Γράφει η Νεφέλη Λυγερού
Εχει κερδίσει εκατομμύρια θεατές και θαυμαστές εντός και εκτός Τουρκίας. Στον πυρήνα της υπόθεσης βρίσκεται μια δημοσιογράφος, ο εκδότης της οποίας της αναθέτει να γράψει ένα άρθρο με αφορμή τα 130ά γενέθλια του ιστορικού ξενοδοχείου «Pera Palace». Με κάποιον μαγικό τρόπο η νεαρή Εσρα θα μεταφερθεί πίσω στον χρόνο, στο 1919. Το ταξίδι στον χωροχρόνο δεν αρκεί. Θα αποτρέψει και τη δολοφονία του Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ από τους Βρετανούς, διασφαλίζοντας την ομαλή πορεία της χώρας της στο μέλλον (το δικό της παρόν)…
Το ομώνυμο βιβλίο του Τσαρλς Κινγκ, στο οποίο βασίστηκε η σειρά και κυκλοφορεί και στα ελληνικά, αποτελεί ωδή στην Κωνσταντινούπολη του περασμένου αιώνα και τη γεμάτη ένταση και πυκνότητα περίοδο του Μεσοπολέμου. Χρησιμοποιεί, μάλιστα, δεξιοτεχνικά ως κέντρο της αφήγησής του το ξενοδοχείο που έχει ταυτιστεί όσο κανένα με την Πόλη και επιβιώνει μέχρι σήμερα ως φορέας της μακραίωνης Ιστορίας της. Το «Pera Palace», άλλωστε, δεν είναι ένα μέρος όπου διανυκτερεύει κανείς. Ποτέ δεν ήταν. Περισσότερο αποτελεί μία από τις εικονικές και άμεσα αναγνωρίσιμες δομές της Πόλης, ορόσημο και σύμβολο.
Αυτό που δεν γνωρίζουν πολλοί είναι πως το εμβληματικό κτίριο, αυτό το ιστορικό ξενοδοχείο που κερδίζει εκ νέου δημοφιλία μέσω της τηλεοπτικής αυτής σειράς ανήκε κάποτε σε έναν Ελληνα, τον Πρόδρομο Μποδοσάκη-Αθανασιάδη. Αυτός ήταν που κάποτε υποδεχόταν τους διάσημους πελάτες του και έκλεινε συμφωνίες στο εστιατόριό του. Κωνσταντινούπολη. Η μοναδική πόλη που απλώνεται σε δύο ηπείρους.
Αλλοτινό οικονομικό, πολιτιστικό και πολιτικό κέντρο. Το σταυροδρόμι λαών και θρησκειών. Το κέντρο όπου ανθούσε η πιο πολυπληθής χριστιανική κοινότητα. Οι Ρωμιοί, οι Αρμένιοι, οι Λεβαντίνοι και οι Εβραίοι είναι ακόμα «πανταχού απόντες», ειδικά στη γειτονιά του Πέρα. Εκεί όπου ο Κεράτιος κόλπος χωρίζει την παλιά Πόλη.
Εκεί όπου ξεχωρίζει ο γενοβέζικος Πύργος του Γαλατά. Εκεί όπου ζούσε η πλειονότητα των Ελλήνων και δέσποζαν τα αρχοντικά μέγαρα. Εκεί όπου οι κομψές κυρίες έκαναν τον περίπατό τους, ντυμένες στην πένα, ενώ οι κάτοικοι διεκπεραίωναν τις καθημερινές δουλειές τους. Ανάμεσα σε αυτή τη βουή ορθώθηκε το 1892 ένα πολυτελές ξενοδοχείο. Η λάμψη του άρμοζε στην αίγλη μιας εκ των λαμπρότερων πόλεων του κόσμου. Το όνομά του επίσης: «Pera Palace». Η ιδέα της γέννησής του προέκυψε από μια ακόμα καινοτομία της εποχής.
Το 1888 η Κωνσταντινούπολη συνδέθηκε με το «Orient Express», το πρώτο τρένο που πραγματοποιούσε διαδρομή 2.740 χλμ. Μέχρι τότε, τα ταξίδια με τρένο προς ή από την Οθωμανική Αυτοκρατορία θύμιζαν μικρούς άθλους. Ο ταξιδιώτης έπρεπε να αλλάζει τρένα της κακιάς ώρας σε κάθε πόλη και να περιμένει με τις ώρες στους σταθμούς. Σε κάποιες περιπτώσεις, μάλιστα, ζωνόταν και τις βαλίτσες του και διέσχιζε με τα πόδια τα σύνορα μέχρι την επόμενη στάση. Το «Orient Εxpress», όμως, άλλαξε τους όρους του ταξιδιού, εκτοξεύοντας τον αριθμό των ταξιδιωτών.
Ολοι αυτοί, πλέον, χρειάζονταν και το κατάλληλο κατάλυμα. Αυτό που θα απευθυνόταν στους λεγόμενους ταξιδιώτες της πρώτης θέσης. Ετσι, η εταιρεία Wagon-Lits ανέθεσε στον διάσημο Γαλλοτούρκο αρχιτέκτονα Αλεξάντρ Βαλoρί τη δημιουργία του ξενοδοχείου. Αυτό πράγματι φτιάχτηκε ακριβώς απέναντι από το περίφημο ιδιωτικό παρθεναγωγείο «Παλλάς». Ο ταλαντούχος αρχιτέκτονας και γιος του ιδιοκτήτη του διασημότερου καφέ της εποχής ξεπέρασε τον εαυτό του. Με θέα τον Κεράτιο, υιοθέτησε την τάση της Art Nouveau.
Για πρώτη φορά η Κωνσταντινούπολη ακολουθούσε τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, στις οποίες έκαναν την εμφάνισή τους μερικές από τις πιο επιτυχημένες αρχιτεκτονικές εκφράσεις της Art Nouveau. Ο σιδερένιος ανελκυστήρας του ξενοδοχείου είναι ο δεύτερος που εγκαταστάθηκε σε ολόκληρη την Ευρώπη. Ο πρώτος βρισκόταν στον Πύργο του Αϊφελ. Με τη βοήθεια ενός υπαλλήλου, διάσημοι επισκέπτες όπως ο Ερνεστ Χέμινγουεϊ, η Αγκαθα Κρίστι, πρίγκιπες, δούκες, βαρόνοι, σταρ του σινεμά, πάμπλουτοι επιχειρηματίες και οι παγκόσμιοι ηγέτες που επισκέπτονταν την Πόλη οδηγούνταν στα πολυτελή δωμάτιά τους. Στο ξενοδοχείο διέμενε και ο επιχειρηματίας Πρόδρομος Μποδοσάκης, όταν εγκατέλειψε με τη συζυγό του τη Μερσίνα και εγκαταστάθηκε στην Κωνσταντινούπολη.
Ο σπουδαίος Ελληνας επιχειρηματίας είχε γεννηθεί το 1891 στον Πόρο της Νίγδης στην Καππαδοκία. Το επίθετο Mποδοσάκης, μάλιστα, είναι η παραφθορά του ονόματος Πρόδρομος στα τουρκικά. Παρά τη δύσκολη παιδική του ηλικία, πετυχαίνει στις επιχειρήσεις, με τις οποίες καταπιάνεται από την ηλικία των 16 ετών. Οταν το 1918 πλέον μετακομίζει στην Κωνσταντινούπολη έχει ήδη τεράστια περιουσία. Διαμένει ως πελάτης στο ξενοδοχείο, όπου γνωρίζεται με πολλούς Ελληνες αξιωματικούς. Στα απομνημονεύματά του έχει πει ότι ήταν μία από τις πιο ευτυχισμένες περιόδους της ζωής του.
Το πολυτελές κατάλυμα που ήδη είχε μετατραπεί σε θρύλο περνά κάποια στιγμή στην ιδιοκτησία του. Είναι ιδιαίτερη η παραφιλολογία γύρω από την επένδυση αυτή. Κυκλοφορεί μία ιστορία που τον ήθελε να το αγοράζει από πείσμα: όταν λοιπόν το θωρηκτό «Αβέρωφ» αγκυροβόλησε μπροστά από το Ντολμά Μπαχτσέ όλοι οι Eλληνες της Πόλης ύψωσαν στα μπαλκόνια τους την ελληνική σημαία. Ο ίδιος θέλησε να κάνει το ίδιο στο μπαλκόνι του δωματίου που ενοικίαζε στο ξενοδοχείο, αλλά δεν του επετράπη, καθώς η διοίκηση του ξεκαθάρισε ότι «μόνοι οι κάτοχοι ελληνικών ιδιοκτησιών έχουν αυτό το δικαίωμα».
Ο θρύλος λοιπόν τον θέλει να φεύγει εξαγριωμένος και να επιστρέφει με τους τίτλους ιδιοκτησίας. Μια άλλη διήγηση που κινέιται μεταξύ πραγματικότητας και αστικού μύθου τον εμφανίζει να το αγοράζει κατόπιν αιτήματος του ίδιου του Ελευθέριου Βενιζέλου. Ο συνταγματάρχης Κατεχάκης και ο πλοίαρχος Κακουλίδης μετέφεραν στον Μποδοσάκη την ιδέα του Βενιζέλου να περάσει το σύμβολο αίγλης και περηφάνιας της Πόλης στα χέρια ενός Ελληνα κι εκείνος λέγεται ότι συμφώνησε. «Αν αυτή είναι η επιθυμία του προέδρου, το αγοράζω αμέσως». Το αγόρασε από την αρχική εταιρεία Wagon-Lits, καταβάλλοντας το ποσό των 5.250.000 γαλλικών φράγκων. Στην πορεία έγινε ιδιοκτήτης και του Sporting Club στη Σμύρνη, όταν ο Γάλλος ιδιοκτήτης απαγόρευσε την είσοδο σε Ελληνες αξιωματικούς.
Μόλις λοιπόν ο Μποδοσάκης το έμαθε, το αγόρασε δίχως να κάνει παζάρια, μετατρέποντάς το σε Λέσχη Ελλήνων Αξιωματικών! Το «Pera Palace» αποτέλεσε, πάντως, την ιδανική βάση για τη δράση του. Την περίοδο που ήταν ιδιοκτήτης του έκανε εντυπωσιακές γνωριμίες με τη δυτική ελίτ και όχι μόνο. Ο Κεμάλ το είχε χαρακτηρίσει το «αγαπημένο μου μέρος». Συνήθιζε, μάλιστα, να παίρνει το πρωινό του στο καφέ που στεγάζεται στο ξενοδοχείο. Η Αγκαθα Κρίστι όχι μόνο έμεινε στο δωμάτιο 411, αλλά πέρασε πολλούς μήνες εκεί, ολοκληρώνοντας το αριστούργημά της «Εγκλημα στο Orient Express». Σήμερα, το συγκεκριμένο δωμάτιο φέρει το όνομά της.
Το ίδιο συνέβη και στο δωμάτιο που επέλεγε πάντα ο Χέμινγουεϊ κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1920. Κοιμόταν μέχρι αργά και στη συνέχεια πέρναγε το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας του στο καφέ του εστιατορίου, με τον καφέ να αντικαθίσταται από το αλκοόλ. Δεν ήταν βέβαια μόνον αυτοί. Οι πολυτελείς πολυέλαιοι και οι ξυλόγλυπτες λεπτομέρειες αποτέλεσαν σκηνικό που προσέλκυσε τον Λέον Τρότσκι. Εκεί βρήκε καταφύγιο όταν εξορίστηκε από τη Σοβιετική Ενωση το 1929, αφότου ηττήθηκε στην εσωτερική σύγκρουση για την ηγεσία των Μπολσεβίκων από την τότε τριανδρία Στάλιν, Ζινόβιεφ και Κάμενεφ. Οσο καιρό χρειάστηκε για να μετακομίσει και να αγοράσει το σπίτι στη νήσο Πρίγκηπο, κοντά στην Κωνσταντινούπολη, έμενε εκεί. Ενιωθε ασφαλής. Η άφιξή του, πάντως, είχε προκαλέσει ένταση, μεταβάλλοντας το ανέμελο κλίμα που επικρατούσε στο ξενοδοχείο.
Ο Βενιζέλος
Εντέλει, το ξενοδοχείο χάθηκε, μαζί με την υπόλοιπη αμύθητη περιουσία του Μποδοσάκη στην Τουρκία μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή. Βρισκόταν στη Φρανκφούρτη όταν έμαθε τα τραγικά νέα και στη συνέχεια συναντήθηκε με τον Βενιζέλο στη Λοζάνη, όπου του ανακοίνωσε ότι σκοπεύει να εγκατασταθεί σε μια ευρωπαϊκή πρωτεύουσα και να ξανασταθεί στα πόδια του. Ο μεγάλος πολιτικός, όμως, τον έπεισε να επιστρέψει στην Ελλάδα. Το ξενοδοχείο συνέχισε να διάγει πολυτελή βίο και να προσελκύει εκλεκτή πελατεία. Κατά τη διάρκεια του Πολέμου μια βόμβα κατέστρεψε μεγάλο μέρος του, ωστόσο το καφέ μετά από εργασίες επανήλθε στην αρχική του κατάσταση.
Αρκετά μάλιστα από τα αντικείμενα που βρίσκονται σε αυτό χρονολογούνται από τα πρώτα χρόνια λειτουργίας του. Με τα χρόνια, γύρω από το ξενοδοχείο και στην πεζοδρομημένη λεωφόρο του Πέρα χτίστηκαν αμέτρητα καφέ, μπαρ και εστιατόρια. Το 2010 έγινε ολική ανακαίνιση. Διατηρήθηκε μόνο η πρόσοψη και γκρεμίστηκε το εσωτερικό, ενώ τα δωμάτια πήραν τα ονόματα των διάσημων φιλοξενουμένων τους. Το όνομα Μποδοσάκης αποσυνδέθηκε με τα χρόνια από το ιστορικό ξενοδοχείο, στο οποίο σήμερα συρρέουν εκατοντάδες τουρίστες καθημερινά απλώς και μόνο για να το αντικρίσουν και να γίνουν μάρτυρες της Ιστορίας της Πόλης, στο μεταίχμιο δύο αιώνων.
Κι όμως, στα παλιά τα χρόνια, τότε που ακόμα δεν είχαν έρθει καταστροφές, τότε που η Πόλη αναδείκνυε τον δυτικό της προσανατολισμό, επιδεικνύοντας συνάμα την ανατολίτική γοητεία της, τότε ο Μποδοσάκης ανέλαβε το τιμόνι αυτής της εξίσου εντυπωσιακής επιχείρησης. Και κάπως έτσι γράφτηκε Ιστορία, ή αλλιώς εκεί εξελίχθηκε. Αυτή είναι που προσπαθεί να αποτυπώσει η σειρά του Netflix. Πετυχημένη ή λιγότερο πετυχημένη, απολαμβάνει κανείς το ιστορικότερο ξενοδοχείο του κόσμου, στην κορδέλα των βυζαντινών τειχών και πύργων, στην Αγια-Σοφιά και στην είσοδο του Βοσπόρου.
