«Η παγκόσμια προσοχή είναι εστιασμένη στο υποβρύχιο με τους ανθρώπους που κινδυνεύουν, ελάχιστη σημασία δόθηκε στους 700 ανθρώπους που πνίγηκαν στο ναυάγιο» τόνισε ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ
Επιστρέφοντας στην «πρωτεύουσα της Δημοκρατίας», όπως εξακολουθεί να αποκαλεί ο 44ος Πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα την Αθήνα και κατ’επέκταση την Ελλάδα, έδωσε άλλη μια ομιλία, μετά την τελευταία του παρουσία στη χώρα μας το 2016, συνομιλώντας αυτή τη φορά στη σκηνή του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος με τον πρόεδρο του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, Ανδρέα Δρακόπουλο, για την «Ηγεσία και τη Δημοκρατία» στα πλαίσια του Nostos Festival 2023 και με θέμα την Ψυχική Υγεία.
«Υπάρχει ένας κεντρικός λόγος που έδωσε εδώ την προηγούμενη ομιλία μου, καθώς αυτό που με κινητοποίησε είναι το ότι διάφορα παγκόσμια κινήματα που πάλεψαν για ελευθερία και δημοκρατία αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης για μένα. Στο βαθμό που είχαν πολλά να πουν για τη διακυβέρνηση και ήταν εστιασμένα σε διαφορετικές μορφές και είδη δημοκρατικής διακυβέρνησης, μπορούσαν να μας δείξουν πως να ξεπεράσουμε καίρια ζητήματα όπως η φτώχεια και οι διακρίσεις.
Γι’ αυτό ακριβώς η Δημοκρατία στην Αρχαία Ελλάδα ήταν κεντρική πηγή έμπνευσης μου. Αυτή μπορεί να μας δείξει πως να αντιμετωπίσουμε καίρια ζητήματα σήμερα όπως η εισβολή στην Ουκρανία και η καταστρατήγηση των ελευθεριών σε όλο τον κόσμο» τόνισε ο Μπαράκ Ομπάμα στην κατάμεστη αίθουσα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, στα πλαίσια SNF Nostos 2023.
Πίστη στους νέους
«Το πνεύμα που γέννησε η Αρχαία Ελλάδα» συνέχισε ο Μπαράκ Ομπάμα «εξακολουθεί να εμπνέει όλο τον κόσμο και μας δείχνει πως μπορούμε να λύσουμε προβλήματα που αντιμετωπίζουμε σήμερα. Κεντρικό σημείο αναφοράς και μέλημα για μένα είναι οι νέοι άνθρωποι και ένας λόγος που εστιάζω σε νέους ανθρώπους-καθώς το Ίδρυμα Ομπαμα φέρνει νεαρούς ηγέτες σε επαφή θέτοντας επί τάπητος θέματα από το περιβάλλον μέχρι οικονομικά ζητήματα- είναι ότι ακόμα οι νέοι πιστεύουν στη δημοκρατία και θέτουν τους υφιστάμενους θεσμούς στο μικροσκόπιο. Στη συζήτηση για το πως αυτοί οι θεσμοί μπορούν να λειτουργήσουν εποικοδομητικά οι νέοι έχουν κυρίαρχο ρόλο.
Θεωρώ λοιπόν ότι το χρέος όλων ημών, που έχουμε ένα βήμα και τον τρόπο να ενθαρρύνουμε αυτούς τους νέους, είναι να τους πείσουμε ότι μπορούν να ακολουθήσουν ένα νέο κεφάλαιο όσον αφορά αυτά τα θέματα-από το περιβάλλον μέχρι τις νέες τεχνολογίες κλπ Τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Αμερική υπάρχουν πολλά ζητήματα, όπως το προσφυγικό, το οποίο αφορά τους ανθρώπους που διεκδικούν από την πλευρά τους ένα καλύτερο μέλλον αλλά ενδέχεται να προκαλούν διάφορες φοβίες στο κοινωνικό σώμα. Το θέμα, όμως, είναι να τα συζητάμε και οι νέοι είναι έτοιμοι να αντιμετωπίσουν αυτές τις προκλήσεις με τον καλύτερο τρόπο».
Όσο για την ερώτηση που του έθεσε ο Δρακόπουλος για το πως εφαρμόζεται η Δημοκρατία σήμερα, αν έχουμε δημοκρατία του λόγου, ο Ομπάμα ήταν αναλυτικός ασκώντας μια κριτική στα σόσιαλ μίντια. «Πολλές φορές αναρωτιέμαι πόσο διατεθειμένοι και ανεκτικοί είμαστε ο ένας στον άλλο, κατά πόσο δημιουργούμε το χώρο ώστε να συζητάμε τα προβλήματα.
Καταλαβαίνω ότι η δημοκρατία στην ανάγκη να θεμελιώσει τους κανόνες, προκαλεί ένα είδους αντιπαράθεση ανάμεσα στα μέρη. Μπορεί να έχουμε αντεπιχειρήματα, διάλογο αλλά τελικά όλα αυτά οδηγούν σε δημοκρατικές διαδικασίες και αυτό δεν πρέπει να το ξεχνάμε. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι εκλογές. Γι αυτό είναι σημαντικό ότι παρότι οι ηττημένοι, μπορούν να μην νιώθουν καλά με το αποτέλεσμα, να αντιλαμβάνονται ότι έχουν ξανά ευκαιρίες και μπορούν να συνδιαλέγονται χωρις να δαιμονοποιουν τον αντιπαλο.
Για παράδειγμα, αυτό που κάνει την Αμερική ξεχωριστή δεν είναι το μέγεθος της οικονομίας ή του στρατού αλλά ότι είμαστε ένα μέρος όπου ζουν άνθρωποι με διαφορετικές θρησκείες και παρ’όλα αυτά μπορουμε να συνευρισκόμαστε». Φυσικά υπήρχε η ιστορία της δουλείας και διακρίσεις, αλλα παρ’όλα αυτά καταφέραμε, παρότι εκπροσωπουμε διαφορετικές θέσεις να μπορούμε να τις διατυπώνουμε. Το ότι μιλάμε για ανθρώπους από κάθε εθνότητα και φυλή και όλοι μαζί μπορούν να συνεργάζονται και να ζουν μαζί.
Στο Σικάγο, για παράδειγμα, έχουμε πολλούς Έλληνες οι οποίοι διακδικούν, μαζί με άλλες εθνότητες, ένα καλύτερο μέλλον. Πρέπει λοιπόν να αντιλαμβανόμαστε ότι υπάρχουν άλλοι που μπορεί να έχουν διαφορετικοί κοσμοθεωρία. Το κακό είναι ότι βλέπουμε ότι υπάρχουν πολλά ακροδεξιά κόμματα στην Ευρώπη που προσπαθούν να χειραγωγήσουν τους ψηφοφόρους προς άλλη κατεύθυνση και αυτή την προσεγγιση τη θεωρώ επικίνδυνη» κατέληξε ο Ομπάμα.
«Αυτό, επομένως, που μαθαίνουμε από τους νέους είναι ότι πρέπει να μαθουμε να ακούμε ο ένας τον άλλο, και να σκεφτόμαστε ο ένας στον άλλο. Γι αυτό πρεπει να ευχαριστήσω τη Σοφία Κουβελάκη, γενική διευθύντρια του Home Project για τα ασυνόδευτα προσφυγόπουλα “Obama Foundation-Leaders Programme” και κατάφερε να διασώσει αυτά τα παιδιά σαν να είναι τα δικά μας παιδιά. Σε αυτά ακριβώς τα παιδιά πρέπει να αναγνωρίσουμε την αξία τους και ότι οι γονείς, όπως θα κάναμε και εμείς, τα άφησαν για ένα καλύτερο μέλλον. Αυτή, κατά τη γνώμη μου, η κατανόηση και η ανοχή είναι η βάση για μια εύρυθμη κοινωνία και ίσως ο μόνος λόγος για αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις των ημερών».
Στη συνέχεια ο πρώην Πρόεδρος των ΗΠΑ αναφέρθηκε στην έννοια της ελευθερίας λόγου όπου υπερτόνισε και πάλι τη σημασία της Δημοκρατίας «Ας θυμηθούμε τα ολοκληρωτικά καθεστώτα. Αυτό που μου έρχεται πιο χαρακτηριστικά στο νου είναι ότι όταν επεσε το τείχος του βερολίνου ή όταν αφέθηκε ελευθερος ο Μαντέλα, παρότι όλα συνεβαιναν στην άλλη άκρη του κόσμου για μένα, ελεγαν πολλ για το τι σημαίνει ελευθερία. Το ότι σε μια δημοκρατία, παρόλες τις αντιπαραθέσεις, έχουμε ελευθερία του λόγου». Στη συνέχεια αναφέρθηκε στο θέμα του πρόσφατου ναυαγίου λέγοντας πως παρότι όλη «η παγκόσμια προσοχή είναι εστιασμένη στο υποβρύχιο με τους ανθρώπους που κινδυνεύουν, ελάχιστη σημασία δόθηκε στους 700 ανθρώπους που πνίγηκαν στο ναυάγιο».
Γι αυτό και ο Ομπάμα θεωρεί ότι η κατανόηση, η ανοχή και ο διάλογος είναι τα όπλα της δημοκρατίας και ότι με όπλο τον λόγο μπορεί κανείς να αλλάξει και τη λογική σε ανθρώπους που ζουν σε δημοκρατικά καθεστώτα, όσο καχύποπτοι και αν είναι: «Στο Ιλινόι, όπου έθεσα υποψηφιότητα, το μεγαλύτερο ποσοστό, το 90% ήταν αγρότες και πολύ καχύποπτοι με αυτούς που προέρχονταν από μεγαλες πόλεις. Όλοι με απέτρεπαν από το να απευθυνθώ σε αυτή την περιφέρει λέγοντας μου ότι δεν θα είναι αρεστό στο Νότιο Ιλινόι ένας μαύρος που λέγεται Μπαράκ Ομπάμα.
Οι πολίτες του Νότιου Ιλινόι, ήταν πολύ καχύποπτοι αλλά τελικά με τον διάλογο κατάφεραν να αλλάξουν. Είμαι πεπεισμένος, λοιπόν, ότι παρότι εχουμε διαφορετικές εμπειρίες, έχουμε πολλά κοινά που μας βοηθούν να δημιουργήσουμε δεσμούς και να συνεργαστούμε. Επίσης, πρέπει να συζητάμε για τα προβλήματα όπως τις οικονομικές ανισότητες που έχουν προκύψει σε όλο τον κόσμο. Το παράδοξο είναι παρότι έχει αυξηθεί η ισότητα των ευκαιριών στην εύρεση εργασίας, είναι ακόμα πιο δύσκολο να καλυφθούν οι ανισότητες. Η ειρωνεία με την άνοδο της τενχολογίας, είναι ότι οι άνθρωποι με «λευκά κολάρα» έχουν μικρότερο μέρος της πίτας από ο,τι στο παρελθόν αλλά οι αντιθέσεις είναι μεγαλύτερες. Οποτε για να δουλέψει η δημοκρατία, μπορεί να μην είναι όλοι να είναι ίσοι-εχει μιλήσει γι αυτό η Μισέλ-αλλά μπορούν να δουλέψουν σκληρά γι αυτό.
Ζούμε σε ένα κόσμο που αυτό είναι παρα πολύ δυσκολο γιατί υπαρχει αστάθεια και αυτό δημιουργεί διαφορές που είναι δύσκολο να καλυφθούν ανάμεσα σε έθνη, αλλά αξίζει να προσπαθήσουμε. Στην Αμερική υπάρχει περίπτωση αυτοί που είναι στα καλά σχολεία και είναι προνομιουχοι να μην συναντήσουν ποτέ αυτούς που προέρχονται από φτωχές περιοχές. Υπάρχουν μερη στο Σικάγο που δεν έχουν επισκεφθεί ποτέ οι φτωχοί και αυτό ισχύει παντού στον κόσμο. Πρέπει να φροντίσουμε τους πιο αδύναμους. Το προσφυγικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Ελλάδα είναι τεράστιο αλλά ως μέρος της λύσης είναι να συμβάλουν όλοι στην επίλυση του προβλήματος» συμπλήρωσε ο 44ος Πρόεδρος των ΗΠΑ.
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης
«Κατι που παρατήρησα κατά τη διακριεα της προεδρίας μου είναι η ραγδαίας άνοδος της νέας τεχνολογική εποχής. Αντλούμε ανεξάντλητες πληροφορίες που ωστόσο μπορεί να κάνουν ακόμα πιο άτεγκτες τις πεποιθήσεις μας που αναπαράγουμε στα σόσιαλ μίντια. Πολλες φορές φαίνεται ότι στα κοινωνικά δίκτυα αναπτύσσονται άτεγκτες απόψεις από ανθρώπους που δεν θέλουν να συνδιαλεχθούν και αυτό είναι επικίνδυνο. Πρέπει να βγαίνουμε από τη ζώνη ασφαλείας μας και να βλέπουμε τι πρεσβεύουν οι άλλοι και αυτό συμβαίνει σε ολο τον κόσμο. Πρεπει να αναπτύσσουν την κατανόηση και όχι το φανατισμό. Και αυτή είναι η βάση της δημοκρατίας» κατέληξε ο Ομπαμα.
