχοπτώσεων στα ορεινά της Αρκαδίας, που τροφοδοτούν τόσο την ίδια, όσο και τα μικρά ποτάμια που καταλήγουν σε αυτήν, π.χ. τον Σαρανταπόταμο και το Βαλτετσόρεμμα. Το καλοκαίρι, πάλι, σχεδόν εξαφανίζεται, αφού απομένουν μονάχα μερικές λακκούβες με νερό, με τον πυθμένα να γίνεται βοσκότοπος για τα ντόπια κοπάδια. Το φθινόπωρο, κατόπιν, αρχίζει και ξαναγεμίζει.
Λεύκα στις όχθες της Τάκα. Photo: Απόστολος Παπαγεωργίου/Wikipedia Creative Commons
Κύκνοι στις όχθες. Photo: Ελένη Καλογεροπούλου/Wikipedia Creative Commons
Η Τάκα ως υδροβιότοπος
Στις δική μας εποχή, είναι αλήθεια ότι η Τάκα δεν διανύει τις καλύτερές της ημέρες. Η όλο και πιο έντονη άρδευση, για παράδειγμα, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι τον χειμώνα μετατρέπεται σε τόπο συνάντησης των κυνηγών της Αρκαδίας, έχει λειτουργήσει υπονομευτικά για την οικολογική αξία που είχε στο παρελθόν. Ορισμένοι, μάλιστα, εκφράζουν φόβους ότι με την πάροδο των χρόνων η λίμνη μπορεί ακόμα και να εξαφανιστεί.
Η υποβάθμιση αυτή εκφράζεται με την εικόνα της αποκλειστικά λιμναίας χλωρίδας. Σε παλιότερα χρόνια, ας πούμε, η Τάκα κατακλυζόταν από νούφαρα –πλέον, έχουν περιοριστεί σημαντικά. Ωστόσο, συνεχίζει να φιλοξενεί υδροχαρή φυτά, λ.χ. νεραγκούλες, ενώ στις όχθες της θα δείτε (την άνοιξη ειδικά) κρόκους, τουλίπες, καμπανούλες, κενταύριες και ορχιδέες.
Παρά τις εξελίξεις αυτές, η Τάκα κατορθώνει και διατηρεί, όπως είπαμε, τον χαρακτήρα ενός σημαντικού υδροβιότοπου της Πελοποννήσου, κυρίως γιατί εξακολουθεί και είναι ένας από τους σημαντικότερους σταθμούς των αποδημητικών πτηνών κατά την εαρινή μετανάστευση. Γι’ αυτόν τον λόγο, άλλωστε, έχει ενταχθεί και στο ευρωπαϊκό δίκτυο Natura 2000. Ερχόμενοι εδώ, λοιπόν, θα δείτε πολλά είδη πουλιών: κύκνους, κορμοράνους, πρασινοκέφαλες πάπιες, χαλκόκοτες, αλκυόνες, νανογλάρονα, αλλά και φλώρους, κοκκινολαίμηδες και καρδερίνες, καθώς και χαρακτηριστικά αρπακτικά, π.χ. βασιλαετούς, κουκουβάγιες, λιβαδόκιρκους, γερακίνες, πετρίτες, φιδαετούς και βλαχοκιρκινέζες.
Όσον αφορά την πανίδα, τέλος, στη λίμνη ζουν αρκετοί τρίτωνες και βατράχια, ενώ υπάρχουν και ερπετά: πελοποννησιακές γουστέρες, νερόφιδα, αλλά και οχιές, που χρειάζονται προσοχή λόγω του δηλητηρίου τους. Γύρω από τις όχθες, επίσης, κατοικούν κάμποσοι λαγοί, αλεπούδες, κουνάβια και σκαντζόχοιροι, όπως και δύο σπάνια είδη θηλαστικών, ο νανοκρικετός (γκρι χάμστερ) και η λευκονυχτερίδα. Τον δε χειμώνα βρίσκει κανείς και ψάρια στα νερά, κυρίως βέβαια είδη ικανά να διαβιούν σε μικρούς όγκους νερού, λ.χ. ντάσκες, κουνουπόψαρα και κυπρίνους. Σε περιόδους με πλούσια συγκέντρωση υδάτων, πάντως, συναντά κανείς και στυμφαλικούς πελασγούς, ηλιόψαρα ή λουρογωβιούς.
Ο χαρακτηριστικά τραπεζιόσχημος ταμιευτήρας νερού της Τάκα που τροφοδοτεί τις γύρω αγροτικές καλλιέργειες. Photo: Απόστολος Παπαγεωργίου/Wikipedia Creative Commons
Πώς θα έρθετε εδώ
Η Τάκα βρίσκεται σε απόσταση μόλις 10 χιλιομέτρων από την Τρίπολη και προσεγγίζεται πολύ εύκολα: υπολογίστε ότι με αυτοκίνητο θα φτάσετε μέσα σε 15 λεπτά το πολύ. Όπως ήδη ειπώθηκε, βέβαια, αν πάτε καλοκαίρι δεν θα δείτε λίμνη, καθώς ξεραίνεται. Η καλύτερη εποχή για επίσκεψη θεωρείται η άνοιξη, όταν ακόμα διατηρείται ο πλούτος των χειμερινών νερών και η χλωρίδα της περιοχής βρίσκεται στα καλύτερά της.
Ξεκινώντας λοιπόν από την Τρίπολη, με νότια κατεύθυνση, θα βγείτε στον δρόμο προς τη Σπάρτη και μόλις συναντήσετε την Κερασίτσα θα στρίψετε αριστερά. Από εκεί θα φτάσετε στο Βουνό, το οποίο απέχει μόλις μισό χιλιόμετρο από τις όχθες της Τάκα. Λόγω της εποχικότητας της λίμνης, μάλιστα, επηρεάζεται και η φυσιογνωμία του Βουνού, αποκτώντας κάποια μοναδικά χαρακτηριστικά: αν το επισκεφθείτε χειμώνα, λ.χ., είναι παραλίμνιο χωριό, ενώ τα καλοκαίρια μετατρέπεται σε μεσόγειο. Την ωραιότερη πανοραμική θέα στην Τάκα, τέλος, απολαμβάνει το πιο ορεινό χωριό Κάνδαλος, στα 810 μέτρα υψόμετρο.
