ΑΠΟ ΤΟΝ ΓΙΑΝΝΗ ΚΟΥΤΡΟΥΔΗ
Ντυμένα στα φθινοπωρινά τους, τα Ζαγοροχώρια είναι η απάντηση στην ερώτηση «Πού πρέπει να πάμε, για να ζήσουμε λιγάκι το φθινόπωρο;». Μακριά από τον θόρυβο, την τοξικότητα και την κούραση της μεγαλούπολης, πάνω σε ορεινές δύσβατες πλαγιές, τα «σκληρά ορεινά» της Ηπείρου προσφέρουν στιγμές ηρεμίας με άπειρες δόσεις φυσικής ομορφιάς, καθαρού αέρα και καλού φαγητού. Συνδυασμός πέτρας και ορεινής φύσης, τα ορεινά χωριά του Ζαγορίου συνδυάζουν την ηπειρώτικη φιλοξενία και αισθητική σε έναν και μόνο τόπο. Αν και ιδανικά για κάθε εποχή του χρόνου, το φθινόπωρο μόνο είναι αυτό που αναδεικνύει την ομορφιά αυτής της sui generis γωνιάς της Ελλάδας.
Πάπιγκο
Ακριβώς κάτω από τις βραχώδεις απολήξεις της Τύμφης, το Πάπιγκο -το κατεξοχήν τουριστικό χωριό του Ζαγορίου- είναι χωρίς αμφιβολία το σύμβολο της ορεινής μαγείας. Πότε πνιγμένο στα σύννεφα, πότε ντυμένο στα φθινοπωρινά του, το ορεινό χωριό με το ιδιαίτερο όνομα φημολογείται ότι ήταν το μυστικό καταφύγιο του Αλή πασά, ο οποίος δεν έχανε την ευκαιρία, χωρίς αδιάκριτα βλέμματα, να κάνει γρήγορες βουτιές στις Οβίρες Ρογκοβού ή αλλιώς στις περίφημες Κολυμπήθρες. Ίσως και σήμα κατατεθέν του Πάπιγκου και γενικά του Ζαγορίου, το διάσημο μικρό φαράγγι με τα ασβεστολιθικά πετρώματα δημιουργήθηκε στη διάρκεια πολλών αιώνων αφήνοντας παράλληλα πίσω του μικρές λιμνούλες με δροσερό νερό που κάθε καλοκαίρι, αλλά και χειμώνα, τραβούν σαν μαγνήτης κόσμο στα ορεινά της Ηπείρου.
Μονοδένδρι
Σχεδόν έτοιμο να κατρακυλήσει στην χιλιοφωτογραφημένη χαράδρα του Βίκου, το χωριό στην άκρη της πιο διάσημης χαράδρας της Ελλάδας ξεχωρίζει για δύο πράγματα: τις πίτες και το κρασί του. Αν και η Ήπειρος, γενικά, έχει μια κλίση προς τις πίτες, το Μονοδένδρι φαίνεται ότι πάει ένα βήμα παραπέρα εφευρίσκοντας πρωτότυπες λαχανόπιτες, κρεατόπιτες, τυρόπιτες που δύσκολα θα δοκιμάσετε αλλού. Έχοντας πάρει το όνομά του από ένα δέντρο που κάποια στιγμή χτυπήθηκε από κεραυνό και ξεράθηκε, το Μονοδένδρι ήταν η γενέτειρα των αδελφών Ριζάρη. Γνωστοί για την ομώνυμη σχολή, οι αδελφοί Ριζάρη, πολυμήχανοι έμποροι της Οθωμανικής αυτοκρατορίας που μάζεψαν τεράστιο πλούτο, δεν ξέχασαν ποτέ τον γενέθλιο τόπο τους και το 1835 ίδρυσαν την περίφημη σχολή, η οποία λειτουργεί μέχρι σήμερα με έναν διαφορετικό τρόπο δίνοντας σε ανειδίκευτες γυναίκες την δυνατότητα να μυηθούν στην τέχνη του αργαλειού και της παραδοσιακής υφαντουργίας. Εδώ, μην ξεχάσετε να επισκεφθείτε την Μονή Αγίας Παρασκευής στο χείλος του γκρεμού, ενώ αν το σηκώνει η φυσική σας αντοχή, μπορείτε να περπατήσετε για λίγο στο φαράγγι.
Καπέσοβο
Χτισμένο σχεδόν εξ’ ολοκλήρου από πέτρα, το ησυχαστήριο του Ζαγορίου, όπως είναι γνωστό, απέχει περίπου 43 χιλιόμετρα από τα Γιάννενα. Ήσυχο, γραφικό και πέτρινο χάρη στην χαρακτηριστική ζαγορίσια αρχιτεκτονική, το Καπέσοβο ξεχωρίζει για τον χτισμένο το 1793 ναό του Αγίου Νικολάου, ενώ στην ξακουστή Πασχάλειο Σχολή, μπορείτε να δείτε και το ένα από τα τρία σωζόμενα αντίγραφα της Χάρτας του Ρήγα Φεραίου. Το χωριό βρίσκεται πολύ κοντά στην χαράδρα του Βίκου, ενώ καιρού επιτρέποντος δεν έχετε παρά να ακολουθήσετε το μονοπάτι για το γειτονικό Βραδέτο με την αλλόκοτη πέτρινη σκάλα που έχει γίνει διάσημη σε ολόκληρο τον κόσμο. Αυθεντικό, παραδοσιακό και παρθένο, το Καπέσοβο ξεχωρίζει για τον συνδυασμό φθινοπωρινής φύσης, ιστορίας και αρχιτεκτονικής αποδεικνύοντας περίτρανα τον λόγο που χτυπά εδώ η καρδιά του Ζαγορίου.
Δίλοφο
Ίσως, το καλύτερα διατηρημένο χωριό του Ζαγορίου που κατάφερε το ακατόρθωτο, να αντισταθεί σθεναρά στο μαζικό κύμα τουριστικοποίησης της περιοχής. Αναγνωρισμένο ως παραδοσιακός οικισμός από το Υπουργείο Πολιτισμού, το Δίλοφο ξεχωρίζει για τα γραφικά καλντερίμια του που ενώνουν τον Κάτω, Άνω και Πέρα μαχαλά, ενώ τα ψηλά αρχοντικά του χωριού αποτελούν ζωντανή απόδειξη του ιστορικού παρελθόντος της περιοχής. Μεταξύ άλλων, στον Δίλοφο, ξεχωρίζει και το αρχοντικό Μακρόπουλου, η μεγάλη κατοικία ύψους 13,5 μέτρων που, σύμφωνα με τον θρύλο, χτίστηκε, ώστε να μπορεί να αγναντεύει η κυρία του σπιτιού το χωριό καταγωγής της, το Κουκούλι. Επίσης, εδώ θα δείτε και τις εκκλησίες της Κοιμήσεως της Θεοτόκου που χτίστηκε το 1850, αλλά και πολλά μικρότερα παρεκκλήσια και μοναστήρια, όπως αυτό της Παναγίας, του Σωτήρος, των Αγίων Ταξιαρχών και της Αγίας Παρασκευής.
Τσεπέλοβο
Το Τσεπέλοβο είναι το μεγαλύτερο χωριό του Ζαγορίου με πεντακόσιους μόνιμους κατοίκους και, όπως και τα περισσότερα χωριά της περιοχής, γνώρισε τεράστια οικονομική άνθηση κατά τον 19ο αιώνα. Απόδειξη; Τα εξαιρετικά αρχοντικά του χωριού, αλλά και η διάσημη εκκλησία στο κέντρο του χωριού, ο Άγιος Νικόλαος. Ο ναός που χτίστηκε το μακρινό 1704 -εξαιρετικό δείγμα νεότερης θρησκευτικής αρχιτεκτονικής- ξεχωρίζει για το ξυλόγλυπτο τέμπλο του, αλλά και την σπάνια εικονογράφησή του που χάρη στην χορηγία της Σοφίας Δούμα -Εμπειρίκου είναι πλήρως αποκατεστημένη και μπορεί να την θαυμάσει καθένας που επισκέπτεται το χωριό. Εδώ, θα βρείτε και τον τάφο του ποιητή Ιωάννη Βηλαρά, που κατέφυγε εδώ κυνηγημένος από τον Αλή Πασά, ενώ κοντά στο χωριό βρίσκεται και το μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη του Ρογκοβού, όπου στα χρόνια λίγο πριν από την επανάσταση του 1821, ιδρύθηκε ένα πανεπιστήμιο της εποχής.
