Μνημεία στο Υπερταμείο: Κενά, παραλείψεις και η επόμενη μέρα
Οι αβλεψίες, οι παραλείψεις, το Υπουργείο που δεν πήρε είδηση και τι θα γίνει με τα μουσεία και τα μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς.
Θα ξεπουληθούν όλα τα μνημεία και οι αρχαιολογικοί χώροι για το χρέος; Θα κινδυνεύσουν οι μεγάλες πηγές κερδοφορίας της χώρας μας, οι αρχαιολογικοί χώροι; Ποιος φταίει και τι δεν προέβλεψε; Υπάρχει μια λίστα που διαυγώς να καταγράφει το πολιτισμικό μας τοπίο και τι ανήκει σε ποιόν και το νομικό καθεστώς του;
Γράφει η Αργυρώ Μποζώνη
Αυτή είναι η συζήτηση των ημερών με τους τόνους να έχουν ανέβει πολύ ψηλά και φόντο την Ακρόπολη και δίπλα τη λέξη ξεπούλημα, εθνική υπερηφάνεια και αδιαφορία από το κράτος. Ας επιχειρήσουμε να εξηγήσουμε τις αβλεψίες, τις αστοχίες, τους κινδύνους και την πραγματικότητα που προκύπτει από την ερμηνεία της παραγράφου που αφορά την πολιτιστική κληρονομιά.
Όπως σε όλες τις καλές ιστορίες, -εννοώ το θέμα της παραχώρησης ή του κινδύνου που διατρέχουν τα μνημεία και οι αρχαιολογικοί χώροι από τα αδηφάγα μνημόνια ή από τη δική μας αδιαφορία σε αυτό που θεωρούμε δεδομένο- θα πρέπει να ξεκινήσουμε την ιστορία από το φόντο της, το περιβάλλον μέσα στο οποίο υπογράφηκε η συμφωνία αυτή και κατά πόσο αυτή είναι μια ιστορία που ξέφυγε κυριολεκτικά από το μάτι των εμπλεκομένων.
Ο περίφημος νόμος που ξεσήκωσε κυριολεκτικά χαμό είναι περίφημος 4389/2016, με άλλα λόγια το πολυνομοσχέδιο που έκλεισε τη δεύτερη αξιολόγηση. Η μεγάλη του εκκρεμότητα ήταν -αν θυμάται κάποιος- το περίφημο Υπερταμείο. Ένας νόμος που καθυστέρησε σχεδόν 6 μήνες να ψηφιστεί με το προσφυγικό και το νόμο Κατρούγκαλου στο peack και τη συζήτηση για το χρέος να πρέπει να ξεκινήσει επειγόντως. Ακόμα και σήμερα, αν ανατρέξει κάποιος στο νόμο για να διαβάσει το επίμαχο εδάφιο, ζαλίζεται. 240 άρθρα και ότι συνεπάγεται αυτό. Αυτό, συνεπάγεται και αστοχίες και τρομερές παραλείψεις και σημεία που κάνουν «τζιζ».
Το επίμαχο 196 άρθρο λέει ότι : «Σκοπός της ΕΤΑΔ είναι να αξιοποιεί χάριν του δημοσίου συμφέροντος, με κάθε πρόσφορο μέσο, τα ακίνητα στοιχεία τη διαχείριση των οποίων έχει αναλάβει από άλλα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου και από νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου που ανήκουν στον ευρύτερο δημόσιο τομέα, καθώς και από δημόσιες επιχειρήσεις το μετοχικό κεφάλαιο των οποίων κατέχει, άμεσα ή έμμεσα, το Ελληνικό Δημόσιο».
Τι σημαίνει αυτό; Ότι η Πινακοθήκη ή το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης ή το Μουσείο της Ακρόπολης για παράδειγμα δεν κινδυνεύουν και ας μην είναι κηρυγμένοι χώροι πολιτιστικής κληρονομιάς, όπως δεν κινδυνεύει οτιδήποτε έχει νομικό καθεστώς και πλαίσιο Νομικού Προσώπου.
Εδώ αξίζει να πούμε –πάντα κάνοντας το δικό μας σενάριο- πως το τελευταίο που θα απασχολούσε την ΕΤΑΔ θα ήταν να πουλήσει αρχαία ή αρχαιολογικούς χώρους που εκτός από ότι δεν είναι καθόλου εύκολο όπως θα εξηγήσουμε παρακάτω, δε θα ήθελαν να δημιουργήσουν παγκόσμιο πανικό. Σαν άνθρωποι που έχουμε νιώσει το σημαίνει μνημόνιο και έχουμε κάθε λόγο να είμαστε καχύποπτοι ας μην ξεχνάμε ότι ακόμα και σε αχαρτογράφητα νερά υπάρχει πάντα το Σύνταγμα ως μέγιστη ασπίδα προστασίας. Χωρίς να έχει απόλυτη σχέση με το θέμα αυτό, ας θυμηθούμε τον χαμό που είχε γίνει με το εξώφυλλο του Σπίγκελ με την Μέρκελ και πίσω της την Ακρόπολη να καίγεται.
Πίσω στο επίμαχο. Στον νόμο και στην παράγραφο 4: Η κυριότητα και νομή όλων των ακίνητων περιουσιακών στοιχείων τα οποία ανήκουν στο Ελληνικό Δημόσιο και τα διαχειρίζεται η ΕΤΑΔ σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις, μεταβιβάζονται αυτομάτως στην ΕΤΑΔ χωρίς αντάλλαγμα, με τις κατωτέρω εξαιρέσεις:
- α. Αιγιαλοί, παραλίες και παρόχθιες εκτάσεις, υδρότοποι,
- β. περιοχές Ramsar,
- γ. περιοχές Natura,
- δ. αρχαιολογικοί χώροι,
- ε. αμιγώς δασικές εκτάσεις,
- και λοιπά πράγματα εκτός συναλλαγής.
Άρα κάποιος σκέφτηκε να εξαιρέσει αυτά τα μέρη του ελληνικού πλούτου, αρχαιολογικού ή φυσικού. Αυτό που δεν ξέρουμε ή δε θα μάθουμε ποτέ είναι η εμπλοκή της τότε Υπουργού Πολιτισμού Λυδία Κονιόρδου. Δηλαδή αν ενημερώθηκε ποτέ ή αν «έλειπε σε ταξίδι για δουλειές». Και αν το διάβασε αυτή ή κάποιος του επιτελείου της που και αυτός δεν έλειπε σε ταξίδι για δουλειές τι παρέμβαση έκανε ή τι εγγυήσεις πήρε από το Υπουργείο Οικονομικών.
Ας δούμε τι αναφέρει και η παράγραφος 5: «H ETAΔ εξακολουθεί να διαχειρίζεται τα περιουσιακά στοιχεία που εξαιρούνται από τη μεταβίβαση σύμφωνα, με τα οριζόμενα στην προηγούμενη παράγραφο, υπό την επιφύλαξη υφιστάμενου δικαιώματος οποιουδήποτε νομικού προσώπου, εκτός του Ελληνικού Δημοσίου, το οποίο έχει αναθέσει τη διαχείριση των περιουσιακών στοιχείων στην ΕΤΑΔ, να ανακαλέσει τη σχετική ανάθεση». Η παράγραφος μοιάζει σε πρώτη ανάγνωση να ακυρώνει την ασπίδα των αρχαίων και νεώτερων μνημείων. Είναι τα πράγματα έτσι; Ο τρόπος διατύπωσης είναι ασαφής και δίνει την εντύπωση ότι η ΕΤΑΔ έχει δικαίωμα διαχείρισης και επί των εξαιρέσεων εκτός εαν οι αρμόδιοι φορείς ή το Υπουργείο κινήσουν διαδικασία για την εξαίρεσή τους. Είναι μια νομοτεχνική διατύπωση, ένας όρος που σε καμία περίπτωση δεν αναιρεί το προηγούμενο περιεχόμενο, λένε οι άνθρωποι του ΥΠΟΙΚ με τους οποίους επικοινωνήσαμε, η οποία όμως επισημαίνει το ότι δεν υπήρχε πρόβλεψη ή ενημέρωση για αυτά που εξαιρούνται της εξαίρεσης της παραγράφου 4.
Στην πραγματικότητα όλα αυτά που συγκροτούν την περιουσία του Δημοσίου και είναι υπό μορφή κωδικών μπήκαν μέσα στο πολυνομοσχέδιο χωρίς να τα δει κανένας προσεκτικά. Ή δεν είχε προβλέψει αυτό που θα μπορούσε πιθανότατα να συμβεί.
Όμως το κράτος εξακολουθεί να έχει τη διαχείριση των μεταβιβάσεων η οποία δε μπορεί να γίνει όπως λαϊκά θα λέγαμε «στο φτερό». Πρέπει να γίνουν διαπραγματεύσεις, τα ακίνητα να αποδίδουν κέρδη, πρέπει να περάσουν από το Υποθηκοφυλακείο, να πέσουν πολλές υπογραφές, να γίνουν ακόμα και προσφυγέ στο ΣΤΕ -και δείτε πόσα από αυτά τα ακίνητα όπως πχ το Υπουργείο Εργασίας στην Πειραιώς και άλλα πολλά μένουν ανεκμετάλλευτα για χρόνια- μέχρι να αξιοποιηθούν. Και να μην είναι μια λοφοπλαγιά στην άκρη ενός αρχαιολογικού χώρου στην οποία διευκρινιστικά δε χτίζεται τίποτα ή είναι μάλλον απίθανο να στηθεί ένα περίπτερο στο πουθενά που θα διαφημίζει γερμανικά προϊόντα. Το ΕΤΑΔ είναι σαφές ότι θέλει τα ακίνητα – φιλέτο από τα οποία θα αποκομίσει άμεσα κέρδη κυρίως χωρίς φασαρίες.
Το δια ταύτα: Τι θα συμβεί στα Χανιά που στην ουσία έφεραν το θέμα στη δημοσιότητα; Στην περίπτωση της λίστας των Χανίων υπάρχουν αρχαιολογικά μουσεία, οικόπεδα γύρω από το μουσείο και απαλλοτριωμένα οικόπεδα, τα οποία θα πρέπει να εξαιρεθούν.
Υποθέτουμε πως αυτό αφορά μάλλον όλους του Δήμους της χώραςκαι όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, οι οποίοι θα πρέπει να σπεύσουν βήμα-βήμα μάλλον, καλύτερα κωδικό-κωδικό στην ΕΤΑΔ που μετά τις διαστάσεις που πήρε το θέμα θα ζητήσει από όλους τους φορείς να κάνουν τις σχετικές και αυτοί αιτήσεις εξαίρεσης από τον 196.
Υπό αυτή την έννοια το πολυπόθητο περιζήτητο κτηματολόγιο του ΥΠΠΟΑ που κανείς δεν ξέρει αν υπάρχει ,αν έχει γίνει, ή αν έχει ποτέ μπει σε σοβαρές βάσεις θα ξεκινήσει να έχει ένα πρώτο στάδιο. Να θυμίσουμε εδώ ότι έπρεπε να ιδρυθεί το ιδιωτικό σωματείο «Διάζωμα» για να αποκτήσουμε το «κτηματολόγιο» των αρχαίων θεάτρων, δηλαδή την καταγραφή τους. Είναι μάλλον καιρός να δούμε κυριολεκτικά τι είναι αυτό που κατέχουμε και τα δικαιώματά μας στο -μέχρι να γίνει η ανάπτυξη – βασικό και απόλυτο πολιτισμικό μας αγαθό, αφού μόνο εκεί προστρέχουμε, το επικαλούμαστε και κερδίζουμε από αυτό, πράγμα που σημαίνει ότι πρέπει να γίνει άμεσα εκτός των άλλων και η νομοθετική διασφάλιση των χώρων της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.
===
Kefaloniapress: Τα 18 ακίνητα της Κεφαλονιάς είναι τα κάτωθι:
