Ενσάρκωσε το όνειρο της παγκόσμιας επιτυχίας και το όνομά του έγινε συνώνυμο του πλούτου και της επιχειρηματικής οξύνοιας. Ορμητικός, θυελλώδης και ακόρεστος, αντισυμβατικός και ανατρεπτικός, αριστοκράτης αλλά και λαϊκός
Στα 25 του θρυλείται ότι είχε ήδη αποκτήσει το πρώτο του εκατομμύριο σε δολάρια. Μάλλον δεν ήταν ακριβώς έτσι. Αλλά και να ήταν, εκείνος προτίμησε αλλάζοντας σελίδα στην επιχειρηματική του πορεία να μη ρισκάρει όλα τα χρήματά του. Αποφάσισε να στραφεί στη ναυτιλία διαβλέποντας πως η αγορά ενός πλοίου τότε, το 1932, μπορούσε να αποπληρωθεί με τους ναύλους μόλις τριών μηνών. Αγόρασε τα πρώτα του ατμόπλοια φορτηγά αντί 3.775 λιρών το καθένα. Τα μισά χρήματα ήταν δικά του, τα υπόλοιπα μέσω δανείου από τράπεζες, όλα μέσω του γραφείου Δρακούλη του Λονδίνου.Ηταν Σάββατο 15 Μαρτίου του 1975, πριν ακριβώς από 50 χρόνια, όταν ο Αριστοτέλης Ωνάσης άφηνε την τελευταία του πνοή στο Αμερικανικό Νοσοκομείο Νεϊγί κοντά στο Παρίσι, νικημένος από οξεία μυασθένεια. Σίγουρα ο πιο διάσημος και αναγνωρίσιμος σε όλα τα μήκη και πλάτη της Γης Ελληνας, της περιόδου 1950-1975, η επιτομή του παγκόσμιου μεγιστάνα, αλλά και με έναν τρομακτικό απόηχο που πέρασε και στις επόμενες γενιές, φτάνοντας απρόσμενα έντονος και επιδραστικός μέχρι και τις ημέρες μας. Στα όρια του μύθου. Ενας Ελληνας που ενσάρκωσε το όνειρο της παγκόσμιας επιτυχίας, στέρεα αγκιστρωμένο όμως στις ρίζες της πατρίδας του και την ελληνική ταυτότητα. Tο ελληνικό όνειρο.
Το ονοματεπώνυμό του έγινε συνώνυμο του πλούτου, -όταν δεν υπήρχε η λίστα «Forbes» αλλά μόνο η καθημερινή εικόνα- και της επιχειρηματικής οξύνοιας. Χωρίς να προκαλέσει τον φθόνο και την αντιπάθεια των απλών συμπατριωτών του, που απεναντίας στην πλειονότητά τους τον θαύμαζαν για τις επιτυχίες του. Εξαιρουμένων, βεβαίως, κάποιων σκληρών ανταγωνιστών του, ιδίως στον εφοπλιστικό χώρο.
Ανθρωπος με πολύπλευρη προσωπικότητα-χημείο συχνά ετερόκλητων στοιχείων, που την καθόριζαν με ευαίσθητες και κυμαινόμενες ισορροπίες και κάθε φορά διαμόρφωναν και μια διαφορετική εικόνα γι’ αυτόν. Πότε αντισυμβατικός και ανατρεπτικός, κατακτητικός στις επιχειρηματικές του κινήσεις, αλλά και στις σχέσεις του με το άλλο φύλο. Και αριστοκράτης και λαϊκός. Από τα σαλόνια και την όπερα στις μεγάλες πίστες και τα μπουζούκια και το ούζο στις ψαροταβέρνες. Συχνότερα ορμητικός, θυελλώδης και ακόρεστος, με πυξίδα το «δούναι και λαβείν» ακόμη και στις προσωπικές του σχέσεις, σπανιότερα συγκρατημένος και συγκαταβατικός. Συναισθηματικός, αλλά και ρεαλιστής μέχρι κυνισμού όταν το έκρινε – και έκρινε συχνά έτσι. Γράφοντας σε κάθε περίπτωση ένα ξεχωριστό, δικό του κεφάλαιο στην πρώτη περίοδο της μεταπολεμικής Ιστορίας της Ελλάδας: ο πρώτος tycoon της ελληνικής και της παγκόσμιας ναυτιλίας.
Από τη Σμύρνη στην Αθήνα
«Ενας άφραγκος Ωνάσης»: Τίτλος κινηματογραφικής κωμωδίας των 70s. Πρωταγωνιστής ο Κώστας Βουτσάς, θέμα οι περιπέτειες ενός μισθοσυντήρητου λόγω της συνωνυμίας του με τον πραγματικό. Αλλη ελληνική ταινία όπου ο βαθύπλουτος μεταφράζεται σε Ωνάσης ουδέποτε υπήρξε.
Και ο αστικός μύθος ήθελε τον Ωνάση να έχει ξεκινήσει «άφραγκος», για να κατακτήσει στο τέλος τα πάντα. Ισχύει; Ο Ωνάσης ήταν πράγματι αυτοδημιούργητος, όμως με την έννοια ότι μόνος του έφτιαξε μια πραγματική αυτοκρατορία. Είχε τις ιδέες, αξιοποίησε τις ευκαιρίες, πήρε ρίσκα, τόλμησε καινοτομίες, ξεπέρασε απειλές και κινδύνους φτάνοντας τελικά στην κορυφή.
Ωστόσο δεν ξεκίνησε από το μηδέν. Γεννήθηκε στις 15 Ιανουαρίου του 1906 στην αριστοκρατική συνοικία της Μελαντίας στη Σμύρνη. Ο πατέρας του Σωκράτης ήταν εύπορος καπνέμπορος. Η μητέρα του Πηνελόπη πέθανε το 1910. «Αν είχε ζήσει, ίσως να μην είχα εργαστεί τόσο σκληρά στη ζωή μου», εκμυστηρεύτηκε πολύ αργότερα.
Είχε μια μεγαλύτερη αδελφή, την Αρτεμη, και ακόμα δύο ετεροθαλείς, από τον δεύτερο γάμο του πατέρα του με την Ελένη Τζώρτζογλου, τη Μερόπη και την Καλλιρρόη. Φοίτησε στην Ευαγγελική Σχολή Σμύρνης και το 1922 αναγκάστηκε να εγκαταλείψει οικογενειακώς και περιπετειωδώς τη Σμύρνη λόγω της Μικρασιατικής Καταστροφής και να έρθει στην Ελλάδα.
Η Αργεντινή
Στα 17 του, με κάποια δολάρια στην τσέπη, έφυγε για την Αργεντινή, με διαβατήριο στο όνομα Νάνσεν, αναζητώντας τη δική του τύχη. Στο Μπουένος Αϊρες έκανε διάφορες δουλειές, από λαντζέρης και σερβιτόρος μέχρι νυχτερινής βάρδιας τηλεφωνητής, έμαθε ισπανικά και έψαχνε ευκαιρίες στις επιχειρηματικές ειδήσεις των εφημερίδων. Κάποια στιγμή αποκόμισε 800 δολάρια από μια πληροφορία που έμαθε για μία μετοχή. Τα ξόδεψε αγοράζοντας ολομέταξα πουκάμισα και πολυτελή κοστούμια. Επενδύοντας τις πρώτες του ισχνές αποταμιεύσεις στους δείκτες εμπορευμάτων, κέρδισε κάποια περισσότερα χρήματα.
Οι πρώτες του επιχειρηματικές κινήσεις ήταν στα οικογενειακά «ίχνη», τα καπνά. Σχέδιο του πατέρα του, που απέβλεπε σε εξαγωγές στην Αργεντινή. Τα ανατολικά καπνά που εισήγαγε ο Ωνάσης ήταν ελαφρύτερα από τα κουβανέζικα και τα βραζιλιάνικα. Αναζήτησε μια νέα αγορά, των γυναικών καπνιστριών. Δημιούργησε και εργοστάσιο παραγωγής τσιγάρων, αλλά το εγκατέλειψε και επικεντρώθηκε αποκλειστικά στο εμπόριο.
Αγόρασε συνολικά τέσσερα φορτηγά από την Εθνική Καναδική Εταιρεία Ατμόπλοιων, που ήταν δεμένα στον ποταμό Σεντ Λόρενς. Υψωσε την ελληνική σημαία σε αυτά και βάφτισε τα δύο με τα ονόματα των γονιών του. Ετσι, τα «Ωνάσης-Πηνελόπη» και «Ωνάσης-Σωκράτης» καθέλκυσαν στα νερά του Ατλαντικού τον κορυφαίο μύθο του ελληνικού εφοπλισμού.
Η Ινγκσε και η είσοδος στη ναυτιλία
«Ο κανόνας είναι ότι δεν υπάρχουν κανόνες» και «Το μυστικό στην επιχειρηματικότητα είναι να γνωρίζεις κάτι που δεν γνωρίζει κανένας άλλος» ήταν τα αγαπημένα του μότο. Συνδύασε την αδιαμφισβήτητη επιχειρηματική του οξυδέρκεια με ένα μοναδικό ένστικτο.
Μπίζνες και γυναίκες κυριάρχησαν στη ζωή του. Συχνά μάλιστα αλληλένδετα και ως σταθμοί καθοριστικοί στην ταραχώδη διαδρομή του. «Αν δεν υπήρχαν γυναίκες, δεν θα είχαν νόημα όλα τα χρήματα του κόσμου», έλεγε δίνοντας το νόημα του πράττειν του και το εννοούσε. Οπως ομολόγησε κάποια στιγμή, κάθε γυναίκα που προσέγγιζε την πλησίαζε ως μελλοντική ερωμένη του. Πίστευε δε πως «οι καλύτερες συμφωνίες και το καλύτερο σεξ συμβαίνουν εκτός ορίων», αλλά και ότι όταν αυτά συνδυάζονταν μεταξύ τους θα ζούσε -και έζησε έτσι- την απόλυτη ικανοποίηση. Για ευτυχία, δύσκολο να είναι κανείς κατηγορηματικός.
Διόλου τυχαία, επομένως, πρώτος σημαντικός σταθμός στη ζωή του ήταν η πρώτη σύντροφός του, η Ινγκεμποργκ Ντέντιχεν -Ινγκσε για τους κοσμικούς κύκλους της εποχής-, από νορβηγική εφοπλιστική οικογένεια. Πέντε χρόνια μεγαλύτερή του, παντρεμένη και χωρισμένη δύο φορές όταν γνωρίστηκαν στο ιταλικό ατμόπλοιο «Augustus» ταξιδεύοντας από Μπουένος Αϊρες για Γένοβα τον Δεκέμβριο του 1933. Του άνοιξε την πόρτα για τα σπουδαία ευρωπαϊκά θέρετρα και τη ζωή ανάμεσα στους rich and famous της εποχής, αλλά και προς τα… φαλαινοθηρικά, στα οποία διέπρεπε ο πατέρας της.
Με διαβατήριο την Ινγκσε στράφηκε στα νεότευκτα πλοία και τη ναυτιλιακή αγορά πετρελαίου. Ο πρώτος Ελληνας που στράφηκε στα τάνκερ.
Παραγγέλνοντας ένα γιγαντιαίο δεξαμενόπλοιο 15.000 τόνων από τα ναυπηγεία Gotaverken του Γκέτεμποργκ. Τα μεγαλύτερα τότε ήταν μέχρι 9.000 τόνους. Το παρέλαβε τον Ιούνιο του 1938. Ηταν το μεγαλύτερο παγκοσμίως. Το βάφτισε «Αριστον», το ναύλωσε στην Tidewater Oil Company του Ζαν Πολ Γκετί για μεταφορά πετρελαίου μεταξύ ΗΠΑ – Ιαπωνίας. Ακολούθησε ένα παρόμοιο, το «Αριστοφάνης». Και ένα τρίτο, 17.500 τόνων, που θα ονομαζόταν «Μπουένος Αϊρες», είχε σχεδόν ολοκληρωθεί, όμως ξέσπασε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος πλήττοντας σοβαρά (και) την εταιρεία του.
Το 1939 ίδρυσε στο Λονδίνο την πρώτη παναμαϊκή εταιρεία του, τη Sociedad Maritima Miraflores Ltd., στην οποία μετέφερε τα πλοία του υψώνοντας σε αυτά τη σημαία του Παναμά. Εκτοτε υιοθέτησε πιστά την επιλογή της χρήσης υπεράκτιων εταιρειών και σημαιών ευκαιρίας. Αργότερα έγραψε πως αυτό του κόστισε «πόνο στην ψυχή». Αλλά του απέδωσε τα μέγιστα σε κέρδη. Εγκαταστάθηκε στις ΗΠΑ το 1940. Αγόρασε δύο ακόμα μεταχειρισμένα δεξαμενόπλοια. Είχε πλέον τέσσερα και το 1945 έξι.
Η Τίνα και το μεγάλο άλμα
Απέκτησε τέτοια αυτοπεποίθηση, ώστε το 1946, έχοντας χωρίσει από την Ινγκσε, ζήτησε από τον κορυφαίο εφοπλιστή Σταύρο Λιβανό σε γάμο τη μόλις 17χρονη κόρη του Αθηνά (Τίνα). Την παντρεύτηκε στις 28 Δεκεμβρίου του 1946.
Ηταν ο δεύτερος σημαντικός σταθμός στη ζωή του. Σηματοδότησε την επίσημη είσοδό του στο ελληνικό εφοπλιστικό λόμπι, που τον αντιμετώπιζε καχύποπτα και επιθετικά. Και τον απέκλεισε από την αγορά με συμφέροντες όρους των 100 πλεοναζόντων πλοίων Liberty, που οι ΗΠΑ είχαν διαθέσει στην Ελλάδα με Πράξη Πώλησης Πλοίων (1946), έναντι των απωλειών της ελληνικής ναυτιλίας στον πόλεμο. Θα έπαιρνε 14, έχοντας μάλιστα πρωτοστατήσει στις διεργασίες της έγκρισης. Ηταν η απαρχή ενός «ψυχρού πολέμου» με πολλούς Ελληνες συναδέλφους του. Εξοργίστηκε, έγραψε και μια απίστευτη επιστολή, -«Ωνασειάδα» την αποκάλεσαν οι «Times»-, όπου χρησιμοποίησε πολλά παρατσούκλια για συγκεκριμένους εφοπλιστές. Οπως «σκυλόψαρα», «ουλαμάδες» κ.ά., μην εξαιρώντας ούτε τον πεθερό του. Αλλά και κατέθεσε προτάσεις για το πώς η ελληνική ναυτιλία θα μπορούσε να ηγεμονεύσει διεθνώς.
Δέκα χρόνια μετά, ο στόλος του εκτινάχτηκε στα 77 πλοία των 791.324 Κόρων Ολικής Χωρητικότητας, στην κορυφή της διεθνούς πλοιοκτησίας. Το 1965 τον υπερδιπλασίασε σε 1,5 εκατ. ΚΟΧ, με σχεδόν ίδιο αριθμό πλοίων, ενώ το 1975 τον έφτασε στους 2,5 εκατ. ΚΟΧ
Πώς το πέτυχε; Οσα εμπόδια έβρισκε μπροστά του, κατάφερνε σχεδόν πάντα να τα παρακάμπτει. Ετσι, με τη βοήθεια αμερικανικών δικηγορικών εταιρειών και τραπεζών κατάφερε να παρακάμψει τη νομοθεσία και έχτισε έναν στόλο από 12 Liberty και δεξαμενόπλοια Τ2, με άδεια της Ναυτιλιακής Επιτροπής των ΗΠΑ. Ενώ διαβλέποντας την προοπτική των γερμανικών ναυπηγείων προχώρησε σε μια πρωτόγνωρη παραγγελία 18 δεξαμενόπλοιων. Το 1953 ναυπήγησε στο Κίελο το πρώτο super tanker (υπερδεξαμενόπλοιο) 46.000 τόνων. Και το 1954 το μεγαλύτερο «Al-Malik Saud Al-Awal», προς τιμήν του βασιλιά Σαούντ της Σαουδικής Αραβίας, αντανακλώντας τη συμφωνία-σταθμό μαζί του.
Βάσει αυτής, ο Ωνάσης θα παρείχε τον πυρήνα ενός εθνικού σαουδαραβικού στόλου τάνκερ που θα λειτουργούσε υπό τον ίδιο. Η νέα εταιρεία Satco θα μετέφερε ένα εγγυημένο 10% των εξαγωγών πετρελαιοειδών του βασιλείου για 30 χρόνια. Οι αντιδράσεις ήταν θυελλώδεις. Η Aramco είχε από το 1930 το μονοπώλιο στην παραγωγή, μεταφορά και εξαγωγή του πετρελαίου της χώρας.
Τη λύση έδωσε ελβετικό διαιτητικό δικαστήριο, που δικαίωσε την Aramco. Η συμφωνία του Ωνάση έπαψε να ισχύει το 1956 ζημιώνοντάς τον καίρια, καθώς είχε πραγματοποιήσει τεράστιες επενδύσεις για αγορά και ναυπήγηση δεξαμενόπλοιων στη Satco. Επιπρόσθετα, οι μεγάλες πολυεθνικές πετρελαϊκές αρνούνταν να συνάψουν συμβόλαια μεταφοράς μαζί του. Σκέφτηκε να πουλήσει ολόκληρο τον στόλο του στη Royal Dutch Shell, ευτυχώς δεν το προχώρησε.
Η κρίση στο Σουέζ
Τότε του χαμογέλασε η τύχη. Η παραλίγο χρεοκοπία έγινε ευκαιρία. Καταλύτης η εθνικοποίηση της Διώρυγας του Σουέζ από τον Αιγύπτιο ηγέτη Νάσερ. Σύμφωνα με τον Φράνκι Μπρέιντι, συγγραφέα του βιβλίου «Onassis: An Extravagant Life», κατάφερε να βγάλει περισσότερα χρήματα απ’ ό,τι σε ολόκληρη τη ζωή του.
Πώς; Την κίνηση του Νάσερ ακολούθησε ισραηλινή εισβολή στη χερσόνησο του Σινά. Η Αίγυπτος έκλεισε το κανάλι για έξι μήνες. Τα δεξαμενόπλοια αναγκάζονταν σε περίπλου της Αφρικής. Τα ναύλα εκτοξεύτηκαν σε δυσθεώρητα ύψη, καθώς ο Ωνάσης ήταν ο μόνος εφοπλιστής με πολλά πλοία χωρίς συμβόλαια, διαθέσιμα προς ναύλωση. Και έθεσε τα ναύλα κατά την κρίση του. Τότε, η μεταφορά πετρελαίου από τη Σαουδική Αραβία στην Ευρώπη κόστιζε 4 δολάρια/τόνο. Ο Ωνάσης χρέωνε πάνω από 60 δολάρια! Δύο εκατ. δολάρια κέρδη για κάθε ταξίδι τάνκερ. Σε έναν χρόνο κέρδισε 1 δισ. σε σημερινή αξία.
Λίγο νωρίτερα είχε κατοχυρωθεί ως ο δεύτερος ισχυρότερος άνδρας του Μονακό, μετά τον πρίγκιπα Ρενιέ. Το 1953 πήρε τον πλειοψηφικό έλεγχο της επενδυτικής εταιρείας που κατείχε το καζίνο του Μόντε Κάρλο, το «Hotel de Paris», το yacht club και το 1/3 της έκτασης του πριγκιπάτου.
Το 1956 αγόρασε από το ελληνικό κράτος την αεροπορική εταιρεία ΤΑΕ. Τότε γεννήθηκε η Ολυμπιακή Αεροπορία, με υψηλές προδιαγραφές εξυπηρέτησης επιβατών. Ονειρο του Ωνάση ήταν να εξυπηρετεί και τις πέντε ηπείρους, όπως σηματοδοτούσαν οι κύκλοι στο σήμα της. Το πραγματοποίησε το 1972. «Η ναυτιλία είναι η σύζυγός μου, αλλά η αεροπορία είναι η ερωμένη μου», έλεγε.
Η Κάλλας και η ακμή
Παράλληλα, σύναψε μια έντονη σχέση με την κορυφαία της όπερας Μαρία Κάλλας. Οχι ένας απλός σταθμός, αλλά ένα ολόκληρο -και ολοκληρωτικό-, με ακραία και αντιφατικά συναισθήματα, μακρόχρονο κεφάλαιο στη ζωή του. Η σχέση αυτή ένωσε δύο διάσημους Ελληνες του 20ού αιώνα ενισχύοντας τον θρύλο τους μέχρι σήμερα. Αρχικά, επιτάχυνε την οριστική διάλυση, το 1960, του γάμου του με την Τίνα, που στη συνέχεια παντρεύτηκε τον κύριο ανταγωνιστή του, Σταύρο Νιάρχο. Υπήρχαν ήδη ο Αλέξανδρος και η Χριστίνα, άρα η διαδοχή στην αυτοκρατορία είχε εξασφαλιστεί. Βεβαίως, η μοίρα είχε άλλα σχέδια…
Πέραν της αίγλης και της αυξημένης δημοσιότητας, η σχέση με την Κάλλας εκτόξευε στα ύψη το υπερεγώ του μεγιστάνα. Επιβεβαίωνε πως κατακτούσε οτιδήποτε ήθελε. Ομως, φαίνεται ότι κάλυπτε και μια ανομολόγητη ίσως επιθυμία του. Η Κάλλας είχε τη μοναδική ικανότητα να αποβάλλει τον ρόλο της ντίβας της όπερας και για χάρη του να μεταμορφώνεται σε μια Ελληνίδα παλαιάς κοπής, όπως ήταν η μητέρα του στη Σμύρνη – ό,τι θυμόταν από αυτήν εκείνος. Τον φρόντιζε, τον περιποιόταν, ήξερε τις ανάγκες και τα θέλω του και ανταποκρινόταν, και αυτό ενθουσίαζε τον στερημένο από ανάλογες συμπεριφορές Ωνάση.
Η σχέση τους ήταν θυελλώδης και ασταθής, θέμα για ταινίες και σίριαλ. Η Κάλλας έβγαλε από τον Ωνάση τον καλύτερο του εαυτό, τις ευαισθησίες και την ανθρωπιά του, αλλά συγχρόνως και τον χειρότερο, καθώς εκείνος παρέμεινε εμμονικός στο να πληγώνει ό,τι αγαπούσε και να παθιάζεται με ό,τι τον πλήγωνε.
Τη δεκαετία του ’60 ο Ωνάσης επιχειρηματικά έφτασε στο απόγειό του. Η συνολική περιουσία του το 1975 εκτιμήθηκε στα 2,6 δισ. δολάρια (αξίας 2020). Την περίοδο εκείνη, κορυφαίοι πολιτικοί, επιχειρηματίες, καλλιτέχνες ήταν συνήθεις συνδαιτυμόνες του Ωνάση. Ορισμένοι και προσκεκλημένοι του στην υπερπολυτελή θαλαμηγό του «Χριστίνα» είτε στον Σκορπιό, το μικρό, άνυδρο νησάκι απέναντι από τη Λευκάδα, που αγόρασε το 1963. Το μεταμόρφωσε σε έναν ιδιωτικό επίγειο παράδεισο, με δενδροφυτεύσεις, ξενώνες, λιμανάκια και παραλίες.
Στα δύο «ανάκτορα» φιλοξενήθηκαν προσωπικότητες του βεληνεκούς ενός Γουίνστον Τσόρτσιλ, ενός Τζιοβάνι Ανιέλι, μιας Γκρέτα Γκάρμπο και πολλών άλλων, του Ρενιέ μη εξαιρουμένου ασφαλώς.
Το σχέδιο για την Αθηναϊκή Ριβιέρα
Η αρχική σύλληψη της ιδέας για την Αθηναϊκή Ριβιέρα φέρει στην ούγια της την υπογραφή του Ωνάση. Ο μεγιστάνας ήθελε να επενδύσει στην Ελλάδα για να συμβάλει στην ανάπτυξή της. Ξεκίνησε με την Ολυμπιακή, συνέχισε με την Olympic Cruises στην κρουαζιέρα. Το 1966, όταν η συνεργασία του με το Μονακό κλονίστηκε, πρότεινε στην τότε κυβέρνηση μια επένδυση-μαμούθ για τη μετατροπή της ακτογραμμής από το Φάληρο μέχρι τη Βουλιαγμένη σε θέρετρο ανταγωνιστικό της Γαλλικής Ριβιέρας. Δεν πήρε απάντηση.
Επί δικτατορίας, παρότι δεν εκτιμούσε το καθεστώς, σκέφτηκε να επενδύσει σε μεγάλα έργα εκβιομηχάνισης της χώρας. Κατήρτισε το «Σχέδιο Ωμέγα» για τον ενεργειακό τομέα, με αρχική χρηματοδότηση 400 εκατ. δολαρίων. Αυτό περιελάμβανε τη δημιουργία του τρίτου διυλιστηρίου της χώρας, εργοστασίου αλουμίνας και σταθμού ηλεκτροπαραγωγής. Αύξησε την προσφορά στα 700 εκατ. δολάρια. Ουδέν ευοδώθηκε. Τον Οκτώβριο του 1968 παντρεύτηκε την Τζάκι Μπουβιέ-Κένεντι. Αλλο ένα κάστρο είχε παραδοθεί.
Ο θάνατος του Αλέξανδρου
Ο μοναδικός γιος του, ο Αλέξανδρος, παρότι εξαιρετικός πιλότος, πέθανε στις 23 Ιανουαρίου του 1973, μόλις 25 ετών, όταν το Olympic αμφίβιο αεροσκάφος του συνετρίβη, λόγω βλάβης στο σύστημα καλωδίωσης, στο αεροδρόμιο του Ελληνικού. Η απώλεια αυτή καθεαυτή και το ερώτημα των πραγματικών αιτίων της τραγωδίας -οι δύο συνεπιβαίνοντες του Αλέξανδρου επέζησαν- διέλυσαν ψυχικά τον Αριστοτέλη κλονίζοντας εν συνεχεία και τη σωματική του υγεία.
Τον Δεκέμβριο του 1974 ο Ωνάσης προσέφερε 1 εκατ. δολάρια σε όποιον θα παρείχε αποδείξεις για το ότι ο θάνατος του Αλέξανδρου ήταν αποτέλεσμα σαμποτάζ. Το συμπέρασμα της επίσημης έρευνας των Αρχών αναφερόταν σε αμέλεια. Πίστευε ότι οφειλόταν σε μηχανορραφίες της CIA και του Παπαδόπουλου και όχι σε ατύχημα.
Με τον θάνατο του Αλέξανδρου ξεκίνησε η δική του αντίστροφη μέτρηση. Εχασε το κέφι του για τη ζωή, για την ίδια την τροφοδοτική της καύσιμη ύλη, τις επιχειρήσεις. Είχε χάσει άλλωστε τον βασικό διάδοχό του.
Ηταν ο τελευταίος σταθμός της ζωής του, που είχε όμως δύο όψεις. Από τη μια η συντριβή και η απόσυρση. Η κατάρρευση.
Το ΙδρυμαΑπό την άλλη, όμως, τον κινητοποίησε για την υστεροφημία του. Να μην πάνε χαμένοι οι κόποι του. Η παρακαταθήκη του με τη δημιουργία του Ιδρύματος Ωνάση τον ανέδειξε και σε κορυφαίο ευεργέτη. Στην τελευταία του διαθήκη άφηνε το μισό της περιουσίας του στην κόρη του Χριστίνα, ορίζοντας το μερίδιο του Αλέξανδρου να χρησιμοποιηθεί για τη δημιουργία ενός Ιδρύματος με το όνομά του.
Το Ιδρυμα έχει δύο πυλώνες-σκέλη. Το Κοινωφελές και το Επιχειρηματικό. Το Κοινωφελές κατασκεύασε το Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο. Οι εργασίες ανέγερσης του οκταώροφου κτιρίου κράτησαν πέντε χρόνια. Κόστισε πάνω από 75 εκατ. δολάρια.
Ολοκληρωμένο και πλήρως εξοπλισμένο, στις 6 Οκτωβρίου του 1992 δωρίστηκε στο Ελληνικό Δημόσιο, με ευθύνη του οποίου έκτοτε λειτουργεί, αλλάζοντας το τοπίο στην Καρδιολογία και την Καρδιοχειρουργική στην Ελλάδα. Εκτοτε έχουν πραγματοποιηθεί χιλιάδες επεμβάσεις, όπως και μεταμοσχεύσεις καρδιάς.
Παράλληλα, στην τελική ευθεία αποπεράτωσης βρίσκεται το Ωνάσειο Εθνικό Μεταμοσχευτικό Κέντρο (ΩΕΜΕΚ), νοσοκομείο αφιερωμένο στη μεταμόσχευση συμπαγών οργάνων. Ενα τετραώροφο κτίριο, υπερσύγχρονης κατασκευής, κόστους 100 εκατ. ευρώ, εξοπλισμένο με τεχνολογία αιχμής αξίας 30 εκατ.
