Η Προσβασιμότητα ως δικαίωμα και μέτρο πολιτισμού.
Με την ευκαιρία της Παγκόσμιας Ημέρας Ατόμων με Αναπηρία, η οποία καθιερώθηκε το 1992 με απόφαση της γενικής συνέλευσης του ΟΗΕ και τιμάται κάθε χρόνο στις 3 Δεκεμβρίου.
Ανθρώπινη Πόλη.
Μια πόλη οφείλει να εξασφαλίζει ανεμπόδιστη, αυτόνομη και ασφαλή διακίνηση στους κατοίκους της, είτε έχουν μόνιμες ή προσωρινές κινητικές δυσκολίες, είτε όχι. Εκτός από τις δύο κατηγορίες ατόμων με αναπηρίες που επηρεάζονται περισσότερο (άτομα με κινητικές δυσκολίες -ΑΜΚ- και με οπτικές αναπηρίες), εμποδιζόμενα άτομα μπορεί να είναι οι ηλικιωμένοι, οι εγκυμονούσες ή μητέρες με βρεφικά καρότσια, τα παιδιά. Ωστόσο ο κάθε πολίτης μπορεί να βιώσει προσωρινά κινητικές δυσκολίες λόγω ενός μικροατυχήματος.
Όμως Προσβασιμότητα δεν είναι μόνο αυτό.
Άτομο με αναπηρίες δεν είναι μόνο εκείνο που έχει κινητικές αναπηρίες αλλά και εκείνο που έχει τύφλωση/προβλήματα όρασης, κώφωση/προβλήματα ακοής, νοητική αναπηρία ή διανοητική ασθένεια. Επίσης εμποδιζόμενα άτομα μπορεί να είναι άτομα τρίτης ηλικίας, άτομα με προσωρινές αναπηρίες ή ασυνήθεις σωματικές διαστάσεις. Η Προσβασιμότητα αφορά ένα μεγάλο ποσοστό του συνολικού πληθυσμού, ενδεικτικά ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO) υπολογίζει ότι 15% του παγκόσμιου πληθυσμού έχει κάποιας μορφής αναπηρία, ενώ τα άτομα αυτά δεν είναι απρόσωποι αριθμοί: Είναι συγγενείς, φίλοι, συνάδελφοι, συμπολίτες.
Η νέα οπτική που έχει σχηματιστεί σήμερα θεωρεί ως ανάπηρο το περιβάλλον εκείνο που είναι ανίκανο να δεχτεί και να προσφέρει τις βασικές διευκολύνσεις που απαιτούν τα εμποδιζόμενα άτομα, αλλά και κάθε πολίτης. Σύμφωνα με τη «Σύμβαση του Ο.Η.Ε. για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία» (CRPD, UN 2008), τα άτομα αυτά έχουν δικαίωμα πλήρους και ίσης απόλαυσης όλων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και θεμελιωδών ελευθεριών.
Ένα εμποδιζόμενο άτομο το οποίο μπορεί να έχει δυσκολίες όχι απαραίτητα κινητικές, πρέπει να έχει ίση πρόσβαση στις μεταφορές, στην πληροφόρηση, στην εξυπηρέτηση: Να έχει τη δυνατότητα να κινείται ανεμπόδιστα σε όλη την πόλη, στα πεζοδρόμια και στα κτίρια των δημόσιων υπηρεσιών, να μπορεί να πληροφορείται τις δράσεις των τοπικών αρχών και τα κοινωνικά δρώμενα, χωρίς να νιώθει ότι άμεσα ή έμμεσα δεν αναγνωρίζεται η ισότητα των δικαιωμάτων του, ενώ η συμπεριφορά των δημόσιων λειτουργών ή των συμπολιτών απέναντί του να μην διαφέρει σε σχέση με αυτή προς τον υπόλοιπο πληθυσμό.
Μέτρο Πολιτισμού
Η προσβασιμότητα σε μια πόλη, ή σε κάθε άλλη οργανωμένη χωρική ενότητα, αποτελεί μέτρο πολιτισμού και μέτρο σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, το οποίο απευθύνεται σε όλα τα μέλη της παγκόσμιας κοινότητας. Η ανάγκη της κατανόησης της Προσβασιμότητας εξαρτάται από την κουλτούρα των πολιτών, ενώ η αναβάθμισή της εξαρτάται από την πρωτοβουλία των αρχών. Εμποτίζει την κοινωνία με αρχές και υποδέχεται φιλόξενα τον επισκέπτη.
Εξάλλου τα οφέλη μιας φιλικής προς τον πεζό πόλης καρπώνονται πρωτίστως οι μόνιμοι κάτοικοι, αλλά κατ’ επέκταση και οι επισκέπτες. Ενδεικτικά, στην Ευρωπαϊκή Ένωση υπάρχουν πάνω από 60 εκ. άτομα με κάποια μορφή αναπηρίας, τα οποία συνήθως ταξιδεύουν για τις διακοπές τους εκτός περιόδων αιχμής, και προτιμούν περιοχές που εξυπηρετούν τις ιδιαίτερες απαιτήσεις τους. Η κατηγορία αυτή των τουριστών κυρίως προερχόμενων από τις βόρειες χώρες της Ευρώπης, μεγέθους 127 εκατομμυρίων, ταξιδεύει όλο και περισσότερο εκτός των άλλων, σε κλασικούς τουριστικούς προορισμούς στους οποίους ανήκει και η Ελλάδα.
Μια προσβάσιμη πόλη, είναι μια πιο ολοκληρωμένη πόλη. Ανθρώπινη Πόλη.
Τηλέμαχος Μπεριάτος
MSc, Διπλ. Πολιτικός-Δομοστατικός μηχανικός, μέλος ΤΕΕ
