Η Ηλιάνα Μαλίχιν ήταν μόλις 25 χρόνων όταν έβγαλε το πρώτο της κρασί, το «Ρίζες 2»
Ένα ημιορεινό χωριό, ένα οινοποιείο, τοπικές ποικιλίες αμπελιού, μια μεγάλη παρέα καλλιεργητών, μια καταστροφική πυρκαγιά, η αναγέννηση μετά τη φωτιά αλλά και μερικά εξαιρετικά κρασιά, συνθέτουν την πολύ ενδιαφέρουσα αγροτική ιστορία της Ηλιάνας Μαλίχιν.
Αγναντεύοντας το Λιβυκό Πέλαγος, ένα πεντακάθαρο απόγευμα, δύο ημέρες πριν το τέλος της χειμερινής αποστολής στην Κρήτη, αποφασίζω να «ενοχλήσω» στο τηλέφωνο την οινοποιό και αμπελουργό Ηλιάνα Μαλίχιν. Η ιστορία της, με την μεγάλη καταστροφική πυρκαγιά του καλοκαιριού του 2022, το νεαρό της ηλικίας της αλλά και η φήμη των κρασιών της, ήταν η αφορμή για αυτήν την επικοινωνία. Η κούραση και η χαλαρότητα που ένιωθα την ώρα της κλήσης, εξαφανίστηκαν με το άκουσμα της στιβαρής και άκρως επαγγελματικής απόκρισης στο αίτημά μου. «Εντάξει, ελάτε αύριο το πρωί, αλλά όχι μετά τις εννέα το πρωί για να μη χαθεί η μέρα», μου είπε, με τρόπο που δεν χωρούσε καμία αντίρρηση.
Το ταξίδι από το Ρέθυμνο μέχρι τις Μέλαμπες, λίγο πριν την Αγία Γαλήνη, στο νότο του νομού, διαρκεί περίπου μία ώρα αλλά η ομορφιά του τόπου τόσο νωρίς το πρωί, σχεδόν στην ώρα της ανατολής, αποζημιώνει σε κάθε στροφή του δρόμου. Εννέα παρά πέντε παρκάρω έξω από το λιτό, βιομηχανικό γκρίζο κτήριο, παλιά αποθήκη του τοπικού αγροτικού συνεταιρισμού, το οποίο αυτήν την ώρα της ημέρας το λούζει ο ήλιος μετριάζοντας την πρωινή παγωνιά. Η πινακίδα στα δεξιά της εισόδου προϊδεάζει για το περιεχόμενο στο εσωτερικό με την υπόδειξη των ιστορικών τοπικών αμπελώνων του Ρεθύμνου στην επιγραφή. Η Ροδούλα Γυπαράκη, συνεργάτης της Ηλιάνας, με υποδέχεται χαμογελαστή, χωρίς πολλές κουβέντες, ξεναγώντας με στο εσωτερικό του οινοποιείου, από το χώρο των αστραφτερών δεξαμενών με την επιβλητική διαφορετικότητα της τσιμεντένιας δεξαμενής να ξεχωρίζει στο επισκέψιμο μέχρι να φθάσουμε στο γραφείο όπου η Ηλιάνα φορώντας χοντρό μπουφάν και σκούφο, έκλεινε, προσωρινά, τον υπολογιστή της.
Παρότι μεγαλωμένη στην Αθήνα, την εγκατέλειψε νωρίς για να εγκατασταθεί στον τόπο καταγωγής της, τη Λαμπινή Ρεθύμνου, χωριό το οποίο βρίσκεται σε οπτική επαφή από τα αμπελοτόπια στις Μέλαμπες, απέναντι. Σπουδάζοντας γεωπονία και οινολογία, ασχολήθηκε πολύ γρήγορα με τις γηγενείς ζύμες του Βιδιανού, μιας ολοένα και γνωστότερης τώρα πια, τοπικής ποικιλίας.
Με την πάροδο του χρόνου βρέθηκε να καλλιεργεί σε χωράφια όπου και άλλες γηγενείς ποικιλίες, όπως το Θραψαθήρι, το Λιάτικο, το Μαυρορωμέικο και άλλες, παμπάλαιες και ανθεκτικές, ευδοκιμούν σε αμπελοτόπια με υψόμετρο από 650 έως 900 μέτρα. Ήταν μόλις 25 χρόνων όταν έβγαλε το πρώτο της κρασί, το «Ρίζες 2», Βιδιανό από το Φουρφουρά Ρεθύμνου με Ασύρτικο Σαντορίνης, σε συνεργασία με το οινοποιείο «Akra Chryssos».
Η επιτυχία του την οδήγησε να θέλει να αυξήσει την παραγωγή σε Βιδιανό και έτσι βρέθηκε στα αμπελοτόπια στις Μέλαμπες και στην δημιουργία του οινοποιείου της. Ξεκίνησε συνεργασίες με ντόπιους παραγωγούς οι οποίοι από λίγοι έχουν γίνει τώρα πια περί τους 40, οινοποιώντας φυσικά, (η έκφραση «φυσικά κρασιά» δεν της αρέσει καθόλου) με χαμηλή παρέμβαση, χωρίς χρήση εμπορικών ζυμών, οινοποιώντας ξεχωριστά κάθε χωριό και, μερικές φορές, συγκεκριμένα αμπέλια με ιδιαιτερότητες.
Δεν επεμβαίνουν στις οξύτητες και επιτυγχάνουν τη σωστή οξύτητα με συνδυασμούς από βόρεια με νότια αμπελοτόπια, καλλιεργούν βιολογικά, δε φιλτράρουν κανένα κρασί και η μόνη παρέμβαση που κάνουν είναι η χρήση θειωδών. Στις προσπάθειές της ανήκει και η αναβίωση παλαιών αλλά ταλαιπωρημένων από συστηματική καλλιέργεια χωραφιών τα οποία μετά από τρία –τέσσερα χρόνια είναι και πάλι έτοιμα για βιολογική καλλιέργεια.
Η ιστορία διακόπτεται προσωρινά από τη γειτόνισσα, την κυρία Χρυσούλα, η οποία από τη σκάλα μας προσφέρει σπιτικό γαλακτομπούρεκο με γεύση τόσο μαμαδίστικη, λίγο πριν κινήσουμε για το χωράφι όπου η Ηλιάνα και η Ροδούλα έχουν να κλαδέψουν τα φυτά. Η γλύκα του γαλακτομπούρεκου μετριάζεται από την εικόνα του καμένου αμπελιού στο οποίο έχουμε έρθει μετά από σύντομη ανηφορική διαδρομή σε χωματόδρομο.
Η μεγάλη πυρκαγιά του Ιουλίου του 2022 κατέκαψε περίπου το 90% των αμπελώνων φτάνοντας μέχρι τα πρώτα σπίτια του χωριού, αφού οι εκτιμήσεις της πυροσβεστικής για την εξέλιξη της φωτιάς, αποδείχτηκαν λανθασμένες. Το χωριό σώθηκε, με το πείσμα και την προσπάθεια των κατοίκων και, σε λιγότερο από ένα μήνα αργότερα, κάποιες ρίζες είχαν αρχίσει να πετούν μικρούς βλαστούς, αντιστεκόμενες στην καταστροφή με τον μοναδικό και κάπως ανεξήγητο, θαυματουργό τρόπο της φύσης. Τον Φεβρουάριο του 2023 όλα τα καμένα κόπηκαν για να ανοίξει ο δρόμος για την αναγέννησή τους.
Με τη βοήθεια των συνεργατών της αλλά και με μια κίνηση από οινόφιλους σχεδόν από όλο τον κόσμο, συγκεντρώθηκε βοήθεια και ελπίδα για την Ηλιάνα, ως κίνητρο να μην τα παρατήσει, αφού το θέαμα και το αποτέλεσμα της φωτιάς ήταν αποκαρδιωτικό και πολύ σκληρό. Αναμένοντας να περάσουν τρία χρόνια ώστε τα καμένα φυτά, το Βιδιανό και το Θραψαθήρι, να είναι σε θέση να παράξουν και πάλι καρπό, οινοποίησε Λιάτικο, από αμπελοτόπια άλλων καλλιεργητών, βιολογικών αμπελώνων, μόνο από το Ρέθυμνο, επιτυγχάνοντας μάλιστα μια πολύ καλή ποσότητα.
Η Ηλιάνα Μαλίχιν, μέσα από τις, πρωτόγνωρες για τα δεδομένα του τόπου, προσπάθειές της στην αμπελουργία και την οινοποίηση, τη συνεργασία με άλλους αγρότες –καλλιεργητές, την επαφή της με το δημοσιογραφικό χώρο για να γίνει η ιστορία της καταστροφής και της προσπάθειας αναγέννησης γνωστή, το πείσμα της ώστε να μη χαθεί ένας ιστορικός αμπελώνας, τις προτάσεις της για προηγμένα συστήματα πυροπροστασίας, ώστε η καταστροφή του 2022 να μην επαναληφθεί και την αγάπη που δείχνει για ό,τι καταπιάνεται, την κατατάσσει σχεδόν αυτόματα στις ιστορίες ενός, κατά κάποιον τρόπο, αγροτικού ηρωισμού.
