Ένας σύντομος οδηγός για να ξεχωρίζεις εύκολα τους αστερισμούς με γυμνό μάτι στη διάρκεια των καλοκαιρινών βραδιών.
Τι κρύβει ο έναστρος ουρανός τα καλοκαιρινά βράδια; Ποιοι αστερισμοί είναι ορατοί με γυμνό μάτι; Τι δεν γνωρίζουμε για τα φωτεινά σώματα που βρίσκονται διασκορπισμένα σε ολόκληρο τον ουρανό; Και πώς συνδέονται οι αστερισμοί του νυχτερινού ουρανού με την ελληνική μυθολογία; Τις ανέμελες καλοκαιρινές νύχτες όλοι μας έχουμε ατενίσει τον νυχτερινό ουρανό, κάνοντας τις δικές μας σκέψεις. Καθισμένοι σ’ ένα μπαλκόνι, μια ταράτσα, ένα πάρκο ή μια παραλία, μπορούμε να θαυμάσουμε τα αστέρια.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της NASA, τα αστέρια του γαλαξία μας ξεπερνούν τα 100 δισεκατομμύρια και μόνο ένα πολύ μικρό ποσοστό είναι ορατό διά γυμνού οφθαλμού κατά τη διάρκεια μιας ανέφελης νύχτας. «Τα βράδια μπορούμε να παρατηρούμε εύκολα αναγνωρίσιμους και λαμπερούς αστερισμούς, όπως η Μεγάλη και η Μικρή Άρκτος, ο Βοώτης, ο Κύκνος, η Λύρα, ο Αετός, ο Σκορπιός και ο Λέοντας. Μάλιστα, το θερινό τρίγωνο, το οποίο αποτελείται από τους λαμπερούς αστέρες Βέγα, Ντενέμπ και Αλτάιρ, είναι κυρίαρχο πια στον νυχτερινό ουρανό. Όσοι ξυπνούν νωρίς (ή κοιμούνται αργά) μπορούν να παρατηρούν τους πλανήτες Κρόνο, Άρη και Δία πριν από την ανατολή του ηλίου», μου λέει η αστροφυσικός του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, Φιόρη Μεταλληνού. Και προσθέτει: «Οι περισσότεροι πολιτισμοί του πλανήτη μας, εμπνευσμένοι από τον έναστρο ουρανό, τον αποτύπωσαν στους μύθους τους, καθοδηγούμενοι από τις θέσεις των αστέρων στο στερέωμα. Η ελληνική μυθολογία, με τον πλούτο των μύθων, των ηρώων και των συμβολισμών που περιέχει, έκανε τους αρχαίους παρατηρητές να σχηματίσουν αστερισμούς βασισμένους στον κόσμο των μύθων και των ηρώων. Έχει πολύ ενδιαφέρον το ότι, παρατηρώντας μια ξάστερη νύχτα την ομορφιά του ουρανού, μας αποκαλύπτεται η αστείρευτη φαντασία των προγόνων μας μέσα από κατορθώματα θνητών και θεών, άθλους και πράξεις ηρωικές, ιστορίες αγάπης και έρωτα μυθικών ζευγαριών».
Η Μικρή Άρκτος είναι ένας μικρός, αλλά εύκολος στην παρατήρησή του αστερισμός, τα άστρα του οποίου σχηματίζουν μια μικρή κουτάλα, ενώ παράλληλα φιλοξενεί ένα από τα πιο σημαντικά αστέρια όσον αφορά τον προσανατολισμό, τον Πολικό Αστέρα.
Σύμφωνα με όσα μου λέει η κ. Μεταλληνού: «Ο Σκορπιός είναι αυτός που ξεχωρίζει στον νότιο καλοκαιρινό ουρανό. Ο Αντάρης αποτελεί τον λαμπερότερο αστέρα του, ο οποίος διακρίνεται από το κοκκινωπό του χρώμα. Πρόκειται για έναν κόκκινο υπεργίγαντα με διάμετρο σχεδόν 500 φορές μεγαλύτερη του ήλιου μας και μέση θερμοκρασία τη μισή του ήλιου». Και καταλήγει: «Ο Κύκνος αποτελεί αστερισμό που προεξάρχει στον θερινό ουρανό και εύκολα αναγνωρίζεται ακόμα και από έναν αρχάριο παρατηρητή. Ο λαμπερότερος αστέρας του, ο Ντενέμπ, μαζί με τους αστέρες Βέγα (στον αστερισμό της Λύρας) και Αλτάιρ (στον αστερισμό του Αετού) σχηματίζουν ένα τρίγωνο, το λεγόμενο “θερινό τρίγωνο”. Αυτό το χρησιμοποιούμε ως αναφορά για να προσανατολιζόμαστε στον καλοκαιρινό ουρανό».
Η Μικρή Άρκτος είναι ένας μικρός, αλλά εύκολος στην παρατήρησή του αστερισμός, τα άστρα του οποίου σχηματίζουν μια μικρή κουτάλα, ενώ παράλληλα φιλοξενεί ένα από τα πιο σημαντικά αστέρια όσον αφορά τον προσανατολισμό, τον Πολικό Αστέρα. Η Μεγάλη Άρκτος αποτελεί τον τρίτο μεγαλύτερο αστερισμό και ανήκει στους αρχαιότερους. Τέλος, μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει και ο Περσεύς, ένας αστερισμός μεσαίου μεγέθους που σχηματίζει τη φιγούρα ενός ανθρώπου που κρατάει ξίφος, αλλά και ένας από τους μεγαλύτερους αστερισμούς ο Λέων.
Όπου και να βρεθείτε αυτό το καλοκαίρι, μην ξεχάσετε να κοιτάξετε προς τον ουρανό και να αναζητήσετε μόνοι σας διάσημους αστρικούς σχηματισμούς.
