Πολλοί πλέον νιώθουν ότι ασχολούνται με το κινητό τους περισσότερο από όσο θα ήθελαν και προσπαθούν να βάλουν κάποια όρια – Η ψυχολόγος Μανούσια Κυπραίου και η Επίκουρος Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Αθηνών, Ψυχολόγος – Κοινωνιολόγος, Χριστίνα Αντωνοπούλου μιλώντας στο Newsbomb.gr αναφέρθηκαν στην εξάρτηση και στον εθισμό στο κινητό, ενώ προσπάθησαν να δώσουν συμβουλές αντιμετώπισης του φαινομένου.
Το κινητό τηλέφωνο πλέον έχει γίνει προέκταση του χεριού μας και αναμφίβολα κάνει τη ζωή μας πιο εύκολη. Ωστόσο όπως δείχνουν πλέον όλο και περισσότερες έρευνες, τα κινητά αλλάζουν τον εγκέφαλό μας προς το χειρότερο ενώ τείνουν να μας εθίζουν. Σύμφωνα με έρευνα ο μέσος Αμερικανός ελέγχει το κινητό του 144 φορές την ημέρα!
Μια μελέτη του 2012 είχε δείξει ότι και μόνο η παρουσία ενός smartphone μπορεί πραγματικά να μειώσει την ποιότητα των συνομιλιών μας με τους άλλους. Σε άλλη μελέτη του 2017 είχε διαπιστωθεί ότι η εκτεταμένη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένο αίσθημα απομόνωσης.
Μια νέα καναδική μελέτη διαπίστωσε ότι περίπου το ένα τρίτο των ανθρώπων σε όλο τον κόσμο μπορεί να διατρέχουν υψηλό κίνδυνο εθισμού στα κινητά τηλέφωνα, με τις γυναίκες και τους ανθρώπους σε μέρη της Ασίας να είναι πιο πιθανό να αναφέρουν προβληματική χρήση.
Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε την Τρίτη 7 Νοεμβρίου στο International Journal of Mental Health and Addiction ζήτησε από περισσότερους από 50.000 ανθρώπους, μεταξύ 18 και 90 ετών, από 195 χώρες να μετρήσουν πόσο προβληματική είναι η χρήση του smartphone τους.
Οι ερευνητές, που προέρχονται από το Πανεπιστήμιο του Τορόντο Μισισάουγκα, το Πανεπιστήμιο McGIll και το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, περιγράφουν αυτή την έρευνα ως τη μεγαλύτερη του είδους της στον τομέα.
«Θέλαμε να παρέχουμε ένα είδος θεμελιώδους κατανόησης της προβληματικής χρήσης κινητών σε όλο τον κόσμο», δήλωσε ο Jay Olson, μεταδιδακτορικός συνεργάτης στο τμήμα ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο Mississauga και επικεφαλής ερευνητής για τη μελέτη, σε συνέντευξή του στο CTV News.
Η μελέτη διαπίστωσε ότι οι γυναίκες γενικά, σε όλες τις χώρες, ανέφεραν υψηλότερη προβληματική χρήση smartphone από τους άνδρες.
«Αυτό το είδος συνέπειας σε ολόκληρο τον κόσμο θα υποδηλώνει ότι αυτό δεν είναι ένα τυχαίο εύρημα που προέκυψε από το πώς μια χώρα ερμήνευσε την κλίμακα… φαίνεται ότι αυτό είναι ένα σταθερό παγκόσμιο εύρημα», είπε ο Olson.
Η διεξαγωγή της έρευνας
Η μελέτη χρησιμοποίησε μια κοινή μέτρηση γνωστή ως Κλίμακα Εθισμού Smartphone, η οποία ζητά από τους συμμετέχοντες να βαθμολογήσουν πόσο έντονα συμφωνούν ή διαφωνούν με μια σειρά από 10 δηλώσεις όπως: «Μου λείπει η δουλειά που σχεδίασα λόγω χρήσης smartphone, δυσκολεύομαι να συγκεντρωθώ στην τάξη, ενώ κάνω εργασίες ή ενώ εργάζομαι λόγω χρήσης smartphone».
Η κλίμακα κυμαίνεται από ένα ή «διαφωνώ απόλυτα» έως έξι ή «συμφωνώ απόλυτα».
Οι περισσότεροι από τους συμμετέχοντες, ή το 64%, ήταν γυναίκες και η μέση ηλικία ήταν κοντά στα 40.
Το 57% των ερωτηθέντων προέρχονταν από τις Ηνωμένες Πολιτείες, το 6% ήταν από τον Καναδά και ένα άλλο 6% ήταν από τη Βρετανία.
Η μελέτη περιλάμβανε συγκρίσεις μόνο από χώρα σε χώρα για εκείνες που είχαν τουλάχιστον 100 συμμετέχοντες στη μελέτη, εκ των οποίων οι 41 πληρούσαν τις προϋποθέσεις.
Οι ερευνητές λένε ότι ορισμένες πιθανές εξηγήσεις για τις διαφορές των φύλων θα μπορούσαν να είναι ότι οι γυναίκες τείνουν να χρησιμοποιούν τα τηλέφωνά τους περισσότερο για κοινωνικούς σκοπούς, κάτι που θα μπορούσε τελικά να γίνει συνηθισμένο.
Οι γυναίκες έχουν επίσης γενικά υψηλότερα ποσοστά κατάθλιψης και άγχους, λέει η μελέτη, και η κλίμακα μπορεί να καταγράφει «άθελά τους» τους μηχανισμούς αντιμετώπισης των ανθρώπων.
«Αυτό που δεν γνωρίζουμε πραγματικά είναι πόσα από αυτά συμβάλλουν στις διαφορές των φύλων καθαυτές ή αν υπάρχουν πρόσθετοι παράγοντες που συμβάλλουν επίσης σε αυτό», είπε ο Olson.
Όσον αφορά την ηλικία, προσθέτει ότι οι νεότεροι συνήθως υιοθετούν ταχύτερα και κοινωνικοποιούνται περισσότερο μέσω της νέας καταναλωτικής τεχνολογίας.
Οι διαφορές σε Νοτιοανατολική Ασία και Ευρώπη
Οι ερωτηθέντες εντός και γύρω από τη Νοτιοανατολική Ασία ανέφεραν τις υψηλότερες βαθμολογίες, ενώ εκείνοι στην Ευρώπη είχαν τις χαμηλότερες βαθμολογίες.
Οι ερευνητές λένε ότι οι κοινωνικοί κανόνες, όπως η διατήρηση στενής επαφής με την οικογένεια και τους φίλους, θα μπορούσαν ενδεχομένως να οδηγήσουν σε περισσότερη χρήση smartphone.
Ο Olson ανέφερε ότι μια προηγούμενη μελέτη στην οποία συμμετείχε βρήκε μια ισχυρή συσχέτιση μεταξύ της δύναμης αυτών των κανόνων και του εθισμού στα smartphone.
«Το πόσο ενσωματωμένα είναι τα smartphone στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων σε όλες τις χώρες εξηγεί επίσης πιθανώς κάποιες από τις διαφορές στην προβληματική χρήση», είπε.
Ενώ ο COVID-19 πιθανότατα «ώθησε» την προβληματική χρήση smartphone, ο Olson λέει ότι τα δεδομένα πριν από την πανδημία θα το είχαν προβλέψει εύκολα.
«Αυξάνεται από το 2014 ουσιαστικά όταν αρχίσαμε να το παρακολουθούμε με το συγκεκριμένο μέτρο», είπε.
«Είναι πιθανώς υψηλότερο από το συνηθισμένο λόγω του COVID, αλλά δεν πιστεύουμε ότι αυτό εξηγεί κάποια συγκεκριμένα γενικά παγκόσμια ευρήματα που βρήκαμε», πρόσθεσε.
Η ψυχολόγος Μανούσια Κυπραίου και η Επίκουρος Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Αθηνών, Ψυχολόγος – Κοινωνιολόγος, Χριστίνα Αντωνοπούλου μιλώντας στο Newsbomb.gr αναφέρθηκαν στην εξάρτηση και στον εθισμό στο κινητό ενώ προσπάθησαν να δώσουν συμβουλές αντιμετώπισης του φαινομένου.
«Όλη η ενασχόληση με τα κινητά ευθύνεται για την μειωμένη συγκέντρωση των παιδιών για την αποδυνάμωση των λεκτικών και μη λεκτικών δεξιοτήτων στην επικοινωνία. Οι έφηβοι δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν λεκτικές δραστηριότητες από τη στιγμή που είναι στο κινητό. Οι έφηβοι έχουν ανάγκη την επιβράβευση από παιδιά της ηλικίας τους», ανέφερε η ψυχολόγος Μανούσια Κυπραίου μιλώντας στο Newsbomb.gr.
Η Μανουσία Κυπραίου ανέφερε ότι οι γονείς προκειμένου να προστατέψουν τα παιδιά από τον εθισμό στις ηλεκτρονικές συσκευές, θα πρέπει να ξεκινήσουν πρώτα από όλα, από τον ίδιο τους τον εαυτό. Να πραγματοποιήσουν τις ανάλογες αλλαγές στη ζωή τους προκειμένου να αποτελέσουν με τις πράξεις τους υπόδειγμα για τις αξίες και τα ιδανικά που θέλουν να μεταφέρουν στα παιδιά τους.
«Οι γονείς πρέπει να προσέχουν τις δικές τους συνήθειες, η εξάρτηση από το κινητό ξεκινά από μικρή ηλικία, τα παιδιά πρέπει να βρουν δραστηριότητες ενώ παράλληλα πρέπει να κοιτάξουν τους λόγους που οδηγούν ένα παιδί στην εξάρτηση. Οι γονείς πρέπει να συζητούν με επιχειρήματα με τα παιδιά για τη χρήση του κινητού και αν δουν ότι το παιδί δεν μπορεί να ξεκολλήσει, ίσως χρειαστεί να επισκεφθούν έναν σύμβουλο ψυχικής υγείας. Φυσικά, οι γονείς πρέπει να προσέχουν τις δικές τους συνήθειες γιατί μπορεί το παιδί να αποκτήσει τις ίδιες συνήθειες με εκείνους», πρόσθεσε.
Η Επίκουρος Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Αθηνών, Ψυχολόγος – Κοινωνιολόγος, Χριστίνα Αντωνοπούλου μιλώντας στο Newsbomb.gr είπε: «Οι άνθρωποι πρέπει να προσαρμοστούν σε αυτή τη νέα τεχνολογία. Δεν νομίζω ότι υπάρχουν συμβουλές που θα μπορούσαμε να δώσουμε σε έναν ενήλικα άνθρωπο για το πώς να περιορίσει τον εθισμό του με το κινητό τηλέφωνο. Είναι ένα εργαλείο στο οποίο ο άνθρωπος έχει βρει ενδιαφέρον ενώ παράλληλα ελλοχεύει και κινδύνους. Μπορεί να περιορίσει κάποιος το κινητό του τηλέφωνο, είναι θέμα ωρίμανσης και αντίληψης το πώς θα το περιορίσει».
Πώς να κόψετε τον εθισμό με το κινητό σε 1 λεπτό
Σύμφωνα με την Catherine Price, που έχει γράψει το βιβλίο «How to Break Up With Your Phone», υπάρχει μια πρακτική που μπορεί κανείς να ακολουθήσει: Θα του πάρει λιγότερο από ένα λεπτό και δεν απαιτεί το «κατέβασμα» κάποιας εφαρμογής. Το μόνο που χρειάζεται να κάνει κάποιος είναι να αλλάξει την οθόνη κλειδώματος του κινητού του.
«Για να μειώσει κανείς τη χρήση του κινητού του πρέπει να εξασκηθεί στην ενσυνειδητότητα», γράφει η Price.
Εάν για παράδειγμα πιάνει τον εαυτό του να ανοίγει το τηλέφωνό του στη μέση του δείπνου, αυτό που καλείται να κάνει είναι να δώσει προσοχή στο πώς αισθάνεται, χωρίς να κρίνει το συναίσθημα.
Για να αξιολογήσει κάποιος πώς αισθάνεται εκείνη τη στιγμή, μπορεί να κάνει μερικές ερωτήσεις στον εαυτό του:
- Πώς επιδρά αυτή η παρόρμηση στον εγκέφαλο και στο σώμα μου;
- Γιατί έχω αυτή τη συγκεκριμένη παρόρμηση αυτή τη στιγμή;
- Ποια ανταμοιβή ελπίζω να λάβω ή ποια δυσφορία προσπαθώ να αποφύγω;
- Τι θα συνέβαινε αν αντιδρούσα στην παρόρμηση;
- Τι θα συνέβαινε αν δεν έκανα τίποτα;
«Την επόμενη φορά που θα ακουμπήσετε το κινητό σας, ρωτήστε τον εαυτό σας: «Πού θέλω να δώσω την προσοχή μου;», είπε η Price.
Μάλιστα, για να θυμάστε να κάνετε αυτήν την ερώτηση στον εαυτό σας, η Price προτείνει να την γράψετε σε ένα κομμάτι χαρτί, να την τραβήξετε μια φωτογραφία και να την ορίσετε ως οθόνη κλειδώματος.
«Με αυτόν τον τρόπο, κάθε φορά που πιάνετε το τηλέφωνό σας, θα σας υπενθυμίζει να τσεκάρετε πρώτα με τον εαυτό σας», εξηγεί.
Γιατί τα κινητά τηλέφωνα είναι εθιστικά
Τα κινητά τηλέφωνα μπορούν εύκολα να γίνουν εθιστικά λόγω των δυνατοτήτων μιας εφαρμογής, της ευχάριστης αίσθησης χρήσης ενός τηλεφώνου και της έμφασης στο να τραβούν την προσοχή των χρηστών μέσα σε μια εφαρμογή.
Σχεδόν κάθε εφαρμογή έχει σχεδιαστεί με επιδεξιότητα για να παράγει απαντήσεις σχετικά με τη χειραγώγηση της χημείας του εγκεφάλου για την πρόκληση εθιστικών συμπεριφορών. Οι εφαρμογές μπορεί να έχουν λειτουργίες όπως:
- Συνεχής πρόσβαση σε αυτό που παρακολουθείτε
- Έκθεση σε συμπαθή πράγματα για τους χρήστες εφαρμογών: Δείτε τι σας ενδιαφέρει περισσότερο σε μια ροή
- Εφέ απλής έκθεσης: Χρησιμοποιώντας μια εφαρμογή σε σημείο που είναι δύσκολο να την αφήσετε ήσυχη
- Κοινωνική σύγκριση ή ανταμοιβή: Δέσμευση και αναμονή θετικής κοινωνικής ανατροφοδότησης
- Κοινωνική πίεση: Συμμετοχή σε γρήγορες αλληλεπιδράσεις με άλλους χρήστες μιας εφαρμογής
Η «πάθηση» όταν δεν έχουμε το κινητό μας
Η νομοφοβία (nomophobia), μια συντομογραφία του «Νo Mobile phone phobia» (η φοβία του να μην έχεις το κινητό σου), είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει το άγχος που βιώνει ένα άτομο όταν δεν έχει πρόσβαση στο κινητό του τηλέφωνο.
«Οι νομοφοβικοί είναι εκείνοι που εκδηλώνουν εθισμό στο κινητό τους τηλέφωνο», αναφέρει έρευνα που δημοσιεύτηκε στο BMC Psychiatry.
Σύμφωνα με την έρευνα, που επικαλείται το CNBC, τα συμπτώματα της νομοφοβίας αντικατοπτρίζουν εκείνα ενός εθισμού ή άλλων αγχωδών διαταραχών και μπορεί να περιλαμβάνουν:
- Ανησυχία
- Ανακίνηση
- Ιδρώτας
- Αποπροσανατολισμός
- Αλλαγές στην αναπνοή
- Ταχυκαρδία, η οποία ορίζεται ως γρήγορος καρδιακός παλμός
Τα αίτια και το κόστος της νομοφοβίας
Σύμφωνα με την έρευνα, οι έφηβοι επηρεάζονται περισσότερο από τη νομοφοβία, ωστόσο οποιαδήποτε ηλικιακή ομάδα μπορεί να παλέψει μαζί της. Ένας τεράστιος λόγος για τον οποίο πολλοί άνθρωποι βιώνουν νομοφοβία πηγάζει από την εξάρτησή μας από τα κινητά μας τηλέφωνα, λέει η Michele Leno, κλινική ψυχολόγος και παρουσιάστρια της τηλεοπτικής εκπομπής, «Mind Matters with Dr. Michele ».
«Είμαστε δεμένοι με τα τηλέφωνά μας και για πολλούς διαφορετικούς λόγους. Είναι οι μικροσκοπικοί υπολογιστές μας. Τα χρησιμοποιούμε για επαγγελματικούς λόγους. Τα χρησιμοποιούμε για να παραμείνουμε συνδεδεμένοι με την οικογένεια», λέει η Leno στο CNBC Make It.
«Όταν δεν μπορούμε να τα χρησιμοποιήσουμε αμέσως, αγχωνόμαστε γιατί πιστεύουμε ότι κάτι χάνουμε. Έχουμε αυτή τη νοοτροπία ότι τα τηλέφωνά μας μάς επιτρέπουν να είμαστε συνδεδεμένοι με όλα τα πράγματα ανά πάσα στιγμή».
Παράγοντες που μπορούν να επιταχύνουν τις πιθανότητές σας να αναπτύξετε την πάθηση είναι:
- Προϋπάρχον άγχος
- Χαμηλή αυτοεκτίμηση
- Παλεύει με τη συναισθηματική ρύθμιση
- Ανασφαλή στυλ προσκόλλησης
- Έλλειψη προσωπικών σχέσεων
Μόλις ένα άτομο αναπτύξει μια ανθυγιεινή προσκόλληση στο κινητό του τηλέφωνο, μπορεί να επηρεάσει αρνητικά πολλούς τομείς της ζωής του, λέει η Leno. Η νομοφοβία μπορεί να βλάψει την ικανότητά σας να εστιάσετε και να σας αποσπάσει την προσοχή από την ολοκλήρωση εργασιών, προσθέτει, συμπεριλαμβανομένης της εργασίας ή του σχολείου.
Επιπλέον, «το να αποσπάται η προσοχή όλη την ώρα είναι πολύ ανθυγιεινό για τις σχέσεις», σημειώνει. «Θυσιάζουμε την ευτυχία και την πιθανή υγεία [αυτών] των σχέσεων επειδή νοιαζόμαστε περισσότερο για το τηλέφωνο».
Πώς καταπολεμάτε η νομοφοβία
Υπάρχουν ορισμένες κινήσεις που μπορούν να καταπολεμήσουν την πάθηση.
Ακολουθούν μερικές προτάσεις από τους Leno and Steel για αποσύνδεση από το τηλέφωνό:
- Επιτρέψτε στον εαυτό σας να χαλαρώσει χωρίς το τηλέφωνό σας κατά τη διάρκεια του διαλείμματος.
- Μείνετε σκόπιμα μακριά από το τηλέφωνό σας για μία ώρα τη φορά. Σκεφτείτε το ενδεχόμενο να το απενεργοποιήσετε αν αυτό είναι χρήσιμο.
- Αφήστε το τηλέφωνό σας στο σπίτι ή στο πλάι όταν πηγαίνετε για ψώνια ή παρακολουθείτε μια εκδήλωση.
- Φορέστε ένα ρολόι για να ελέγξετε την ώρα, αντί να βασίζεστε στο τηλέφωνό σας.
- Χρησιμοποιήστε ένα ημερολόγιο ή ένα πρόγραμμα σχεδιασμού για να προγραμματίσετε σημαντικά γεγονότα.
- Βρείτε νέα χόμπι που σας επιτρέπουν να περνάτε χρόνο μακριά από το τηλέφωνό σας.
- Μάθετε περισσότερα για τη νομοφοβία για να αποκτήσετε γνώσεις σχετικά με τα σημάδια και τα ερεθίσματα.
- Προκαλέστε τις αρνητικές σκέψεις σας σχετικά με το να είστε χωρίς το τηλέφωνό σας. Υπενθυμίστε στον εαυτό σας ότι όλα θα πάνε καλά αν το αφήσετε για λίγο.
- Εξασκηθείτε στη συνειδητότητα μέσω διαλογισμού και ασκήσεων αναπνοής για να αντιμετωπίσετε το άγχος.
- Σε ακραίες περιπτώσεις, ζητήστε βοήθεια από έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας
