Πρέσβειρα Καλής Θελήσεως της UNESCO, πρόεδρος του Σωματείου «Ελπίδα – Σύλλογος Φίλων Παιδιών με Καρκίνο» και ακτιβίστρια: το «βιογραφικό» της Μαριάννας Βαρδινογιάννη είναι λίγο – πολύ γνωστό.
Οι γραμμές αυτές -αυτή η σύντομη παρουσίαση- δεν δύνανται, όμως, να αποτυπώσουν το πραγματικό πρόσωπο της Μαριάννας Βαρδινογιάννη, που έφυγε την Δευτέρα (24/7) σε ηλικία 80 ετών.
Σύζυγος, μητέρα και στοργική γιαγιά, η Μαριάννα Βαρδινογιάννη, ήταν μια γυναίκα που εργάστηκε σκληρά καθ΄ όλη τη διάρκεια της ζωής της για να ανακουφίσει τον ανθρώπινο πόνο και να αναδείξει τον πλούσιο πολιτισμό της πατρίδας μας.
Ανήσυχη και ακούραστη, αγωνίστηκε αδιάκοπα για να προσφέρει στην κοινωνία, τις γυναίκες και -την μεγάλη της αδυναμία- τα παιδιά.
Η «Ελπίδα», ο Σύλλογος Φίλων Παιδιών με Καρκίνο, υπήρξε ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματά της, στο οποίο αφιέρωσε και τεράστια ενέργεια και αγάπη.
«Γνωρίζω τα παιδιά με το μικρό τους όνομα, είμαι στο πλευρό των οικογενειών σε καθημερινή βάση» είχε πει η Μαριάννα Βαρδινογιάννη σε πρόσφατη συνέντευξή της στο GALA, προσθέτοντας ότι το πιο δυνατό συναίσθημα είναι εκείνο που γεμίζει την καρδιά της κάθε φορά που φεύγει από το νοσοκομείο ένα παιδί υγιές και συνεχίζει τη ζωή του.
Οι επιτυχίες της «Ελπίδας» και των παιδιών της υπήρξαν, για εκείνη, η καλύτερη απάντηση στα σχόλια για τις «κυρίες με τα σανελάκια και τα ταγεράκια», που είχε εισπράξει πριν από 32 χρόνια, όταν ξεκινούσε την προσπάθειά της.
«Η ευαισθησία δεν είναι θέμα οικονομικής κατάστασης» επαναλάμβανε ξανά και ξανά η ίδια, απαντώντας με ευγένεια -ένα ακόμη χαρακτηριστικό της- στις κακές γλώσσες.
«Πώς να βάλω σε λέξεις το συναίσθημα που ένιωσα όταν ο Παναγιώτης, το πρώτο μεταμοσχευμένο μας παιδί, παντρεύτηκε και εγώ ήμουν η κουμπάρα;
Ή το συναίσθημα που ένιωσα όταν η Έφη, που έχασε το πόδι της δίνοντας τη μάχη ενάντια στον καρκίνο, κατάφερε να γίνει πρωταθλήτρια Ελλάδας στην ξιφασκία με αμαξίδιο και μου παρέδωσε το μετάλλιο της;
Ή όταν ο μικρός μου Στέλιος βγαίνοντας από το Νοσοκομείο, μου τηλεφώνησε να με προσκαλέσει στο χωριό του στην Καστοριά δίνοντάς μου ακριβείς οδηγίες πώς να πάω να βρω το σπίτι του;» είχε αναφέρει.
H σχέση με τον Βαρδή Βαρδινογιάννη και η αγάπη για την οικογένεια
Η Μαριάννα Βαρδινογιάννη γνώρισε τον μετέπειτα σύζυγό της σε φιλικό σπίτι στον Πειραιά όταν εκείνη ήταν ακόμη μαθήτρια, 15 χρονών.
Η ίδια, που πάντοτε μιλούσε με ιδιαίτερη τρυφερότητα για τον σύζυγό της, χαρακτήρισε τη γνωριμία της με τον Βαρδή Βαρδινογιάννη «τη σημαντικότερη στιγμή της ζωής της, μαζί με τη στιγμή της γέννησης των παιδιών μου».
Οι Βαρδής και Μαριάννα Βαρδινογιάννη / ΜΠΟΝΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ – Eurokinissi
«Γνωριστήκαμε σε ένα συγγενικό σπίτι στον Πειραιά, όταν εγώ ήμουν ακόμα μαθήτρια κι εκείνος αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού. Κατάλαβα από την πρώτη στιγμή ότι είναι ο άνθρωπος της ζωής μου» είχε πει η Μαριάννα Βαρδινογιάννη.
Και συνέχισε:
«Από εκείνη την πρώτη συνάντηση δεν σταματήσαμε στιγμή να σκεφτόμαστε ο ένας τον άλλο. Ούτε το γεγονός ότι εγώ έφυγα για την Αμερική για να συνεχίσω τις σπουδές μου μπόρεσε να σταθεί εμπόδιο ανάμεσά μας. Ήμουν στην Αμερική και το μόνο που σκεφτόμουν ήταν πότε θα έρθει ένα γράμμα από τον Βαρδή. Έχουμε περάσει πολλά στην κοινή μας ζωή. Αγώνες και αγωνίες, χαρές και λύπες, αλλά πάντα μαζί».
Μετά από 65 χρόνια κοινής πορείας, το ζευγάρι παρέμεινε ιδιαίτερα δεμένο, με την Μαριάννα Βαρδινογιάννη να χαρακτηρίζει τον σύζυγό της «στήριγμα» στη ζωή της.
«Είναι ο άνθρωπος μου και έχω την ευλογία να μοιράζομαι μαζί του λύπες και χαρές. Υπήρξε πάντα όχι μόνο απόλυτα υποστηρικτικός αλλά και η πηγή της δύναμής μου και τον ευχαριστώ μέσα από την καρδιά μου».
Μαζί απέκτησαν πέντε παιδιά -τον Γιάννη, τη Χριστιάνα, το Γιώργο, το Νίκο και τη Βαρδιάννα– ενώ γνώρισε ακόμη και δισέγγονα.
«Είμαι πολύ υπερήφανη που είμαι γιαγιά και πολύ υπερήφανη για κάθε ένα από τα εγγόνια και τα δισέγγονά μου ξεχωριστά. Όπως επίσης αισθάνομαι τυχερή που ξεκινήσαμε με τον Βαρδή τη ζωή μας πολύ νέοι και μας αξιώνει ο Θεός να χαιρόμαστε εδώ και πολλά χρόνια αυτό τον ρόλο, του παππού και της γιαγιάς» είχε δηλώσει κάποτε η Μαριάννα Βαρδινογιάννη. Η ίδια είχε χαρακτηρίσει, άλλωστε, τη μητρότητα το σημαντικότερο ρόλο της ζωής της.
Για εκείνη, ήταν η πηγή έμπνευσής της για καθετί που δημιούργησε στη συνέχεια.
Παρότι εξαιρετικά δραστήρια, η Μαριάννα Βαρδινογιάννη υπήρξε μια «παραδοσιακή» σύζυγος και μητέρα.
Είχε άλλωστε αποκαλύψει ότι κάθε μεσημέρι, όσο φορτωμένο και αν ήταν το πρόγραμμα της ημέρας, επέστρεφε πάντα στο σπίτι της για να γευματίσει με τον Βαρδή Βαρδινογιάννη.
Ξεκινούσε, μάλιστα, την ημέρα της με ένα τηλεφώνημα σε κάθε ένα από τα παιδιά της, για να σιγουρευτεί ότι ήταν όλα καλά και δεν χρειαζόταν κανένα τη βοήθειά της.
Οι γυναίκες και η επιρροή της μητέρας της
Κατά τη διάρκεια της ζωής της είχε δώσει αγώνα και για τις γυναίκες, τονίζοντας ξανά και ξανά τη σημασία της μόρφωσης.
Διατυμπάνιζε δε, ότι «οι γυναίκες ήταν και παραμένουν το άλλο μισό του πλανήτη, του κόσμου, κάθε πτυχής της ανθρώπινης ύπαρξης».
«Το μέλλον χρειάζεται τις γυναίκες» είχε γράψει σε άρθρο της για το ΒΗΜΑγκαζίνο με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας.
«Χρειάζεται τη δύναμη του μυαλού και της ψυχής τους, τη δημιουργικότητα, την ευστροφία και τη φαντασία τους!» είχε γράψει.
Η Μαριάννα Βαρδινογιάννη μεγάλωσε στην επαρχιακή πόλη της Ερμιόνης, με την οποία διατηρούσε στενούς δεσμούς μέχρι το τέλος της ζωής της.
(…) Είχα την ευλογία να έχω μια μητέρα πολύ προοδευτική, με όραμα και σκέψη πολύ μπροστά από την εποχή της. Τη θυμάμαι να επαναλαμβάνει διαρκώς την ίδια φράση, πως “το σημαντικότερο εφόδιο στη ζωή είναι η μόρφωση” και πως “η παιδεία και η καλλιέργεια είναι τα δύο αγαθά που δεν χάνονται ποτέ”, φράσεις που αρκετά χρόνια αργότερα επαναλάμβανα κι εγώ μεγαλώνοντας τα παιδιά μου.
Τελειώνοντας το Δημοτικό, η μητέρα μου με έγραψε στο Γυμνάσιο στον Πειραιά, προκειμένου να συνεχίσω τις σπουδές μου. Αποχαιρέτησα τη μικρή μου πατρίδα, για να έρθω στην πρωτεύουσα για καλύτερες σπουδές, με δάκρυα στα μάτια, με μεγάλο φόβο για το άγνωστο, τη μεγάλη πόλη, τη ζωή μακριά από τους γονείς, την αδελφή μου και τους φίλους μου. Αυτό ήταν το πρώτο μεγάλο βήμα της ζωής μου, ενώ τελειώνοντας το Γυμνάσιο, η μητέρα μου υποστήριξε με σθένος την απόφασή μου να πάω στην Αμερική για πανεπιστημιακές σπουδές, οι οποίες αποδείχθηκαν καταλυτικές για ολόκληρη την υπόλοιπη ζωή μου, για τον τρόπο με τον οποίο μπόρεσα κι εγώ αργότερα να βοηθήσω τα παιδιά μου να ακολουθήσουν τον ίδιο δρόμο της μόρφωσης και της παιδείας.
Γυρίζοντας πίσω σε εκείνες τις στιγμές, και με την ωριμότητα της εμπειρίας και της ανατροφής πέντε παιδιών, μπορώ να διακρίνω πια κάτι πολύ σημαντικό. Με την απόφασή της αυτή η μητέρα μου μού έδωσε δύο σπουδαία εφόδια. Άνοιξε για εμένα την πόρτα του κόσμου της γνώσης και της μόρφωσης, κυρίως όμως μου έδειξε πως με εμπιστεύεται και πως έχω τη δύναμη και τις ικανότητες να τα καταφέρω, χωρίς να έχει σημασία το γεγονός πως είμαι γυναίκα».
Αέναη αναζήτηση
Παρότι είχε σπουδάσει οικονομικά, το όνειρο της ζωής της ήταν να ασχοληθεί με την αρχαιολογία ή να πάει στη Σχολή Καλών Τεχνών.
Το φορτωμένο πρόγραμμά της και οι υποχρεώσεις της καθημερινότητας δεν την σταμάτησαν από το να κάνει πραγματικότητα αυτό το μεγάλο «θέλω» της.
«Έτσι αποφάσισα το 1998 να κάνω σπουδές στην Ιστορία της Τέχνης.
Ξεκίνησα από το Deree για τέσσερα χρόνια και μετά συνέχισα.
Πάντα λάτρευα τον Μινωϊκό πολιτισμό. Από μικρό παιδί είχα θαυμασμό για εκείνη την περίοδο που πίστευα ότι η γυναίκα έπαιζε έναν σημαντικό ρόλο» είχε πει η Μαριάννα Βαρδινογιάννη στον Βασίλη Βασιλικό, σε μια συνέντευξη για το βιβλίο της «Μελετώντας τις προκλήσεις της γυναικείας ταυτότητας» -ένα από τα 15 που φέρουν την υπογραφή της.
Ξεκίνησε το συγγραφικό της έργο το 1998 με το «Από μητέρα σε μητέρα», ένα βιβλίο για να καταθέσει την πίστη της στις αξίες της οικογένειας και την αγάπη της για το παιδί.
Ο συγγραφικός «κύκλος» έκλεισε με τα «Ελληνικά Μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO», που κυκλοφόρησε το 2019.
Αγαπημένο χόμπι της υπήρξε και η ζωγραφική, με την οποία ασχολείτο όταν ήθελε να αδειάσει το μυαλό της από την απαιτητική καθημερινότητά της.
“Για μένα σημαίνει παγκόσμια δράση”
Μεγάλος «σταθμός» της ζωής της Μαριάννας Βαρδινογιάννη υπήρξε και το έργο της ως Πρέσβειρα Καλής Θελήσεως της UNESCO.
Από το 1999 ασχολήθηκε με πάθος για τα δικαιώματα και την προστασία των παιδιών και της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Και τι σήμαινε για εκείνην:
Για εμένα σημαίνει παγκόσμια δράση. Σημαίνει αφοσίωση, σημαίνει προσπάθεια, ώστε να συμβάλλω στο χτίσιμο ενός καλύτερου κόσμου, καλύτερων κοινωνιών για τα παιδιά, για την ειρήνη, την κατανόηση ανάμεσα στους λαούς και επίσης, εκτός από τον ανθρωπιστικό τομέα που έχω αναλάβει στην UNESCO, είναι και το πολιτιστικό. Προστατεύω μέσα από τις δραστηριότητες που έχουμε στην UNESCO την παγκόσμια πολιτιστική μας κληρονομιά» είχε πει σε συνέντευξη της στο ΡΙΚ. Απαντώντας, μάλιστα, σε ερώτημα για την καμπάνια που ξεκίνησε τον Ιούνιο του 2014 «Return, Restore, Restart» για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα στην πατρίδα τους, τόνισε:
«Εντάσσεται στο χρέος μου ως Ελληνίδα να αγωνιστώ για τον Παρθενώνα μας, που αποτελεί την υπέρτατη έκφραση αξιών όπως η δημοκρατία, η ελευθερία, η δυνατότητα του ανθρώπου για σπουδαία επιτεύγματα. Για εμένα, η επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα δεν είναι μόνο μια υπόθεση πολιτιστικής κληρονομιάς αλλά παγκόσμιας ηθικής αποκατάστασης της τάξης».
Η Μαριάννα Βαρδινογιάννη είχε αποκαλύψει σε μια εκ βαθέων συνέντευξή της στη Μαρία Λεμονιά και το newmoney το μότο της ζωής της:
«Δεν πρέπει ποτέ να το βάζουμε κάτω. Ακόμη και μέσα στο πιο βαθύ σκοτάδι, υπάρχει το φως, η ελπίδα».
Αυτό, όπως έλεγε, καθοδηγούσε πάντοτε τα βήματά της.
