Γράφει οΑθως Δημουλάς
Υπάρχει ένα περιστατικό από την τελική φάση του Γουίμπλεντον του 2000, το οποίο συνοψίζει τον μύθο της δημιουργίας δύο εκ των σημαντικότερων τενιστριών της ιστορίας, των αδελφών Βίνους και Σερένα Γουίλιαμς. Βρισκόμαστε λοιπόν στο All England Club στο νοτιοδυτικό Λονδίνο, στον ναό του παγκόσμιου τένις, εκεί όπου συνδέονται οι ρίζες του αθλήματος με το παρόν του· οι δύο Αμερικανίδες συναντιούνται στον ημιτελικό, η Βίνους κερδίζει και αργότερα κατακτά το πρώτο της Γκραν Σλαμ, επικρατώντας στον τελικό της Λίντσεϊ Ντάβενπορτ. Στην κερκίδα ξεχωρίζει ένας ψηλός μαύρος άνδρας, ο πατέρας και προπονητής της, Ρίτσαρντ Γουίλιαμς, ο οποίος σηκώνεται όρθιος και φωνάζει: «Straight Outta Compton». Τι σήμαινε αυτό; Τι εννοούσε;
Το Κόμπτον, λοιπόν, είναι μια κωμόπολη έξω από το Λος Άντζελες, στην οποία ο Γουίλιαμς εγκαταστάθηκε στις αρχές της δεκαετίας του ’80, όταν η Βίνους και η Σερένα ήταν ακόμα νήπια. Ο γάμος του με την Ορασίν Πράις, μητέρα ήδη τριών κοριτσιών, ήταν ο δεύτερος και για τον ίδιο, αφού νωρίτερα ήταν παντρεμένος με μια γυναίκα ονόματι Μπέτι Τζόνσον, με την οποία είχαν μάλιστα πέντε παιδιά. Το Κόμπτον εκείνη την εποχή θεωρούνταν η πιο επικίνδυνη περιοχή σε ολόκληρη την πολιτεία, ίσως και τη χώρα, ένας τόπος βουτηγμένος στον ρατσισμό, ρημαγμένος από τις συγκρούσεις των συμμοριών και την αστυνομική βία.
Μέσα από το σκληρό και άνισο περιβάλλον του Κόμπτον ξεφύτρωσε τη δεκαετία του ’80 το ραπ γκρουπ των N.W.A. και το 1988 παρουσίασε το κομμάτι Straight Outta Compton, όπου περιγράφεται κυνικά η άγρια πραγματικότητα στη μικρή κοινωνία της καλιφορνέζικης κωμόπολης. Το τραγούδι έγινε τεράστια επιτυχία και σύμβολο μιας αντιδραστικής κουλτούρας· όταν βρέθηκε στα χείλη του Γουίλιαμς, στην καρδιά της «καλής κοινωνίας» της βρετανικής πρωτεύουσας, ακούστηκε σαν μια γενναία δήλωση: κατευθείαν από το Κόμπτον, από το γκέτο και τη μαύρη Αμερική, από μια γωνιά της Γης που δεν χαρίζει ευκαιρίες, αυτός, ένας αυτοδίδακτος προπονητής τένις, και οι δύο του κόρες θα έβαζαν με μεγάλα γράμματα την υπογραφή τους στην επόμενη μέρα του αθλήματος. Αυτό ακριβώς εννοούσε και αυτό ακριβώς έγινε.
Ο ΒΑΣΙΛΙΑΣ ΓΟΥΙΛΙΑΜΣ
Η ζωή του Γουίλιαμς, 80 ετών σήμερα και με πολύ επιβαρυμένη υγεία, μεταφέρθηκε στο σινεμά από τον Ρεϊνάλντο Μάρκους Γκριν – προσεχώς στις ελληνικές αίθουσες. Το King Richard (ή αλλιώς Η μέθοδος των Γουίλιαμς, όπως αποδίδεται στη γλώσσα μας) θα διεκδικήσει έξι Όσκαρ, μεταξύ των οποίων αυτό της καλύτερης ταινίας, ενώ ο Γουίλ Σμιθ (υποδύεται τον Γουίλιαμς) θεωρείται εκ των φαβορί για το βραβείο του Α΄ Ανδρικού. Ο τίτλος παραπέμπει σε κάτι σαιξπηρικό: ο αγώνας του Ριχάρδου να ανέβει με κάθε κόστος στην εξουσία αντιστοιχεί στην επιμονή του Γουίλιαμς να ανελιχθεί κοινωνικά και οικονομικά, να αφήσει με κάποιον τρόπο το στίγμα του. Ήθελε, επίσης, να βγει από το σκοτάδι των παιδικών του χρόνων στη Λουιζιάνα, όταν υπήρξε θύμα ρατσιστικών επιθέσεων. «Έχω πάνω στο σώμα μου την υπενθύμιση της βίας που γνώρισα ως παιδί. Η μύτη μου έχει σπάσει τρεις φορές και μου έχουν βγάλει τα δόντια. Επιστρέφω σε εκείνες τις μέρες επειδή, ως παιδί, μέλη της Κου Κλουξ Κλαν μού κάρφωσαν στο πόδι μια σιδηροδρομική ακίδα», διηγείται στην αυτοβιογραφία του, Black and White: The Way I See It.
Στα νεανικά του χρόνια έμπλεξε σε αμέτρητους καβγάδες, είχε προβλήματα με τον νόμο και, όπως έχει πει, βρισκόταν «σε πόλεμο με τους λευκούς». Έκανε μικροκομπίνες, αλλά αργότερα ακολούθησε καριέρα ιδιωτικού φύλακα, πριν ξεκινήσει τελικά τη δική του εταιρεία σεκιούριτι. Η ενασχόλησή του με το τένις προέκυψε τυχαία, τυχοδιωκτικά εν μέρει, όταν παρακολούθησε έναν αγώνα του Ρολάν Γκαρός και συνειδητοποίησε πόσο επικερδής μπορούσε να είναι μια επιτυχημένη τενιστική καριέρα. Για τον ίδιο ήταν κάπως αργά, οπότε αποφάσισε να υιοθετήσει τον ρόλο του προπονητή. Τα βασικά του τένις τα έμαθε από έναν τύπο ονόματι Όλιβερ, με το παρατσούκλι «Old Whiskey», ο οποίος έκανε μαθήματα στον Γουίλιαμς έναντι ενός ποτηριού με αλκοόλ. Ο Γουίλιαμς έγραψε τότε ένα εγχειρίδιο 75 σελίδων με οδηγίες προπόνησης για τις κόρες του. Λεπτομέρεια: αυτό συνέβη περίπου δυόμισι χρόνια πριν γεννηθεί η Βένους. «Το πλάνο μου ήταν απλό: να φέρω δύο παιδιά από το γκέτο στην πρώτη γραμμή ενός αθλήματος που κυριαρχείται από λευκούς. Μπορούσε να γίνει; Το ήλπιζα. Στην πραγματικότητα, δεν το ήλπιζα απλώς. Ήμουν σίγουρος», γράφει στο Black and White.
Άρχισε να προπονεί τη Βίνους όταν έγινε τεσσάρων ετών και λίγο αργότερα ακολούθησε και η Σερένα. Το πρόγραμμά του ήταν αυστηρό: τα κορίτσια έβγαιναν στο ανοιχτό γήπεδο της γειτονιάς ξημερώματα, γύρω στις έξι το πρωί. Σχολείο δεν πήγαιναν, αφού στο πλαίσιο της αφοσίωσης στο τένις ο πατέρας τους είχε επιλέξει γι’ αυτές εκπαίδευση κατ’ οίκον – δεν επέτρεπε πάντως να παραμελούν τα μαθήματά τους. Οι φιλίες με αγόρια, προφανώς, απαγορεύονταν. Από το απόγευμα και μετά συνέχιζαν την προπόνηση και δεν σταματούσαν μέχρι αργά τη νύχτα. Για να κερδίσουν χώρο και χρόνο στο γήπεδο, το οποίο έλεγχαν οι συμμορίες του Κόμπτον, ο Γουίλιαμς είχε χρειαστεί να πιαστεί στα χέρια, να παλέψει, να χτυπήσει. Πίστευε, πάντως, όπως είπε κάποτε σε μια εκπομπή του CNN, ότι η ζωή στο Κόμπτον θα κάνει τα κορίτσια πιο σκληρά, πιο δυνατά. Καμιά φορά στα πέριξ ακούγονταν πυροβολισμοί. «Στην αρχή νόμιζα ότι κάποιος έριχνε κροτίδες ή ότι έσκαγε μπαλόνια, αλλά όταν κατάλαβα τι ήταν αυτός ο ήχος, ταράχτηκα πάρα πολύ», γράφει η Σερένα στην αυτοβιογραφία της, Queen of the Court. Πολλά χρόνια αργότερα, το 2003, η Γιετούντε Πράις, η μεγάλη αδερφή των κοριτσιών, η πρώτη κόρη της Ορασίν, θα σκοτωνόταν σε ανταλλαγή πυροβολισμών στο Κόμπτον στα 31 της, επειδή βρέθηκε στο λάθος σημείο τη λάθος στιγμή.
ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ
Το 1991 ο Γουίλιαμς πήγε τις κόρες του στη Φλόριντα, στην ακαδημία του Ρικ Μάκι, ελπίζοντας να πολλαπλασιάσει τις πιθανότητές τους να γίνουν επαγγελματίες τενίστριες. Ο Μάκι μίλησε πρόσφατα στον Guardian και θυμήθηκε εκείνη την πρώτη τους συνάντηση, λέγοντας ότι αρχικά τα κορίτσια δεν τον εντυπωσίασαν, μέχρι που πρότεινε να παίξουν αντίπαλες μετρώντας πόντους. Περιγράφει ότι το πάθος τους ήταν κάτι που δεν είχε ξαναδεί. «Θα έτρεχαν πάνω σε σπασμένα γυαλιά για να αποκρούσουν το μπαλάκι», θυμάται. Ο Μάκι εντυπωσιάστηκε επίσης από το πάθος του πατέρα, με τον οποίο στην πορεία ανέπτυξαν μια στενή φιλία. Από τις περιγραφές του προκύπτει ότι ο Γουίλιαμς είχε αρχίσει να γίνεται πιο ελαστικός. Τα κορίτσια γράφτηκαν στο γυμνάσιο – αργότερα και οι δύο θα αποφοιτούσαν από κολέγια. «Θα έφερναν πάντα τα βιβλία τους στο γήπεδο», λέει ο Μάκι. «Αν έβρεχε, θα πήγαιναν στο γραφείο μου και θα διάβαζαν. Αν δεν ήθελαν να παίξουν, δεν θα έπαιζαν. Θα πήγαιναν στο εμπορικό κέντρο ή στην παραλία ή στην Ντίσνεϊ Γουόρλντ».
Η εμφάνιση της οικογένειας Γουίλιαμς στα εθνικά τουρνουά κάπου στα μέσα της δεκαετίας του ’90 ήταν μια πρόκληση τόσο για την ίδια την οικογένεια, όσο και για τον κόσμο του τένις. Οι Γουίλιαμς είχαν εμφανιστεί από το πουθενά και ήταν αλλιώτικοι. Τα κορίτσια που συναντούσαν στα εφηβικά πρωταθλήματα προέρχονταν από «καλές», ευκατάστατες, λευκές οικογένειες. Και σίγουρα δεν είχαν ως συνοδό, γονιό ή προπονητή, κάποιον με την πληθωρική προσωπικότητα του Γουίλιαμς, κάποιον «λαϊκό» τύπο, θορυβώδη και επεμβατικό, χωρίς τρόπους, ο οποίος συν τοις άλλοις διαλαλούσε ότι οι κόρες του θα έφταναν στην κορυφή. Η υποδοχή του ήταν δύσκολη. Οι κύκλοι του τένις τον περιθωριοποίησαν, τα μίντια τον κορόιδεψαν. Στην καλύτερη περίπτωση χαρακτηριζόταν αμφιλεγόμενος.
Υπάρχουν ένα σωρό ιστορίες από τα πρώτα χρόνια της καριέρας των αδερφών Γουίλιαμς. Όπως η συνέντευξη της 14χρονης Βίνους που ο Γουίλιαμς διέκοψε, παρατηρώντας τον δημοσιογράφο ότι κακώς αμφισβητεί την αυτοπεποίθηση της κόρης του. Όπως οι καταγγελίες του για ρατσιστικά κίνητρα της Ρουμάνας Ιρίνα Σπίρλεα, όταν «έσπρωξε» τη Βίνους κατά τη διάρκεια ενός αγώνα (ο Γουίλιαμς χαρακτήρισε τη Σπίρλεα «μεγάλη, ψηλή, λευκή γαλοπούλα»). Ή όπως ο επεισοδιακός τελικός του Indian Wells στην Καλιφόρνια το 2001: οι Γουίλιαμς είχαν ήδη αρχίσει να λάμπουν σε παγκόσμιο επίπεδο και κληρώθηκαν να παίξουν μεταξύ τους στον ημιτελικό, για μία ακόμα φορά. Η Βίνους τραυματίστηκε και αποχώρησε, κάτι που το κοινό θεώρησε «στημένο». Στον τελικό η Σερένα αποδοκιμάστηκε από όλο το γήπεδο, από «μια θάλασσα πλούσιων ανθρώπων, κυρίως μεγαλύτερων σε ηλικία και κυρίως λευκών», σύμφωνα με την ίδια. Από τις αποδοκιμασίες δεν γλίτωσε η αδερφή της στην κερκίδα ούτε φυσικά ο Γουίλιαμς, ο οποίος θυμάται πως κάποιος του φώναξε ότι «μακάρι να ζούσαμε στο 1975, θα σε είχαμε γδάρει ζωντανό».
Η ΥΣΤΕΡΟΦΗΜΙΑ ΤΟΥ
Η Σερένα έφτασε στο νούμερο 1 της παγκόσμιας κατάταξης το 2002, συνολικά κατέκτησε 23 Γκραν Σλαμ και θεωρείται σήμερα η σπουδαιότερη τενίστρια όλων των εποχών. Το 2015 επέστρεψε στο Indian Wells, αφού επί 14 χρόνια αρνούνταν να συμμετάσχει και όλο το γήπεδο τη χειροκρότησε. Η Βίνους έφτασε κι αυτή στο νούμερο 1, κέρδισε 7 Γκραν Σλαμ και έχει τη δική της θέση στην ελίτ της ιστορίας του αθλήματος. Οι δυο τους ανανέωσαν το παγκόσμιο τένις και πάντα φρόντιζαν να αναφέρονται στην ευγνωμοσύνη που νιώθουν για τον πατέρα τους, ο οποίος έγινε τελικά αποδεκτός στην τενιστική κοινότητα, μένοντας σταδιακά πίσω από τα πολλά φώτα – οι κόρες του δεν ξέχασαν ποτέ τον τρόπο που τις διαμόρφωσε, τις ενέπνευσε, τις προστάτεψε, τις έκανε αυτές που είναι.
Το King Richard είναι μια ταινία εγκεκριμένη από την οικογένεια – ο ίδιος δεν είχε καμία ανάμειξη, αλλά οι κόρες του φρόντισαν ώστε η ιστορία να ειπωθεί «σωστά» και να διαφυλαχθεί η υστεροφημία του. Την «αγιογραφία» του αμαυρώνουν τα σχόλια των παιδιών του από τον πρώτο του γάμο (την ύπαρξη των οποίων η δεύτερη οικογένεια αγνοούσε για πολλά χρόνια): η Σαμπρίνα, 56 ετών σήμερα, η πρώτη κόρη του Γουίλιαμς, μίλησε στη βρετανική Sun με τον χειρότερο τρόπο για τον πατέρα της. Ήταν οκτώ χρονών και η μικρή της αδερφή οκτώ εβδομάδων, όταν εκείνος τους είπε ότι πάει να τους αγοράσει ένα ποδήλατο και δεν εμφανίστηκε ξανά. Μεγάλωσαν μέσα στη φτώχεια. Οι άνθρωποι έχουν πολλά πρόσωπα και ο Γουίλιαμς δεν είναι εξαίρεση. Κάποια στιγμή χώρισε με την Ορασίν Πράις και παντρεύτηκε τη Λακίσα Γκράχαμ, μια γυναίκα έναν χρόνο μεγαλύτερη της Βίνους. Το 2012 γεννήθηκε ο γιος τους, Ντίλαν. Ο Γουίλιαμς δεν θέλει να τον δει τενίστα. Έχει πει ότι προτιμά να ασχοληθεί με τον χρυσό, έχει βάλει λέει στο μάτι κάτι ορυχεία στην Αφρική. Η ζωή προχωράει.
Το τένις στο σινεμά / δείτε επίσης
→ Wimbledon (2004) Χαριτωμένη ταινία του Ρίτσαρντ Λοκρέιν, η οποία παρακολουθεί με κωμική διάθεση έναν τενίστα σε πτώση (Πολ Μπέτανι) που βρίσκει νέα κίνητρα έπειτα από τη γνωριμία του με μια ανερχόμενη αθλήτρια (Κίρστεν Ντανστ). Στο φόντο το τουρνουά του Γουίμπλεντον.
→ 7 Days in Hell (2015) Απίθανη παρωδία σε στιλ μοκιουμένταρι από το ΗΒΟ και τον Τζέικ Σιμάνσκι, που ξεχαρβαλώνει την ιστορία του μαραθώνιου τελικού του Γουίμπλεντον του 2010 ανάμεσα στον Ινσέρ και τον Μαχούτ, διασκεδάζοντας με τα στερεότυπα και τους μύθους του αθλήματος.
→ Battle of the sexes (2017) Οι Τζόναθαν Ντέιτον και Βάλερι Φάρις ζωντανεύουν τη θρυλική σύγκρουση της «επαναστάτριας» Μπίλι Τζιν Κινγκ (Έμα Στόουν), που προκάλεσε τον Μπόμπι Ριγκς (Στιν Καρέλ) σε έναν αγώνα «αγόρια-κορίτσια» – και πολύ καλά έκανε.
→ Borg vs. McEnroe (2017) Η εμβληματική κόντρα του Τζον Μάκενρο (Σάια ΛεΜπαφ) και του Μπγιορν Μποργκ (Σβέριρ Γκούντανσον) ζωντανεύει στο περιθώριο της συνάντησής τους στον τελικό του Γουίμπλεντον του 1980. Σε σκηνοθεσία του Τζάνους Μετζ.
ΙΝFO → Η ταινία King Richard (Η μέθοδος των Γουίλιαμς) έρχεται στις ελληνικές αίθουσες στις 17/2, σε διανομή Tanweer.
Το τρέιλερ της ταινίας:
