Η ελληνίδα σκηνοθέτιδα αφηγείται την ιστορία του «Νικόλα της Μαρίας», νικητή της ζωής παρά τις αντιξοότητες, και μιλά για την τέχνη και την μητρότητα.
Από μικρή ερχόταν στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης με τον πατέρα της. Από τη θέση του θεατή δεν άργησε να μεταπηδήσει σ′ αυτή του συντελεστή – σκηνοθέτη, με αποτέλεσμα η φετινή να ήταν η έβδομη φορά που η Μαρία Γιαννούλη (γιατί περί αυτής ο λόγος) συμμετείχε στο 25ο Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης με ταινία. Ο λόγος για ένα ντοκιμαντέρ 28 λεπτών που αφηγείται μια ιστορία αγάπης: «Ο Νικόλας της Μαρίας» (μέρος της σειράς «Ες αύριον τα σπουδαία» από την Ελληνική Εταιρεία Σκηνοθετών και την ΕΡΤ παραγωγής 2022).
– Τι είναι αυτό που έστρεψε το βλέμμα σας στο Νικόλα και τη Μαρία κι αποφασίσατε να κάνετε ντοκιμαντέρ τη ζωή τους;
Αγαπώ να λέω ιστορίες. Λατρεύω να μου μιλάνε οι άνθρωποι και να κατανοώ τι τους οδηγεί και τι τους δίνει κίνητρο. Οι άνθρωποι και τα βλέμματά τους, οι σιωπές, η δύναμη και η αδυναμία τους, το πόσο ευάλωτοι και πόσο ατρόμητοι μπορούν να γίνουν σε μια στιγμή. Οι σχέσεις μας, η αλληλεγγύη, ο έρωτας και οι απώλειες μας μικρές και μεγάλες, αυτά μ ενδιαφέρουν. Ψάχνω την αισιόδοξη πλευρά στο ζοφερό περιβάλλον που ζούμε.
– Διαπιστώσατε κοινές ανησυχίες στη θεματική του ντοκιμαντέρ του φετινού Φεστιβάλ;
Οι περισσότερες ταινίες – ντοκιμαντέρ του φετινού φεστιβάλ είχαν στο κέντρο τους τον άνθρωπο, τις ανάγκες, τους φόβους, τις επιθυμίες του… Οι ταινίες, είτε ντοκιμαντέρ, είτε φίξιον, έχουν τεράστια δύναμη, ανακινούν συζητήσεις, επηρεάζουν πολιτικές, μας βοηθούν να συνειδητοποιήσουμε ότι είμαστε όλοι ένα. Είμαστε μαζί. Παρά τα σημάδια των καιρών, πρέπει να παραμείνουμε αισιόδοξοι και να μην χάνουμε την ελπίδα γιατί αλλιώς χάνεται το νόημα.
– Πώς καταγράψατε το κλίμα στο 25ο Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, ένα από τα σημαντικότερα Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ στον κόσμο;
Η έντονη ενέργεια που έχει η πόλη της Θεσσαλονίκης, το καλλιεργημένο κοινό, οι σπουδαίες ταινίες που συμμετέχουν, οι άνθρωποι που δουλεύουν γι αυτό με τόση αγάπη και αφοσίωση… Το φεστιβάλ ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης ιδρύθηκε το 1999, έχει διαγωνιστικό χαρακτήρα και συγκαταλέγεται ανάμεσα στα σημαντικότερα φεστιβάλ ντοκιμαντέρ στον κόσμο. Το 2018 συμπεριλήφθηκε στα 28 φεστιβάλ ντοκιμαντέρ που διαμορφώνουν τη λίστα των υποψηφιοτήτων για τα βραβεία Όσκαρ! Το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης επικεντρώνεται στον ανεξάρτητο κινηματογράφο τεκμηρίωσης και την ανακάλυψη νέων δημιουργών απ’ όλον τον κόσμο. Αποτελεί ένα από τα κορυφαία φεστιβάλ ντοκιμαντέρ στον κόσμο. Οι προβολές του συγκεντρώνουν περισσότερους από 85.000 θεατές ετησίως. Το φεστιβάλ παρουσιάζει κάθε χρόνο αφιερώματα και ρετροσπεκτίβες σε κορυφαίους δημιουργούς και ρεύματα του κινηματογράφου τεκμηρίωσης.
Το τιμούν κάθε χρόνο με τις ταινίες ή την παρουσία τους οι σπουδαιότεροι σκηνοθέτες, παραγωγοί, συντελεστές του παγκόσμιου σινεμά τεκμηρίωσης. Το όραμα του αείμνηστου Δημήτρη Εϊπίδη που το συνεχίζουν με τη σπουδαία δουλειά τους ο Ορέστης Ανδρεαδάκης και η Ελίζ Ζαλαντό και όλων των ανθρώπων που εργάζονται γι αυτό.
– Πως αποτιμάτε το γεγονός ότι ήσασταν στην κριτική επιτροπή που έδωσε το βραβείο της WIFT (Women in Film and Television) σε ταινία που συμμετείχε στο Διαγωνιστικό πρόγραμμα του TiDF 25;
Μαζί με τα άλλα δυο μέλη της επιτροπής τη Μιρέλλα Λεγάκη και την Όλγα Μαλέα, παρακολουθήσαμε 16 σπουδαίες ταινίες ντοκιμαντέρ σκηνοθετημένες από γυναίκες δημιουργούς, κάνοντας το έργο της επιλογής εξαιρετικά δύσκολο. Το βραβείο πήρε η ταινία “who i am not’’. Το να είμαι στην κριτική επιτροπή για ένα τέτοιο βραβείο ήταν τιμητικό για μένα, είναι σημαντικό να στηρίζονται οι γυναίκες δημιουργοί.
– Πόσο δύσκολο είναι για μια μητέρα σήμερα να εργάζεται στον συγκεκριμένο απαιτητικό χώρο δημιουργίας;
Η μητρότητα είναι η πιο σημαντική σχέση στη ζωή μου. Υπέροχη αλλά και απαιτητική. Προσπαθώ να κρατώ μια ισορροπία ανάμεσα σ αυτήν και τη δημιουργία, δεν είναι εύκολο, είναι μεγάλη πρόκληση, υπάρχουν στιγμές που αισθάνομαι σαν ακροβάτης, μέρες πιο δύσκολες, η ευθύνη μεγάλη, κάνεις ο τι καλύτερο, όσο πιο σωστά ξέρεις και μπορείς. Νομίζω ομως πως το ένα τροφοδοτεί το άλλο και η δημιουργία με κρατάει στο κέντρο βάρους μου.
Είναι από τα δυσκολότερα πράγματα να μεγαλώνεις παιδιά στη σημερινή ασταθή, αβέβαιη και αλλοτριωμένη εποχή. Αλλά και η δημιουργία ταινιών είναι δύσκολη, είναι μικρή αγορά η ελληνική, απαιτείται γερό στομάχι, ψυχικές αντοχές, υπομονή, (ικανότητα προσαρμογής) επιμονή και πάθος για το σινεμά. Έχουμε πολλούς ταλαντούχους δημιουργούς που συχνά παλεύουν μόνοι τους μιας και ο πολιτισμός δε θεωρείται προτεραιότητα σε καιρούς δύσκολους, και οι καλλιτέχνες συχνά αντιμετωπίζονται σαν ψώνια που κάνουν το χόμπι τους.
– Το φετινό Φεστιβάλ έγινε στη σκιά των γεγονότων των Τεμπών…
Φέτος, οι τελετές έναρξης και λήξης ακυρώθηκαν, το ίδιο και τα πάρτι του Φεστιβάλ, λόγω του συλλογικού πένθους για το τραγικό δυστύχημα στα Τέμπη. Η ατμόσφαιρα στους χώρους του Φεστιβάλ ήταν βαριά, ειδικά τις πρώτες μέρες, μια τραγωδία τέτοιου μεγέθους μας φέρνει όλους αντιμέτωπους με θεμελιώδη υπαρξιακά και πολιτικά ερωτήματα. Για πολλούς από μας, σε τέτοιες δύσκολες στιγμές, οι ταινίες στη μεγάλη οθόνη, είναι η παρηγοριά μας, η κλειστή κινηματογραφική αίθουσα, χώρος ιερός.
– Τι είναι για εσάς η τέχνη στις εποχές που ζούμε;
Ζούμε απίστευτα γρήγορες ζωές και οι εξελίξεις είναι ταχύτατες σε όλους τους τομείς, η τέχνη είναι ένας τρόπος να σταματήσουμε για λίγο, να κάνουμε μια παύση, να σταθούμε σε ένα ζωγραφικό έργο, ένα μουσικό κομμάτι, μια ταινία, να αφουγκραστούμε, (να σιωπήσουμε),να κόψουμε λίγο ταχύτητα, να συνειδητοποιήσουμε τι κάνουμε και γιατί το κάνουμε, τι συμβαίνει γύρω μας και γιατί αντιδράμε όπως αντιδράμε, ένα σκάψιμο μέσα μας, που θέλει χρόνο και χώρο για να γίνει. Η τέχνη μας διαμορφώνει, μας εξανθρωπίζει, η τέχνη ανυψώνει τον άνθρωπο, βελτιώνει τις σχέσεις μας, ευαισθητοποιεί, παρηγορεί, ανακουφίζει, μας κάνει να νιώθουμε λιγότερο μόνοι, είναι απαραίτητη, η τέχνη μπορεί να σώσει ζωές. Η τέχνη βοηθάει στην κοινωνική ευαισθητοποίηση και συνοχή. Είμαστε ολοι φτιαγμένοι από την ίδια ύλη.
– Συνεργάζεστε με τα ίδια πρόσωπα για την παραγωγή των έργων σας;
Έχω σταθερούς συνεργάτες με τους οποίους μιλάμε την ίδια γλώσσα, έχουμε κοινές ευαισθησίες, αξίες, υπάρχει εμπιστοσύνη κι έχουμε το ίδιο πάθος για το σινεμά. Η διεύθυνση φωτογραφίας του «Νικόλα της Μαρίας» είναι του Στέλιου Πίσσα, στενού συνεργάτη μου που εκτιμώ πολύ.
– Ποια η προσωπική σας αντίσταση στη ζοφερή καθημερινότητα και πραγματικότητα;
Είμαστε οι χαρές αλλά και τα τραύματα μας, οι αμυχές που μας άφησαν, είμαστε ευάλωτοι, η καλοσύνη, η ανθρωπιά και η αλληλεγγύη μπορούν να μας σώσουν ως ανθρώπινο γένος και να κάνουν καλύτερη την καθημερινότητά μας. Η ζωή είναι τόσο μικρή και τόσο υπέροχη, μόνο με ουσία, αγάπη, δημιουργία και αλληλεγγύη έχει νόημα να τη διανύσουμε.
– Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια;
Την περασμένη εβδομάδα ταξίδεψα με τους συνεργάτες μου στο Cambridge όπου συνάντησα τον κορυφαίο καθηγητή sir Geoffrey Lloyd για τα γυρίσματα ενός ντοκιμαντέρ με θέμα τη σχέση της αρχαίας ελληνικής με την αρχαία κινέζικη ιατρική. Ένα πολύπλευρο θέμα όπου αναδεικνύονται τα κοινά στοιχεία των δυο ιατρικών συστημάτων και φιλοσοφιών. Επίσης έχω ξεκινήσει γυρίσματα για ένα μεγάλου μήκους ντοκιμαντέρ για τη ζωή ενός σπουδαίου Έλληνα αγωνιστή, μια διεθνή συμπαραγωγή που θα ανακοινωθεί σύντομα.
Βιογραφικό
Η Μαρία Γιαννούλη γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε σκηνοθεσία και φιλοσοφία. Έχει εργαστεί ως βοηθός σκηνοθέτη σε ταινίες και τηλεοπτικές σειρές (”Το μαντολίνο του λοχαγού Κορέλλι”, ”Νύφες”, ”Στο Παρά πέντε” κ.α) και ως συντάκτρια σε περιοδικά (“Voyager”, ”Τα Σαΐνια”). Έχει διδάξει θέατρο κι έχει σκηνοθετήσει βίντεο κλιπ για γνωστούς καλλιτέχνες. Έχει εκδώσει δυο μυθιστορήματα (”Κλειδωμένα λόγια” και ”Το δάσος της ελπίδας” ). Ντοκιμαντέρ και μικρού μήκους ταινίες της (”Επιζώντες”, “Samios, ”Αθηνάς 12.00″ κ.α) έχουν βραβευτεί σε φεστιβάλ στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Τα τελευταία χρόνια εργάζεται ως σκηνοθέτης και σεναριογράφος στο σινεμά, την τηλεόραση και το θέατρο. Είναι μέλος της Ένωσης Ελλήνων Σκηνοθετών, της WIFT.GR και της Ένωσης Ελληνικού Ντοκιμαντέρ.
Γράφει στο Blog του nevronas.gr ο πατέρας παιδιού που έχει διαγνωσθεί με αυτισμό για το ντοκιμαντέρ:
Ο Νίκολας με διάγνωση αυτισμού και Συνδρόμου Down βρισκόταν μέσα σε ένα ίδρυμα μέχρι τη στιγμή που άπλωσε τα χέρια του, ζητώντας μία αγκαλιά από τη Μαρία. Αυτό έγινε το 1984 και από τότε είναι αχώριστοι! Ο Νίκολας ήταν υποσιτισμένος γιατί όλα τα παιδιά του ιδρύματος έτρωγαν από έναν κουβά με το ίδιο κουτάλι, όσο προλάβαιναν και αν…. Όταν πήγε στο σχολείο τον έδιωξαν μέσα σε ένα μήνα και η κοινωνική λειτουργός είπε στην Μαρία: «Μην ασχολείστε με αυτό το παιδί, κρίμα είσαστε και νιόπαντροι». Το γεγονός ότι ο Νικόλας είναι πλέον πρωταθλητής των Special Olympics στην κολύμβηση με διεθνείς διακρίσεις, ότι δουλεύει στη Βουλή των Ελλήνων, ότι μετακινείται μόνος του με ΜΜΜ και απολαμβάνει το θέατρο αποδεικνύει ότι η Μαρία δεν ακολούθησε τη συμβουλή της…
