Λίμνη Άκωλη.
Μύθος, Θρύλος ή Πραγματικότητα;
“Η λίμνη Άβυθος ή Άκωλη βρίσκεται ένα χιλιόμετρο βορειανατολικά από το μικρό και γραφικό χωριό του Αγίου Νικολάου, στον Κεντρικό δρόμο που ενώνει την Σάμη με τον Πόρο. Από το νερό της λίμνης γίνεται άρδευση και η ύδρευση της γύρω περιοχής. Υπάρχει αντλιοστάσιο δίπλα στη λίμνη και με δύο σωλήνες αντλείται νερό το οποίο τροφοδοτεί τμήμα της Κεφαλονιάς. Η λίμνη έχει συνεχή ροή νερού και παροχή που μετρήθηκε σε 100 κυβικά ανά ώρα”. Έτσι την περιγράφει ο Κώστας Θωκταρίδης, γνωστός δύτης και εξαιρετικός σπηλαιοδύτης, που την επισκέφθηκε το Πάσχα του 1995 με ειδικό τεχνικό εξοπλισμό. Το μέγιστο βάθος της δεν θα σας το πούμε ακόμα, αν ο Κ. Θωκταρίδης τόσο χρησιμοποιώντας ηχοβολιστικό από σκάφος όσο και κάνοντας αυτοψία με κατάδυση είναι κατηγορηματικός: 11 μέτρα ως τον πυθμένα.
Όταν κάνει κάποιος εξερευνήσεις έρχεται συχνά σε δύσκολη θέση ως προς την ζωντανή λαογραφία ενός Τόπου. Να κάψει πιθανώς, με το φως της εξερεύνησής του, έναν θρύλο που συχνά αυτός έχει σχέση και με Τοπωνύμιο. Το δυσκολότερο μέρος δεν είναι οι χαρτογραφήσεις ενός ανεξερεύνητου σημείου ή οι δυσκολίες μιας εξερεύνησης που σίγουρα αυτή κρύβει περιπέτεια και απρόοπτα. Πιο δύσκολο είναι κάποιες φορές εκείνο το ηθικό κομμάτι ενός εξερευνητή:
Πως να το πει το βάθος που μέτρησε στην τοπική κοινωνία; Είτε αυτό που εξερευνεί και μετρά είναι μια παράξενη ορεινή λίμνη, είτε είναι ένα σπηλαιοβάραθρο που οι κάτοικοι εκατοντάδες χρόνια πετούν μέσα σ΄αυτό μια πέτρα. Κάνει θόρυβο- πάταγο μεγάλο εκείνη η πέτρα, και είναι αυτή και ξυπνά τη φαντασία σε όμορφες ιστορίες που θα πλέξουν παρακινούμενοι από το μυστήριο οι κάτοικοι. Και η πέτρα χάνεται μες στα σκοτεινά έγκατα της γης, γεννώντας μια αφήγηση συχνά για τέτοια μέρη και Στοιχειά τους, ακόμη και για ανθρώπους που μπήκαν και δεν ξαναγύρισαν ποτέ ή ζώα που γλίστρυσαν και εμφανίστηκαν σε άλλο βουνό αναπάντεχη στιγμή . Άλλες φορές, όπως στη δική μας περίπτωση η ιστορία αφορά μια λίμνη δίχως βυθό, Άκωλη-Άβυθο. Αν παραμερίσουμε λίγο τα Καλάμια που την περιφρουρούν μες στην πυκνή της βλάστηση ίσως και να δούμε το αληθινό εκείνο βάθος της.
Η δημιουργία ενός Μύθου προυποθέτει σημείο, τη Λίμνη, αλλά η ιστορία που περιγράφεται σε έναν Μύθο είναι μόνο φανταστικό δημιούργημα. Αντίθετα ένας Θρύλος, πρυποθέτει υπαρκτό σημείο Λίμνης, αλλά και κάποια αληθή στοιχεία ως προς την φανταστική ιστορία που την περιγράφει. Είναι μαγικοί οι θρύλοι μα και τα τοπωνύμια ενός μέρους. Θρέφουν γενιές και καλλιεργεί αυτό τη ζωηρή φαντασία των νεότερων ανθρώπων, που αυτή η οργιαστική τους φαντασία τους κάνει τόσο μοναδικούς. Αυτή είναι η Φύση τους η ίδια, η φαντασία τους η οργιαστική, εδώ στην Κεφαλονιά, που δεν περιγράφει στοιχειό λίμνης αλλά αυτό τους το Φυσικό Στοιχείο-Στοιχειό ιδιοσυγκρασίας καλά συγχωνευμένης με το Άγριο ή πρωτόγνωρο πολλές φορές Τοπίο.
Μπορεί η ίδια η λίμνη να έχει πάτο, όμως το Φυσικό Στοιχειό Νερού είναι ανεξάντλητο και σε διαρκή ροή και έτσι δεν έχει εκείνο το ίδιο “πάτο”. Και είναι το ίδιο το Νερό που στοίχειωσε το φυσικό πηγάδι και κατοικεί πάντα εκεί δίχως να έχει ποτέ αυτό Τέλος, δημιουργώντας μεταφυσική ανησυχία και δέος κάποτε στους κατοίκους.
Η λίμνη είναι Ά-κωλη, Ά-πατη ως προς το ΝΕΡΟ και όχι ως προς τον ΒΥΘΟ της. Αυτό την κάνει έναν αληθινό θρύλο. Το πραγματικό της όνομα είναι Άκωλη και όχι Άβυθος. Αν ρωτήσεις τους ανθρώπους προηγούμενων γενιών, δεν θα στην περιγράψουν ποτέ με Τοπωνύμιο όπως κάτι που δεν είναι. Ίσως επειδή η φαντασία τους και οι ανησυχίες τους δεν είχαν στοιχειωθεί από τέτοια ψέμματα. Συχνά η πάροδος του χρόνου, καθώς η λαική παράδοση λειτουργεί μόνο με προφορικό λόγο, σβήνει ίχνη και από αληθινά Τοπωνύμια. Έτσι σήμερα λανθασμένα η λίμνη αποκαλείται Άβυθος απ΄τους νεότερους κατοίκους υποβαθμίζοντάς την σε έναν τυχαίο Μύθο. Πρέπει να λάβουμε υπ΄όψιν μας ότι ο Κ. Θωκταρίδης δεν γνώριζε την Ντοπιολαλιά όπως έκανε την εξερεύνηση. Έτσι επικράτησε ότι ο Βυθός της Λίμνης Αβύθου είναι 11 ισοπεδωτικά και στείρα για τη φαντασία μας μέτρα.
Μαρία Μαγουλά
Εικαστικός
πρώην μέλος του σπηλαιολογικού ελληνικού εξερευνητικού ομίλου
