Ένας άνθρωπος που έγραψε ξεχωριστή ιστορία στο Χόλιγουντ, ο θρυλικός «Σπάρτακος», Kirk Douglas, άφησε την τελευταία του πνοή σε ηλικία 103 ετών. Το θάνατό του ανακοίνωσε ο γιος του, Μάικλ Ντάγκλας. Πιο «χρυσή» σελίδα στη διαδρομή του η δράση του κατά της «μαύρης λίστας» του Χόλιγουντ την περίοδο του Μακαρθισμού. Η άγνωστη σχέση του με την Ελλάδα.
Ο Kirk Douglas ήταν μια από τις πιο εμβληματικές μορφές της «χρυσής» εποχής του Χόλιγουντ. Ηθοποιός, παραγωγός, σκηνοθέτης στον κινηματογράφο και το θέατρο, «χάρισε» στην 7η Τέχνη μερικές από τις ερμηνείες που χαρακτηρίζονται «κλασικές».
Μια απ’ αυτές ο «Σπάρτακος», μια ταινία του 1960 σε σκηνοθεσία του Στάνλεϊ Κιούμπρικ, που εν πολλοίς εδραίωσε τον Kirk Douglas.
Ο θρύλος του Χόλιγουντ πέθανε σε ηλικία 103 ετών την Τετάρτη (05.02.2020) με τον γιο του, Μάικλ Ντάγκλας να ανακοινώνει το θλιβερό νέο με μια συγκινητική ανάρτηση στο Facebook. Μια ανάρτηση που συνοδευόταν από φωτογραφίες του πατέρα του με τα παιδιά και τα εγγόνια του.
«Με τεράστια θλίψη τα αδέλφια μου και εγώ ανακοινώνουμε ότι ο Κερκ Ντάγκλας μας άφησε (…) σε ηλικία 103 ετών. Για τον κόσμο, ήταν ένας θρύλος, ένας ηθοποιός της χρυσής εποχής των κινηματογραφικών ταινιών (…), ένας ανθρωπιστής η δέσμευση του οποίου στη δικαιοσύνη και στις υποθέσεις στις οποίες πίστευε τον μετέτρεψαν σε πρότυπο και πηγή έμπνευσης για όλους μας, πάντως για εμένα και τ’ αδέρφια μου, τον Τζόελ και τον Πίτερ, ήταν απλά ο μπαμπάς», έγραψε ο Μάικλ Ντάγκλας.
Kirk Douglas, ο θρύλος
Ο Kirk Douglas είχε αντιμετωπίσει σοβαρά προβλήματα υγείας από τη δεκαετία του 1990 και μετά. Το 1996 είχε πάθει εγκεφαλικό, το 2001 καρδιακή προσβολή και τα τελευταία χρόνια κινούνταν με αναπηρικό καροτσάκι.
Στα σχεδόν 70 χρόνια καριέρας, ο Kirk Douglas έπαιξε σε περίπου 100 ταινίες, ανάμεσά τους ο «Σπάρτακος» και η μεταφορά του βιβλίου του Ιουλίου Βερν στη μεγάλη οθόνη «20.000 λεύγες κάτω από τη θάλασσα» (1954). Πρωταγωνίστησε σε γουέστερν, δραματικές, αστυνομικές, πολεμικές ταινίες, πολύ συχνά στον ρόλο του σκληρού.
Μεγάλος γυναικάς, ο Kirk Douglas είχε διάφορες κατακτήσεις αλλά από το 1954 ήταν παντρεμένος με την Αν Μπάιντενς, την οποία είχε συναντήσει στη Γαλλία κι έγινε η δεύτερη σύζυγός του.
Γιος Εβραίων μεταναστών από τη Λευκορωσία, ο Kirk Douglas είχε γίνει γνωστός για το εκρηκτικό στιλ πολλών ερμηνειών του, καθώς αποτύπωνε στη μεγάλη οθόνη ιδίως το αίσθημα της οργής και της εξέγερσης εναντίον «της αδικίας», όπως έλεγε ο ίδιος.
Μετατράπηκε σε ένα από τα μεγαλύτερα αστέρια της κινηματογραφικής βιομηχανίας τις δεκαετίες του 1950 και του 1960.
Με «χρυσά» γράμματα στο βιβλίο της ζωής του θα γραφτεί και η προσπάθειά του να σπάσει η λεγόμενη «μαύρη λίστα» στο Χόλιγουντ, ο αποκλεισμός ηθοποιών, σκηνοθετών και σεναριογράφων που συνδέονταν με το κομμουνιστικό κίνημα ή θεωρούνταν συμπαθούντες ή απλά… κάποιος την περίοδο του «Μακαρθισμού» τη δεκαετία του 1950, τους θεωρούσε «ύποπτους».
Ο ίδιος ο Kirk Douglas είχε εξομολογηθεί πως αισθανόταν μεγαλύτερη υπερηφάνεια για αυτό, παρά για οποιονδήποτε ρόλο του.
Η καριέρα του Kirk Douglas
Το πραγματικό του όνομα ήταν Ισούρ Ντανιέλοβιτς. Ο Kirk Douglas γεννήθηκε στις 9 Δεκεμβρίου του 1916 στο Άμστερνταμ της Νέας Υόρκης. Όταν η οικογένειά του πρωτομετακόμισε στις ΗΠΑ χρησιμοποιούσε το επίθετο Ντέμσκι. Ο Ντάγκλας μεγάλωσε αποκαλούμενος Ίζι Ντέμσκι, το οποίο άλλαξε σε Κερκ Ντάγκλας πριν καταταγεί στο ναυτικό κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Για να βοηθήσει τη φτωχή οικογένειά του, όταν ήταν μικρός πωλούσε τρόφιμα σε ανθρακωρύχους. Όπως είχε δηλώσει σε συνέντευξή του, άλλαξε 40 δουλειές πριν γίνει ηθοποιός. Από το Λύκειο κατάλαβε ότι ήθελε να γίνει ηθοποιός. Επειδή, όμως, δεν μπορούσε να πληρώσει τα δίδακτρα, δανείστηκε για να φοιτήσει στο πανεπιστήμιο St. Lawrence. Ξεπλήρωσε το δάνειο δουλεύοντας ως κηπουρός ή ως επιστάτης.
Οι υποκριτικές του ικανότητες δεν πέρασαν απαρατήρητες από την Αμερικανική Ακαδημία του Δράματος στη Νέα Υόρκη, όπου και του παραχωρήθηκε υποτροφία. Μια από τις συμφοιτήτριές του ήταν η Μπέτι Τζόαν Πέρσκε, αργότερα γνωστή ως Λορίν Μπακόλ. Η Μπακόλ είχε σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη της καριέρας του Ντάγκλας. Άλλη μια συμφοιτήτρια του ήταν η νεαρή ηθοποιός Νταϊάνα Ντιλ, την οποία αργότερα παντρεύτηκε.
Ο Ντάγκλας κατετάγη στο ναυτικό το 1941, αλλά πήρε απαλλαγή το 1944 ως τραυματίας πολέμου. Τον Μάιο του 1943, ενώ βρισκόταν στο μέτωπο, είδε μια φωτογραφία της Νταΐάνα Ντιλ, της πρώην του συμφοιτήτριας στο εξώφυλλο του περιοδικού Life και είπε στους συμπολεμιστές του ότι μια μέρα επρόκειτο να την παντρευτεί. Το Νοέμβριο της ίδιας χρονιάς το ζευγάρι παντρεύτηκε και μαζί απέκτησαν δυο παιδιά, τον Μάικλ Ντάγκλας και τον Τζόελ. Χώρισαν το 1951.
Μετά τον πόλεμο, ο Ντάγκλας επέστρεψε στη Νέα Υόρκη, όπου δούλεψε ως εκφωνητής στο ραδιόφωνο, ανέλαβε επίσης θεατρικές δουλειές. Πήρε καλές κριτικές για την εμφάνισή του στο θεατρικό Kiss and Tell, το οποίο του απέφερε κι άλλους ρόλους. Είχε ως σκοπό να παραμείνει στο θέατρο, αλλά η Λορίν Μπακόλ τον βοήθησε να λάβει τον πρώτο του κινηματογραφικό ρόλο στην ταινία του 1946 “Αμαρτωλές Γυναίκες” πλάι στην Μπάρμπαρα Στάνγουικ. Ο παραγωγός της ταινίας Χαλ Ουόλις όδευε προς τη Νέα Υόρκη προκειμένου να βρει νέα ταλέντα κι η Λορίν Μπακόλ τον συμβούλεψε να επισκεφτεί τον Ντάγκλας που έκανε πρόβες για το θεατρικό έργο The Wind is Ninety. Ο Kirk Douglas πήρε το ρόλο ενός αδύναμου άνδρα που κυριεύεται από μια αδίστακτη γυναίκα. Ήταν ίσως ο μοναδικός τέτοιος ρόλος στην καριέρα του.
Το 1947 πρωταγωνίστησε στο «Αμάρτημα του Παρελθόντος» (1947) και μετά την κινηματογραφική μεταφορά του δράματος του Ευγένιου Ο’Νηλ «Το Πένθος Ταιριάζει στην Ηλέκτρα» πλάι στις Ρόζαλιντ Ράσελ και Κατίνα Παξινού. Ο πρώτος πρωταγωνιστικός του ρόλος ήρθε το 1949, ως σύζυγος της Αν Σόδερν στην ταινία «Ένα Γράμμα σε Τρεις Γυναίκες». Την ίδια χρονιά κέρδισε την πρώτη του υποψηφιότητα για Όσκαρ Α’ Ανδρικού Ρόλου στην ταινία Φλογισμένα Πάθη.
Το 1950 πρωταγωνίστησε στην ταινία του Μάικλ Κερτίζ “Η Γυναίκα των Χιμαίρων” μαζί με τη τη φίλη του Λορίν Μπακόλ και την Ντόρις Ντέι, καθώς και στην κινηματογραφική μεταφορά του θεατρικού του Τένεσι Γουίλιαμς «Ο Γυάλινος Κόσμος». Ο ρόλος του πυγμάχου με την σκληρή καρδιά στην ταινία “Φλογισμένα Πάθη” του άνοιξε το δρόμο για την καταξίωση, η οποία ήρθε το 1951 με την ταινία του Γουίλιαμ Γουάιλερ “Αστυνομική Ιστορία”, όπου ο Kirk Douglas υποδύθηκε έναν σκληροτράχηλο αστυνομικό που πληροφορείται ότι η σύζυγός του έχει κάνει έκτρωση στο παρελθόν, καθώς και στην ταινία του Μπίλι Γουάιλντερ “Το Τελευταίο Ατού”, όπου ερμήνευσε το ρόλο ενός δημοσιογράφου χωρίς ηθικούς φραγμούς που εκμεταλλεύεται την είδηση του δράματος ενός ανθρακωρύχου παγιδευμένου στο ορυχείο που εργάζεται μετά από έκρηξη.
Ο Kirk Douglas κέρδισε ακόμη μια υποψηφιότητα για Όσκαρ Α’ Ανδρικού Ρόλου στην ταινία του Βινσέντε Μινέλι “Η Ωραία και το Κτήνος”. Το 1954 έπαιξε στο «20 Χιλιάδες Λεύγες Κάτω από την Θάλασσα» και το 1956 κέρδισε την τρίτη και τελευταία του υποψηφιότητα για Όσκαρ Α’ Ανδρικού Ρόλου για τη σκιαγράφηση του Βίνσεντ βαν Γκογκ στην ταινία του Βινσέντε Μινέλι “Η ζωή ενός ανθρώπου”.
Το 1957, ο Kirk Douglas συνεργάστηκε για πρώτη με τον Στάνλεϊ Κιούμπρικ, γυρίζοντας μια από τις σημαντικότερες ταινίες της καριέρας του το “Σταυροί στο Μέτωπο”, ταινία με αντιμιλιταριστικό μήνυμα που διαδραματίζεται στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο Ντάγκλας συνεργάστηκε άλλη μια φορά με τον Κιούμπρικ το 1960 στον Σπάρτακο. Η ταινία αυτή ήταν σημαντική και για ακόμη έναν λόγο: σηματοδότησε την επιστροφή του Ντάλτον Τράμπο στο Χόλιγουντ. Ο σεναριογράφος συγκαταλεγόταν ανάμεσα στους φιλοκομμουνιστές της Μαύρης Λίστας του Χόλιγουντ κι είχε εξωστρακιστεί από την πουριτανή κοινωνία. Συνέχισε να υπογράφει σενάρια για μεγάλες χολιγουντιανές παραγωγές χρησιμοποιώντας ψευδώνυμα. Ο Ντάγκλας μεσολάβησε στο να πιστωθεί κανονικά το όνομά του στους τίτλους έναρξης της ταινίας.
Ο Ντάγκλας πρωταγωνίστησε με επιτυχία σε πολλές ταινίες του είδους γουέστερν, με σημαντικότερες τις: Η Επέλαση των Χιλίων Κεραυνών (1952) και Αίμα στον Πράσινο Βάλτο (1957), όπου εμφανίστηκε πλάι στο φίλο του Μπαρτ Λάνκαστερ. Ο Ντάγκλας γύρισε 7 ταινίες μαζί με τον Μπαρτ Λάνκαστερ: Ματωμένες αλυσίδες (1948), Αίμα στον Πράσινο Βάλτο (1957), Επαναστάτες του διαβόλου (1959), Οι 5 Ύποπτοι, Επτά Ημέρες του Μαΐου (1964), Νίκη στο Έντεμπι και Τα Σκληρά Καρύδια.
Σε αυτές τις ταινίες ο Ντάγκλας αναλάμβανε πάντα δευτεραγωνιστικό ρόλο πλάι στον Λάνκαστερ. Κατά τα τέλη της δεκαετίας του ’60 άρχισε να περιορίζει τις κινηματογραφικές του εμφανίσεις. Εμφανίστηκε στο πλευρό του γιου του Μάικλ Ντάγκλας στην ταινία του 2003 Δεσμοί Οικογένειας (It Runs in the Family). Τελευταία του ταινία ήταν το Trumbo το 2007.
Το Όσκαρ άργησε… 50 χρόνια
Παρά τις τρεις υποψηφιότητες για Όσκαρ Α’ Ανδρικού Ρόλου, ο Kirk Douglas δεν κέρδισε ποτέ το χρυσό αγαλματίδιο. Το 1996 η ακαδημία τον βράβευσε με Τιμητικό Όσκαρ για τη συνολική συνεισφορά στην 7η τέχνη. Τον Ιανουάριο του 1981 έλαβε από τον πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών Τζίμι Κάρτερ το Μετάλλιο της Ελευθερίας.
Για τη συμβολή του στη βιομηχανία κινηματογράφου, ο Ντάγκλας έχει ένα αστέρι στο νούμερο 6263 της Λεωφόρου της Δόξας του Χόλιγουντ. Το αστέρι του στη Λεωφόρο της Δόξας είναι ένα από τα τέσσερα που έχουν κλαπεί (μαζί με εκείνα των Τζέιμς Στιούαρτ, Γκρέγκορι Πεκ και Τζιν Όντρι) κι έχουν έπειτα αντικατασταθεί.
Η άγνωστη σχέση του με την Ελλάδα
Το 1964, ο Kirk Douglas περιόδευσε σε ελληνικά χωριά ως πρεσβευτής καλής θελήσεως. Απεσταλμένος του Σχεδίου Μαθητικών Συσσιτίων. Επισκέφτηκε σχολεία, μίλησε και για τη δική του παιδική ηλικία, τονίζοντας ότι και εκείνος έπαιρνε σχολικό συσσίτιο και για “το χρέος της ανθρωπότητας στον ελληνικό πολιτισμό”. Οι δημοσιογράφοι τον βρήκαν προσηνή και ευφυή. Στην Αθήνα συνομίλησε με τους φοιτητές στο πανεπιστήμιο, έδωσε διαλέξεις, φωτογραφήθηκε με τη γυναίκα του στην Ακρόπολη και αποχώρησε ύστερα από ολιγοήμερη παραμονή.
Με πληροφορίες και από wikipedia
