Για κάθε ταινία που σε έκανε να δακρύσεις. Για κάθε στίχο τραγουδιού που σε έκανε να νιώσεις στο απόλυτο το νόημά του. Για κάθε σελίδα που άλλαξε τη σκέψη σου, από ‘κείνο το βιβλίο που ακόμη θυμάσαι.
Για όλα τα παραπάνω κι άλλα τόσα, έχεις ποτέ αναρωτηθεί πώς γίνεται και το μυαλό σου ταυτίζεται πάντοτε ή κατά μεγάλο ποσοστό με οτιδήποτε έχει να κάνει με πόνο, θυσία και γενικά με τον αδύναμο χαρακτήρα, τον αδικημένο, τον βασανισμένο απ’ τις έγνοιες της ζωής, την αναλγησία και την ιδιοτέλεια των άλλων;
Ρε παιδιά, έχετε αντιληφθεί πως πετάμε την σκούφια μας για δραματικά καρέ ταινίας, για δακρύβρεχτους στίχους ατελείωτης καψούρας αλλά και για λυπηρά τέλη σε βιβλία κι ιστορίες;
Το θέμα σηκώνει ανάλυση και μάλιστα εκτενή, καθώς δεν το λες και πολύ φυσιολογικό όλο αυτό. Βέβαια, το τι εκφράζει τον καθένα είναι ένας πολύ σημαντικός παράγοντας που επηρεάζει το «γιατί». Σύμφωνα με τους ψυχολόγους το να ενεργούμε κατά αυτόν τον τρόπο μας κάνει να ευλογούμε τα γένια μας για οτιδήποτε θετικό έχουμε στη ζωή μας. Νιώθουμε, δηλαδή, τυχεροί που στην ουσία δε βιώνουμε τον συναισθηματικό όλεθρο που περνούν οι πρωταγωνιστές σε μια ταινία ή ένα τραγούδι. Ή έστω συμπόνια που δεν είμαστε οι μόνοι που παλεύουμε με τέτοιους δαίμονες.
Και για να μπεις πιο πολύ στο νόημα, σκέψου κι ανάλυσε τα παρακάτω. Με το να ταυτιστούμε με τον ήρωα μιας ταινίας που πέρασε μια ασθένεια στη ζωή του, συνειδητοποιούμε πόσο ευλογημένοι είμαστε που έχουμε την υγεία μας. Με το να πονέσουμε μέσα από ένα στίχο με το άτομο που ερωτεύτηκε κι έχασε μια αγάπη που χρόνια περίμενε, αντιλαμβανόμαστε πόση αγάπη μας δίνεται τώρα στη ζωή μας ή πόση έχουμε βιώσει ως τώρα. Με το να κλάψουμε με ένα τραγούδι που γδέρνει κάτι μέσα μας, μα επιμένουμε να το ακούμε ξανά και ξανά, αντιλαμβανόμαστε, κατά τους ειδικούς, την αξία της ζωής και το πόσο σημαντικό είναι να πιάνεις πάτο για να σηκώνεσαι και να βγαίνεις και πάλι στην επιφάνεια, έπειτα από μια δύσκολη φάση. Ένα αυτομαστίγωμα που παραδόξως μας δίνει δύναμη.
«Δώσε πόνο» μας τονίζει πολύ εύστοχα η ανάλογη φράση. Αυτό κάνεις όταν στα μέσα μιας ρομαντικής κομεντί κι ενώ μασουλάς τα πατατάκια νιώθεις το δάκρυ να κυλάει. Και, ξαφνικά, σταματάς το μασούλημα. Ταυτίζεσαι με τη φιγούρα που υποφέρει κι αφήνεσαι να σε κυριεύσει το συναίσθημα. Κι ίσως οι γύρω σου να σε κοιτάζουν περίεργα και να αναρωτιούνται γιατί δε διάλεξες να ταυτιστείς με τον άλλο χαρακτήρα της ταινίας, εκείνον που δεν παιδεύεται τόσο. Αυτός, όμως, δεν είναι ο «κακός» της ιστορίας;
Ίσως αυτή η τάση θυματοποίησης να ‘ναι πιο έντονη στις σκοτεινές μας περιόδους. Όταν ήδη βιώνουμε στη ζωή μας καταστάσεις που μας πληγώνουν ή μας προβληματίζουν συμπεριφορές κοντινών μας προσώπων. Δε συμβαίνει, όμως, μόνο τότε. Είναι πάγια τακτική του μυαλού μας να ταυτιζόμαστε με τον αδύναμο, τον πληγωμένο από ερωτική απογοήτευση, τον βασανισμένο απ’ τη ζωή και να τρέφουμε συμπάθεια μόνο για ‘κείνον μέσα από βιβλία, ταινίες, τραγούδια ή διηγήσεις φίλων.
Θέλεις να ξεσπάσεις και να εκτονωθείς κατά αυτόν τον τρόπο. Δεν είναι ότι όλα είναι ρόδινα στη δική σου καθημερινότητα. Δε σημαίνει πως ζεις την απόλυτη ευτυχία, κι έτσι μέσα από όλα αυτά παίρνεις και μια γεύση δυστυχίας, που σου λείπει. Αυτό κι αν θα ήταν περίεργο!
Η ζωή μας είναι ένα μείγμα από όμορφες και στενάχωρες στιγμές. Όπως ένα τραγούδι που ξεκινά με δυνατό ρυθμό και στο ρεφρέν σε ρίχνει στα πατώματα. Όπως κι η ταινία που το τέλος της σε κάνει να κλαις πιο πολύ κι από όταν καθαρίζεις κρεμμύδια. Όπως και το βιβλίο που θα ‘θελες να σκίσεις κάποιες σελίδες του για να μη βιώσει πόνο ο ήρωάς του. Όλα μέρος του ανθρώπινου μυαλού.
Δεν είναι ακριβώς μαζοχισμός, τελικά. Είναι ζωή. Είναι ανάγκη να βιώσεις όλα τα συναισθήματα. Κι ίσως βρίσκεις σαχλή την εικόνα της απόλυτης ευτυχίας σε ταινίες και στίχους. Αν δε γευτείς το πικρό, δε θα εκτιμήσεις το γλυκό. Κι ας έχεις πάντα μαζί σου ένα πακέτο χαρτομάντιλα, για παν ενδεχόμενο.
Επιμέλεια κειμένου: Πωλίνα Πανέρη
