Ο δεκαθλητής πατέρας, η μετανάστρια μητέρα και ο ρατσιστής προπονητής – Ο αθλητής που πάλεψε τον σχολικό εκφοβισμό και νίκησε τις κρίσεις πανικού είναι μέλος του κλαμπ των 25 επικοντιστών στον κόσμο που έχουν περάσει το όριο των 6 μέτρων
Στο συλλογικό ασυνείδητο ο Σεπτέμβριος του 1999 θα είναι μάλλον εφ’ όρου ζωής συνδεδεμένος με τον καταστροφικό σεισμό της Αθήνας. Η δόνηση των 5,9 Ρίχτερ με επίκεντρο την Πάρνηθα που σημειώθηκε στις 14.56 το ζεστό μεσημέρι της 7ης Σεπτεμβρίου στοίχισε τη ζωή σε 145 πολίτες, κληροδότησε στο Λεκανοπέδιο υλικές ζημιές που υπολογίστηκαν σε 3 δισ. ευρώ και καταγράφηκε ιστορικά ως μία από τις μεγαλύτερες φυσικές καταστροφές που έπληξαν ποτέ τη χώρα. Ακόμα και σήμερα, ένα τέταρτο του αιώνα μετά, όσοι έζησαν εκείνη την ημέρα στην Αττική μπορούν με ακρίβεια να ανακαλέσουν πού ήταν, τι έκαναν και πώς αντέδρασαν.
Η Σάρα Καραλή έχει έναν λόγο παραπάνω να θυμάται μέχρι κεραίας λεπτομέρειες το από κάθε άποψη συνταρακτικό φυσικό φαινόμενο. Σε έναν μήνα και κάτι θα γινόταν για πρώτη φορά μητέρα, όμως κάποιες δυσκολίες στην περίοδο της κύησης την είχαν υποχρεώσει να βρίσκεται καθηλωμένη στο κρεβάτι ενός νοσοκομείου των Αθηνών. Η Καραλή, κάποτε αθλήτρια αξιώσεων του άλματος εις μήκος, δεν θα ξεχάσει ποτέ τη στιγμή του σεισμού, αλλά κυρίως ότι δευτερόλεπτα μετά την τρομακτική δόνηση όλοι τράπηκαν εις άτακτον φυγήν. Η ίδια από τη μια στιγμή στην άλλη βρισκόταν μόνη στον θάλαμο νοσηλείας, περικυκλωμένη από μια προφανώς απόκοσμη ησυχία. Τελικά, όλα πήγαν καλά: 44 ημέρες μετά, στις 20 Οκτωβρίου, η Σάρα Καραλή έφερε στον κόσμο δύο υγιέστατα παιδιά, την Αγγελική και τον Εμμανουήλ Καραλή, αυτόν που όλοι γνωρίζουμε, θαυμάζουμε και προφωνούμε σήμερα «ιπτάμενο Μανόλο».
Ο 24χρονος Μανόλο συνηθίζει να λέει μεταξύ σοβαρού κι αστείου πως είναι ατρόμητος ακριβώς επειδή προτού ακόμα δει για πρώτη φορά το φως του κόσμου έζησε στην κοιλιά της μάνας του κάτι τόσο συνταρακτικό. Ωστόσο, η αλήθεια είναι ότι ο χάλκινος Ολυμπιονίκης του Παρισιού, κάτοχος του πανελληνίου ρεκόρ και ένας από τους 25 εκλεκτούς στην ιστορία του άλματος επί κοντώ που έχουν καταφέρει να περάσουν τον πήχη των 6 μέτρων δεν γεννήθηκε άφοβος ή με εγγεγραμμένη στις έλικες του DNA του την άγνοια κινδύνου. Εγινε δυνατός, περνώντας -όχι μια και δυο φορές- μέσα από Συμπληγάδες.
Πριν λίγες ημέρες, στον αγώνα του Diamond League που έλαβε χώρα στη Σιλεσία της Πολωνίας ο αθλητής που έχει κατακτήσει άξια τον τίτλο του κορυφαίου Ελληνα επικοντιστή όλων των εποχών απέδειξε ότι τίποτα δεν είναι πολύ δύσκολο, ακατόρθωτο, πολύ ψηλό για εκείνον στη φετινή φρενήρη αγωνιστικά και πλούσια σε σοδειά διακρίσεων σεζόν του.
Στην τρίτη προσπάθεια του πέμπτου άλματός του ο Καραλής έγινε ο πρώτος Ελληνας άλτης που πέρασε το λεγόμενο ψυχολογικό όριο των 6 μέτρων βελτιώνοντας κατά 7 εκατοστά τον πήχη του εθνικού ρεκόρ, το οποίο ο ίδιος είχε θέσει μόλις τον περασμένο Ιούνιο στο Πανελλήνιο Πρωτάθλημα του Βόλου.
Το χάλκινο μετάλλιο που κατέκτησε στις 7 Αυγούστου επευφημούμενος από τους 80.000 θεατές του Stade de France όχι μόνο δεν τον εφησύχασε, αλλά φαίνεται πως του έδωσε φτερά για να δώσει σε ακόμα μεγαλύτερο βαθμό σάρκα και οστά στο προσωπικό μότο του, το «Fly, Manolo, Fly».
Παιδί του αγώνα
Υπάρχουν αθλητές που τα πηγαίνουν περίφημα στις προπονήσεις τους, αλλά καταβάλλονται από άγχος και στρες στη διάρκεια της πιο κρίσιμης στιγμής, δηλαδή στους αγώνες, και δεν καταφέρνουν να εξαργυρώσουν την προσπάθειά τους. Υπάρχουν αθλητές που έπειτα από κάποιο σπουδαίο ανδραγάθημα απεκδύονται την αθλητική περιβολή τους και υιοθετούν ως εξάρτυση τον μανδύα της ντίβας. Κομπάζουν και θριαμβολογούν. Υπάρχουν αθλητές που ακριβώς τη στιγμή που επιχειρούν την πιο μεγάλη αγωνιστική προσπάθειά τους κλείνουν τα μάτια τους – ειδικά στο επί κοντώ όπου εκ των πραγμάτων ίπτανται πολλά μέτρα πάνω από τη Γη.
Ο Εμμανουήλ Καραλής δεν ανήκει σε καμία από τις παραπάνω κατηγορίες. Θεωρεί τον εαυτό του αθλητή των αγώνων και όχι των προπονήσεων -το βλέπει κανείς άλλωστε στα μάτια, στις κινήσεις και στον ενθουσιασμό μικρού παιδιού που τον καταλαμβάνει πόσο απολαμβάνει να αγωνίζεται-, παραμένει ταπεινός στον πυρήνα του ακόμα και την ώρα που όλοι (μας) του αποδίδουν τιμές σταρ και κρατάει πάντα, μα πάντα, τα μάτια του ανοιχτά κάθε φορά που επιχειρεί να περάσει τον πήχη. Δεν είναι μόνο το γεγονός ότι θέλει να βλέπει τι κάνει ή να ζει ως το μεδούλι της την κάθε στιγμή, αλλά κυρίως η ακλόνητη πεποίθησή του ότι κάθε άλμα δεν είναι παρά ένα ακόμα μάθημα στο οποίο πρέπει να είναι παρών με όλες τις αισθήσεις του, που του έχει υποδείξει αυτόν τον τρόπο. Το ίδιο καθαρό και ευθύ βλέμμα διατηρεί διαχρονικά και απέναντι στον καθρέφτη του. Ο Καραλής δεν φοβήθηκε ποτέ ως τώρα να αντικρίσει κατάματα τον εαυτό του στις πιο φωτεινές αλλά κυρίως στις πιο σκοτεινές στιγμές του.
Από Συμπληγάδες
Μπορεί φέτος να διανύει την καλύτερη μέχρι σήμερα σεζόν του, όμως ήταν μόλις πριν από δύο χρόνια, όταν μέσα από δημοσίευσή του στα κοινωνικά δίκτυα ανακοίνωνε ότι το μόνο που χρειαζόταν ήταν ένα διάλειμμα από τον στίβο. Τον Αύγουστο του 2022, έναν χρόνο μετά την κατάκτηση της τέταρτης θέσης στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Τόκιο όπου έγραψε Ιστορία όχι μόνο με την αθλητική επιτυχία του, αλλά και με την απόφασή του να υψώσει μετά το τέλος του αγώνα το χειρόγραφο «Thank you Mom+Dad», γραμμένο στο πίσω μέρος της εμφάνισής του, ως ελάχιστο δείγμα ευγνωμοσύνης στους γονείς του Σάρα και Χάρη, ο Mανόλο σχεδόν σόκαρε με την απόφασή του να μείνει εκτός αγωνιστικής δράσης.
Σε εκείνη την ανάρτησή του μίλησε για τον τραυματισμό του στη διάρκεια της χειμερινής περιόδου και για το αποτύπωμα που είχε στο σώμα αλλά και την ψυχή του. Αποκάλυψε ότι για πρώτη φορά στη ζωή του υπέφερε από κρίσεις πανικού και ανακοίνωσε ότι ολοκληρώνει πρόωρα τις υποχρεώσεις του προκειμένου να εστιάσει στην ψυχική υγεία του. Μπορεί κάποιοι να έσπευσαν τότε να τον ξεγράψουν, όμως στην πραγματικότητα ο Καραλής με τη γενναία κίνησή του υπογράμμισε με τον πιο εμφατικό τρόπο ότι μπορεί όλοι να θεωρούν τους πρωταθλητές άτρωτους και αλύγιστους, αλλά ξεχνούν ότι είναι απλώς άνθρωποι.
Ας μη λησμονούμε ότι μόλις τα τελευταία χρόνια συζητάμε πια ανοιχτά το ζήτημα της ψυχικής υγείας και ισορροπίας των αθλητών, το οποίο για δεκαετίες παρέμενε ταμπού. Δύο μήνες ύστερα από εκείνη τη δημόσια εξομολόγηση, ο Καραλής ανακοίνωσε ότι θα συνεχίσει να αγωνίζεται υπό την καθοδήγηση ενός νέου προπονητή, του πατέρα του, παλαίμαχου δεκαθλητή Χάρη Καραλή ή αλλιώς του ανθρώπου που σήμερα γνωρίζουμε ως ενορχηστρωτή της ουρανομήκους επιτυχίας του Μανόλο. Το ’χει παραδεχτεί άλλωστε και ο ίδιος ότι αν ο πατέρας του δεν αναλάμβανε τότε επικεφαλής της προπονητικής ομάδας του, πιθανότατα θα είχε ολοκληρώσει τις παρτίδες του με το άθλημα.
Ο δεκαθλητής πατέρας
Ο Χάρης Καραλής, τις αθλητικές καταβολές του οποίου μπορεί κανείς να βρει στην ενόργανη γυμναστική, είναι στην πραγματικότητα ο άνθρωπος που μύησε τον γιο του στον στίβο. Μέχρι τα 12 χρόνια του ο Εμμανουήλ, ο οποίος από παιδί συνήθιζε να σκαρφαλώνει στα πιο ψηλά σημεία που έβρισκε, είχε δοκιμάσει κολύμβηση, τάε κβον ντο, μπάσκετ και ποδόσφαιρο. Λίγο πριν από την εφηβεία του μπήκε για πρώτη φορά στον στίβο, με αρχικό σχέδιο να ιχνηλατήσει στα βήματα του πατέρα του ως δεκαθλητής. Ωστόσο, από την πρώτη φορά που έπιασε το κοντάρι στα χέρια του ήξερε πως είχε βρει τον προορισμό του. Οσο για το πατρικό απωθημένο; Αυτό το ικανοποίησε εν πολλοίς η δίδυμη αδελφή του Αγγελική, η οποία ασχολήθηκε τελικά με το έπταθλο και χρόνια αργότερα αποφοίτησε από το τμήμα ΤΕΦΑΑ των Τρικάλων.
Η άνοδος του Εμμανουήλ στο άθλημα που μάλλον μοιάζει με πεπρωμένο του υπήρξε μετεωρική. Τέσσερα χρόνια μετά το βάπτισμά του στο άλμα επί κοντώ, σε ηλικία 16 ετών κατέρριψε το παγκόσμιο ρεκόρ στον κλειστό στίβο στην κατηγορία U18 και δύο χρόνια αργότερα το ξανάκανε, αυτή τη φορά στην κατηγορία U20 – και τις δύο φορές ιδανικό σκηνικό των ρεκόρ του ήταν το Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας. Πλέον είχε μπει στο ραντάρ της παγκόσμιας αγωνιστικής κοινότητας.
Η μετανάστρια μητέρα
Μπορεί ο πατέρας του να έχει την τελευταία διετία την ευθύνη της προπόνησής της, όμως η μητέρα του είναι αυτή που, όπως ο Εμμανουήλ λέει, δεν έχασε ποτέ την πίστη της σε εκείνον. Ακόμα και όταν ο Μανόλο είχε φτάσει να αμφισβητεί ο ίδιος τον εαυτό του. Η Σάρα Μουλούγκα-Καραλή υπήρξε αθλήτρια του άλματος εις μήκος, όμως αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το όνειρο της αθλητικής καριέρας εξαιτίας ενός τραυματισμού της – η καλύτερη επίδοσή της ήταν στα 5,09 μέτρα το 1981.
Με τον Χάρη Καραλή γνωρίστηκαν στον Πύργο της Ηλείας, στο χωμάτινο στάδιο όπου προπονούνταν. Τι γύρευε όμως μια νεαρή γυναίκα από την Ουγκάντα στην ελληνική επαρχία; Η Μουλούγκα είχε μεταναστεύει μαζί με τον ιερέα πατέρα της Εμμανουήλ και την αδελφή της στην Ελλάδα. Με τη βοήθεια του τότε Μητροπολίτη Ηλείας Αθανάσιου οι δύο αδελφές είχαν εξασφαλίσει μια θέση στο οικοτροφείο της περιοχής και φοιτούσαν στο τοπικό Γυμνάσιο Θηλέων. Μετά το σχολείο η Σάρα έφυγε για σπουδές στις ΗΠΑ, όμως η γεωγραφική απόσταση καθόλου δεν άμβλυνε τον έρωτα του Ελληνα δεκαθλητή για εκείνη. Μάλιστα, πήγε ο ίδιος στην Αμερική, τη βρήκε και της ζήτησε να περάσουν τη ζωή τους μαζί.
Εκείνη δέχτηκε κι έτσι επιστρέφοντας στην Ελλάδα ο γιος του παντοπώλη και η κόρη του ιερέα παντρεύτηκαν και δημιούργησαν μια οικογένεια δεμένη και αγαπημένη που απολαμβάνει τα εύκολα και αντιμετωπίζει σαν μια γροθιά τα δύσκολα της ζωής.
«Κλαίγαμε στο παγκάκι»
Ως Αφροέλληνες ο Μανόλο και η δίδυμη αδελφή του Αγγελική δεν γλίτωσαν από τα αδιάκριτα βλέμματα των άλλων παιδιών, από τον σχολικό εκφοβισμό και τις ρατσιστικές εκδηλώσεις. Στα σχολικά τους χρόνια στην Πάτρα, όπου ζούσε η οικογένεια, τα δύο αδέλφια στοχοποιήθηκαν πολλές φορές -ακόμα και με εκδηλώσεις σωματικής βίας- για το χρώμα του δέρματός τους. «Οταν ήμουν στο Δημοτικό με την αδελφή μου, μια ομάδα παιδιών ερχόντουσαν και μας έλεγαν “πηγαίνετε στη χώρα σας”, μας έσπρωχναν. Πηγαίναμε εγώ και η αδελφή μου σε ένα παγκάκι, καθόμασταν, κλαίγαμε. Γινόταν για πάρα πολύ καιρό», είχε εξομολογηθεί ο ίδιος σε συνέντευξή του το φθινόπωρο του 2020.
Τα δύο αδέλφια πόνεσαν, έκλαψαν, πληγώθηκαν, όμως δεν απάντησαν ποτέ με το ίδιο νόμισμα του μίσους σε εκείνους που τους περιέπαιζαν και ενίοτε τους καταδίωκαν. Είχαν πάντα δίπλα τους τούς γονείς τους, οι οποίοι τους έμαθαν να αντεπεξέρχονται στις δυσκολίες, να είναι περήφανοι για τον εαυτό τους και κυρίως ευγνώμονες για εκείνα που είχαν. Ο Καραλής συνηθίζει να λέει πως δεν θεωρεί τίποτα αυτονόητο στη ζωή -ακόμα και τώρα που βρίσκεται στο απόγειό του με ένα Ολυμπιακό μετάλλιο, αλλεπάλληλα ρεκόρ και βέβαια μισό εκατομμύριο followers στα κοινωνικά δίκτυα- και επιμένει να το υπενθυμίζει στον εαυτό του με μικρές συμβολικές κινήσεις, όπως κάνοντας τον σταυρό του κάθε φορά πριν από το φαγητό.
Ο ρατσιστής προπονητής
Τον ρατσισμό και την πιο σκοτεινή πλευρά των ανθρώπων ο Καραλής δεν τη γνώρισε μόνο ως παιδί και έφηβος, αλλά τα βρήκε ξανά μπροστά του και ως επαγγελματίας αθλητής. Εκείνη τη φορά, όμως, δεν σιώπησε και δεν κατέβασε το κεφάλι. Αντίθετα, αποφάσισε να κοιτάξει τον κακοποιητή του κατά πρόσωπο, διεκδικώντας το αυτονόητο δίκιο του. Τον Μάιο του 2019 ο Ελληνας πρωταθλητής υπέβαλε καταγγελία στον ΣΕΓΑΣ κατά του ομοσπονδιακού προπονητή Δημήτρη Κυτέα. Τον κατηγορούσε για επαναλαμβανόμενη ρατσιστική συμπεριφορά απέναντί του, αλλά και για τη χρήση απαξιωτικών χαρακτηρισμών απέναντι στην οικογένειά του.
Δύο χρόνια νωρίτερα η Σάρα Καραλή είχε προσφύγει ξανά στην ομοσπονδία κατά του Κυτέα, όμως η καταγγελία της δεν είχε εξεταστεί. Σύμφωνα με όσα κατέθεσαν ο Καραλής και η μητέρα του το 2019, ο καταδικασμένος με αναστολή προπονητής απέτρεπε άλλους αθλητές να «βγαίνουν φωτογραφία με τον μαύρο», είχε φτάσει στο σημείο να διαδίδει φήμες ότι ο Καραλής έκανε βουντού στους αντιπάλους και τους συναθλητές του και συνήθιζε να τον αποκαλεί όχι με το όνομά του αλλά ως «ο μαύρος».
Την ανήκουστη συμπεριφορά του Κυτέα επιβεβαίωσαν μέσω καταθέσεων αθλητές που υπήρξαν μάρτυρες των συμβάντων, όμως η αρμόδια επιτροπή του ΣΕΓΑΣ επέβαλε τελικά στον προπονητή μια ποινή που χαρακτηρίστηκε ως χάδι, στερώντας του για έναν χρόνο την ιδιότητα του φιλάθλου.
Φωτεινό πρότυπο
Θα μπορούσε να υποστηρίξει κανείς ότι η καλύτερη απάντηση του Mανόλο στους κατά καιρούς τιμητές ή διώκτες του είναι σήμερα οι αθλητικές επιτυχίες του. Θα ήταν όμως άδικος μαζί του. Γιατί περισσότερο κι από τα ανδραγαθήματά του εντός του στίβου, ο Καραλής έχει αναδειχθεί σε φωτεινό πρότυπο και σε έναν αληθινά επιδραστικό άνθρωπο χάρη στην εξωαγωνιστική συμπεριφορά του. Η ευγένεια, η πραότητα και η μετριοπάθειά του παραμένουν παροιμιώδεις, ενώ είναι χαρακτηριστική η απόφασή του στη συνέντευξη που έδωσε αμέσως μετά την κατάκτηση του Ολυμπιακού μεταλλίου στις αρχές Αυγούστου να μην πανηγυρίσει με φιλαυτία, αλλά να μνημονεύσει τους 100 πρωταθλητές της ελληνικής Ολυμπιακής ομάδας, οι οποίοι υπερέβησαν εαυτούς για να είναι παρόντες και μάχιμοι στα στάδια του Παρισιού.
Το ίδιο υποστηρικτικός είναι απέναντι στον κολλητό του, τον Μίλτο Τεντόγλου, στον οποίο έχει πει πως θα ήθελε να του κάνει δώρο λίγη όρεξη για να μη βαριέται, αλλά και στον φίλο του χρυσό Ολυμπιονίκη και παγκόσμιο ρέκορντμαν του επί κοντώ Μόντο Ντουπλάντις. Καμιά φορά ο Καραλής μοιάζει να απολαμβάνει, να χαίρεται και να πανηγυρίζει τις επιτυχίες τους περισσότερο κι από τους ίδιους.
Ο Μανόλο έχει μάθει να κοιτάει ψηλά ή για να είναι κανείς ακριβής να κοιτάζει ολοένα ψηλότερα -κυριολεκτικά και μεταφορικά-, φέροντας τα σκοτάδια και τις δυσκολίες όχι σαν βαρίδια που δεν τον αφήνουν να πετάξει, αλλά ως εμπειρίες που διαμόρφωσαν τον άνδρα που είναι σήμερα. Αυτόν που δεν τα παράτησε όταν οι άλλοι έμοιαζαν να αποεπενδύουν την πίστη τους σε εκείνον, και που δεν άφησε κανέναν να του στερήσει την αθωότητα που ακόμα εκπέμπει το χαμόγελό του. Πλέον ελάχιστα πράγματα μπορούν να στενοχωρήσουν τον σπουδαίο αθλητή, ο οποίος παράλληλα με την αγωνιστική δράση του σπουδάζει Marketing και πριν από λίγα χρόνια είχε κυκλοφορήσει τη δική του συλλογή αθλητικών ενδυμάτων. Για παράδειγμα, εξακολουθεί να εκνευρίζεται αν κάποιος τον φωνάξει Μανόλη. Προτιμά να τον λένε Εμμανουήλ, όπως τον αγαπημένο του παππού, ή απλώς Μανόλο.
