Ένα διαφορετικό είδος προσωπογραφίας από μία από τις σπουδαιότερες καλλιτέχνιδες που εργάζονται σήμερα στη Μεγάλη Βρετανία.
Το 2020, ενώ η Εθνική Πινακοθήκη Πορτρέτων της Μεγάλης Βρετανίας έκλεινε για ανακαίνιση, ο διευθυντής της, Nicholas Cullinan, σκέφτηκε ότι χρειάζεται η γυναικεία παρουσία στην επιβλητική πρόσοψη της Πινακοθήκης ώστε να υπάρχει ισορροπία δίπλα στα 18 ομοιώματα ανδρών της βρετανικής ιστορίας.
Η εμβληματική γκαλερί, η οποία φιλοξενεί «τη μεγαλύτερη συλλογή πορτρέτων στον κόσμο, που καλύπτει έξι αιώνες», είχε κλείσει για να γίνει η πιο εκτεταμένη μετατροπή του κτιρίου της από το 1896, ενώ υπήρξε χρονολογική αναδιάταξη της συλλογής της, ώστε να προσφέρει στους επισκέπτες «ένα ταξίδι στην ιστορία, από τον Μεσαίωνα έως σήμερα, αφηγούμενη την ιστορία του Ηνωμένου Βασιλείου μέσα από πορτρέτα».
Μέσα σε αυτό το διάστημα ανέθεσε στη βραβευμένη Βρετανίδα εικαστικό και μέλος της Βασιλικής Ακαδημίας Τρέισι Έμιν, μία από τις σπουδαιότερες καλλιτέχνιδες που εργάζονται σήμερα στη Μεγάλη Βρετανία, να δημιουργήσει ένα έργο στις πόρτες της Πινακοθήκης.
Σε αυτό το νέο της έργο αμφισβητεί τη μακροχρόνια αντίληψη, που συχνά υποστηρίζεται στην Εθνική Πινακοθήκη της Μεγάλης Βρετανίας, ότι η προσωπογραφία πρέπει να προορίζεται για την ελίτ ή να επικεντρώνεται στην αποτύπωση των συμβατικά όμορφων.
Στο αποτέλεσμα συνδυάζονται σχέδιο και γλυπτική και οργανώνεται ένα μνημειώδες έργο με έναν καινοτόμο και εντυπωσιακό τρόπο, ένα διαφορετικό είδος προσωπογραφίας. Στις πόρτες υπάρχουν 45 πρόσωπα γυναικών, χυτά σε μπρούντζο μέσα στο πλέγμα των πάνελ που καλύπτουν τις τρεις πόρτες στο νέο προαύλιο της Εθνικής Πινακοθήκης, η κατασκευή των οποίων ήταν επτασφράγιστο μυστικό που αποκαλύφθηκε πριν από λίγες ημέρες στα εγκαίνια της Πινακοθήκης.
Το έργο «The Doors», με το χαρακτηριστικό χειρονομιακό στυλ της Έμιν, αναφέρεται σε μια μεγάλη ιστορική παράδοση της τέχνης, που ενσωματώνει τόσο τις αναγεννησιακές χάλκινες πόρτες του Lorenzo Ghiberti στη Φλωρεντία της Ιταλίας όσο και τις μνημειώδεις «Πύλες της Κόλασης» του Auguste Rodin.
Facebook Twitter Την περίοδο που η Τρέισι Έμιν σχεδιάζε το “The Doors”. © Harry Weller, courtesy National Portrait Gallery
Οι νέες χάλκινες πόρτες με τα πολλά πάνελ έρχονται να αποκαταστήσουν μια από τις πολλές ανισότητες μεταξύ ανδρών και γυναικών, που αποτυπώνεται και στο περιεχόμενο της Πινακοθήκης. «Οι γυναίκες στην ιστορία υποεκπροσωπούνται σε μεγάλο βαθμό», ανέφερε σε δήλωσή της η Τρέισι Έμιν. «Δεν ήθελα να απεικονίσω συγκεκριμένες ή αναγνωρίσιμες μορφές. Ένιωσα ότι οι πόρτες της Εθνικής Πινακοθήκης Πορτρέτων θα έπρεπε να αντιπροσωπεύουν κάθε γυναίκα, κάθε εποχή και κάθε πολιτισμό διαχρονικά». Καθ’ όλη τη διάρκεια της καριέρας της, η Έμιν έχει αμφισβητήσει τις συμβατικές αντιλήψεις για τη γυναικεία ομορφιά, την ταυτότητα και την αυτοέκφραση, τα κληροδοτήματα των οποίων εκτίθενται παραδοσιακά στην Εθνική Πινακοθήκη.
Η Τρέισι Έμιν, γνωστή από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 μέσω του κινήματος των Νέων Βρετανών Καλλιτεχνών και από την περίφημη εγκατάστασή της «My Bed» του 1998, ασκεί μια καλλιτεχνική πρακτική που αποφεύγει τις εξιδανικευμένες αναπαραστάσεις της παραδοσιακής προσωπογραφίας υπέρ μιας πιο εξπρεσιονιστικής μορφής της, μετατρέποντας τον ίδιο της τον ψυχισμό και τις εμπειρίες της σε θέματα της δουλειάς της.
Σε αυτό το νέο της έργο αμφισβητεί τη μακροχρόνια αντίληψη, που συχνά υποστηρίζεται στην Εθνική Πινακοθήκη της Μεγάλης Βρετανίας, ότι η προσωπογραφία πρέπει να προορίζεται για την ελίτ ή να επικεντρώνεται στην αποτύπωση των συμβατικά όμορφων.
Facebook Twitter Σκίτσο της Τρέισι Έμιν για το “The Doors”. © National Portrait Gallery
Για την ανάθεση αυτή χρησιμοποίησε τον εαυτό της ως «νοητικό πρότυπο». «Το τελικό αποτέλεσμα είναι πολλές διαφορετικές γυναίκες, κάποιες υπάρχουν στο μυαλό μου, κάποιες ίσως υπάρχουν στην πραγματικότητα εδώ και τώρα, και άλλες στο παρελθόν», λέει. «Εναπόκειται στον θεατή να διακρίνει τι αισθάνεται και τι βλέπει ή ποια βλέπει».
Αρχικά ζωγραφισμένα με ακρυλικό σε χαρτί, τα σχέδια της Έμιν μεταγράφηκαν στη συνέχεια στα μπρούτζινα πάνελ. Η ανάθεση του έργου «The Doors» αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης προσπάθειας εκ μέρους της διεύθυνσης της Πινακοθήκης για τη δημιουργία καλύτερης ισορροπίας μεταξύ των φύλων στη συλλογή της. Στη διάρκεια της πανδημίας η Πινακοθήκη απέκτησε και ανέθεσε σε γυναίκες περισσότερα από 50 έργα. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνεται το παλαιότερο πορτρέτο μεγάλης κλίμακας μιας Αγγλίδας, της Lady Margaret Beaufort, που χρονολογείται γύρω στο 1510. Στα πιο πρόσφατα αποκτήματα περιλαμβάνεται το «Peitaw» (2017), μια αυτοπροσωπογραφία της Βρετανίδας καλλιτέχνιδας από την Γκάμπια Khadija Saye, η οποία σκοτώθηκε στην πυρκαγιά του πύργου Grenfell στο Λονδίνο τον Ιούνιο του 2017.
Facebook Twitter Εξωτερικό μέρος του “The Doors” στην Εθνική Πινακοθήκη Πορτρέτων. © National Portrait Gallery
«Θέλω οι άνθρωποι να στέκονται μπροστά στις πόρτες και να λένε: “Μοιάζει με τη μητέρα μου, μοιάζει με την καλύτερή μου φίλη, με την κόρη μου”» λέει η Τρέισι Έμιν για το έργο της, με το οποίο φιλοδοξεί να παρουσιάσει «μια περιεκτική και δυναμική εικόνα των ανθρώπων που συνέβαλαν στην πλούσια ιστορία του Ηνωμένου Βασιλείου».
Σύμφωνα με όσα δημοσίευσε η Πινακοθήκη, το 48% των πορτρέτων στις αίθουσες του 20ού και του 21ου αιώνα είναι πλέον γυναίκες, από 35% που ήταν το ποστοστό νωρίτερα. Και το 11% όλων των πορτρέτων που εκτίθενται σήμερα είναι. Πολύ περισσότερο όταν η επάνοδος του Τραμπ ή ενός νέου παίκτη από πλευράς των Ρεπουμπλικανών θα μπορούσε να αλλάξει άρδην τους όρους του προεκλογικού παιχνιδιού, στο οποίο ο Τζο Μπάιντεν εξακολουθεί να δηλώνει παρών, τουλάχιστον μέχρις ότου οι υποθέσεις του γιου του τεθούν οριστικά στο αρχείο
