Το kefaloniapress ζήτησε από την κυρία Δώρα Μαρκάτου , τη συμμετοχή της στο διάλογο για τις εργασίες “αποκατάστασης ” του Καθολικου της Μονής Κηπουρίων που έχει ξεσηκώσει σάλο διαμαρτυριών. (Διάβασε εδώ). Την ευχαριστούμε θερμά για το χρόνο της και την καλή της διάθεση να συμματάσχει σε αυτόν τον διάλογο.
Οι απόψεις της κυρίας Μαρκάτου στο θέμα είναι οι ακόλουθες :
Σύμφωνα με τις φωτογραφίες που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο, (δες εδω) μετά τις εργασίες επισκευής του Καθολικού της Μονής Κηπουρίων , προέκυψε ένας ναός που ελάχιστα θυμίζει τον προηγούμενο, γιατί δεν τηρήθηκαν ορισμένες αρχές που θα εξασφάλιζαν τον χαρακτήρα ενός παλιού επτανησιακού ναού. Οι δικές μου αντιρρήσεις, και στον βαθμό που μπορώ να κρίνω από τις φωτογραφίες, επικεντρώνονται σε τρία σημεία.
- Πετάχτηκαν τα παλιά πλακάκια του δαπέδου και αντικαταστάθηκαν από μεγάλες, άσπρες και μαύρες, απαστράπτουσες, μαρμάρινες πλάκες, χωρίς συνάφεια με την αισθητική του παλιού τέμπλου. Αν τοποθετούσαν πλακάκια που παραπέμπουν στα προσεισμικά μαγιόλια θα ήταν ιδανική λύση.
- Ξηλώθηκαν τα παλιά ξύλινα στασίδια, με τα νεοκλασικά χαρακτηριστικά, κύριο συστατικό στοιχείο του εσωτερικού εξοπλισμού μιας επτανησιακής εκκλησίας, και αντικαταστάθηκαν από άλλα, άλλης αισθητικής και με φιλντισένια διακόσμηση που είναι ξένα προς την παράδοσή μας.
- Καταστράφηκε η εικονογραφημένη ουρανία και αντικαταστάθηκε από άλλη που παραπέμπει σε έναστρο ουρανό που συνηθιζόταν σε νεότερες εκκλησίες. Για την αποκατάσταση της στέγης ήταν απαραίτητη η απομάκρυνσή της, αλλά, αν τεχνικά ήταν εφικτό, έπρεπε να διατηρηθεί. Ως προς τη δικαιολογία ότι η ουρανία ήταν μετασεισμική και επομένως, κατά τη λογική των ανακαινιστών, δεν είχε αξία, επιτρέψτε μου να διατηρώ επιφυλάξεις. Είναι γνωστό, ότι μπορεί να συνυπάρχουν στοιχεία από διάφορες φάσεις ανοικοδόμησης, επέκτασης ή ανακαίνισης ενός κτηρίου, αρκεί αυτά τα νέα στοιχεία να συνδυάζονται αρμονικά με τα προϋπάρχοντα και να συνάδουν με τον ιστορικό χαρακτήρα του. Στην περίπτωση της Κεφαλονιάς που οι σωζόμενες ουρανίες με εικονογραφικό πρόγραμμα είναι ελάχιστες, θεωρώ, ότι έπρεπε να καταβληθεί προσπάθεια, ώστε αυτή να διατηρηθεί. Βέβαια, χωρίς το απαραίτητο φωτογραφικό υλικό, δεν μπορώ να διατυπώσω άποψη για την καλλιτεχνική αξία της καταστραφείσας ουρανίας. Μπορώ μόνο να πω, ότι η εικονογραφημένη ουρανία , το ξυλογλυπτο τέμπλο, τα νεοκλασικά στασίδια ακόμη και τα μετασεισμικά πλακάκια, που δεν ήταν ιδιαίτερα καλόγουστα, αποτελούσαν ένα σύνολο που παρέπεμπε σε μεγάλο βαθμό στην ιστορικότητα του μνημείου.
Η εκκλησία που προέκυψε είναι μια νέα εκκλησία που ελάχιστα θυμίζει την παλαιότερη. Δεν έχει την πατίνα του χρόνου αλλά τη λάμψη του σύγχρονου, που έχει διαλύσει την αύρα του επτανησιακού παρελθόντος. Και το τελευταίο είναι σοβαρό πλήγμα για μια μονή με μακραίωνη ιστορία που υπήρξε σπουδαίο πνευματικό κέντρο της περιοχής. Η αποξένωση εξάλλου από την αισθητική του παρελθόντος μας υποκρύπτει και άλλους σοβαρότερους κινδύνους για την επτανησιακή μας ταυτότητα. Η περίπτωση της Μονής Κηπουρίων ας λειτουργήσει ως αρνητικό παράδειγμα, ώστε να αποτραπούν παρόμοιες επεμβάσεις και αλλοιώσεις του χαρακτήρα και άλλων μνημείων , που, όπως διαβάζουμε στο διαδίκτυο, είναι στο πρόγραμμα να ανακαινιστούν ή να αναστυλωθούν.
Δώρα Φ. Μαρκάτου
Ιστορικός τέχνης
τ. Αναπληρ. Καθηγ. Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
