Ηλίας Μπεριάτος: Περιβαλλοντικός Αναχρονισμός ΙΙ
Στο προηγούμενο σημείωμά μας σχολιάσαμε κριτικά το περιβαλλοντικό νομοσχέδιο, που κατατέθηκε αιφνιδιαστικά στη Βουλή, σχετικά με τα θέματα των προστατευόμενων περιοχών (ΠΠ) και τους φορείς διαχείρισης. Υπάρχουν και κάποια άλλα σημαντικά θέματα στα οποία αναφερόμαστε σήμερα όπως οι οικιστικές πυκνώσεις και τα αυθαίρετα, η διαχείριση των απορριμμάτων και η περιβαλλοντική αδειοδότηση.
Σε σχέση με τη μάστιγα των αυθαιρέτων το νομοσχέδιο οπισθοδρομεί. Εργαλειοποιεί πάλι τη νομική ακροβασία των λεγόμενων «οικιστικών πυκνώσεων» που εξαιρούνται από τους δασικούς χάρτες και που έχει απορρίψει το Συμβούλιο της Επικρατείας ως αντισυνταγματική. Επιχειρεί έτσι τη νομιμοποίηση καταπατήσεων και αυθαίρετων οικισμών και κατασκευών μέσα σε δάση και κατά περίπτωση μέσα σε υγροτόπους και ρέματα, αυξάνοντας τον κίνδυνο πλημμυρών. Με άλλα λόγια παραπέμπει το θέμα με τη μέθοδο της τακτοποίησης στις… ελληνικές καλένδες για να το βρουν μπροστά τους οι μεταγενέστεροι! Στα νησιά μας, τα οποία προ διετίας ήταν στον κατάλογο των δήμων που έπρεπε να καθορίσουν και αναρτήσουν όρια ‘οικιστικών πυκνώσεων’ για τους δασικούς χάρτες, δεν υπάρχει κάποια εξέλιξη του θέματος, εξ όσων γνωρίζουμε μέχρι τώρα.
Αλλά και για το σοβαρότατο θέμα των αποβλήτων το νομοσχέδιο δυστυχώς βαθμολογείται κάτω από τη βάση. Μεταξύ των άλλων απουσιάζουν τα αναγκαία μέτρα για την αποτροπή της ανεξέλεγκτης απόρριψης σε ρέματα και άλλους δημόσιους ή και ιδιωτικούς χώρους, που καταντούν ρυπογόνες εστίες γύρω από τις πόλεις .
Ειδικά στην Κεφαλονιά η κατάργηση της Εταιρείας Διαχείρισης Αποβλήτων Κεφαλονιάς και Ιθάκης Ανώνυμη Εταιρεία ΟΤΑ (ΕΔΑΚΙ) (διαδόχου της πρωτοποριακής Διαδημοτικής Επιχείρησης Καθαριότητας και Προστασίας Περιβάλλοντος Κεφαλονιάς) είναι πολλαπλά καταδικαστέα για ευνόητους λόγους που ήδη έχουν αναφερθεί από τις τοπικές αρχές. Εκείνο που θα υπενθυμίσουμε εδώ, είναι μια βασική αρχή της λεγόμενης βιωσιμότητας ή αειφορίας, σύμφωνα με την οποία η διαχείριση των απορριμμάτων ενός τόπου (όπως και των υδάτινων πόρων κ.ά. ) πρέπει να ολοκληρώνεται μέσα στον ίδιο τον τόπο και να μην γίνεται μεταφορά προς και από άλλο μέρος (εκτός από εξαιρετικές περιπτώσεις και υπό ορισμένους όρους).
ΟΙ καλές πρακτικές, όπως η διαχείριση απορριμμάτων στην Κεφαλονιά που αποτελούν παραδείγματα για μίμηση, δεν πρέπει να ακυρώνονται αλλά να βελτιώνονται και να «εξάγονται» προς γειτονικά νησιά. Για λόγους ιστορικής μνήμης, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η υποδειγματική αυτή διαχείριση με όλη τη διαχρονική της εξέλιξη και επίπονη διαδρομή με τη χρήση νεότερων τεχνολογιών επεξεργασίας κλπ. δεν θα ήταν δυνατόν να υπάρξει χωρίς την καθοριστική συνδρομή, στις αρχές της δεκαετίας του 80, δύο λαμπρών τέκνων της Κεφαλονιάς του Αντώνη Τρίτση και του Γεράσιμου Αρσένη. Ο πρώτος, ως υπουργός χωροταξίας και περιβάλλοντος, παρείχε την υποστήριξη της απαραίτητης τεχνογνωσίας, αναθέτοντας στον συνεργάτη του περιβαλλοντολόγο Κωσταντίνο Μπούρκα (μετέπειτα ειδικό γραμματέα περιβάλλοντος), την εκπόνηση της σχετικής μελέτης. Και ο δεύτερος, ως υπουργός εθνικής οικονομίας, πολύτιμη οικονομική υποστήριξη για την υλοποίηση. Αλλά και οι τότε δημοτικές αρχές Αργοστολίου και Ληξουρίου καθώς και οι κοινότητες, αγκάλιασαν και στρατεύτηκαν στο εγχείρημα αυτό. Πρόκειται για μια ευτυχή περίπτωση συνεργασίας μεταξύ κεντρικής διοίκησης και αυτοδιοίκησης.
Στο ακανθώδες ζήτημα της περιβαλλοντικής αδειοδότησης, με το πρόσχημα της απλούστευσης και συντόμευσης των διαδικασιών επιχειρείται η περαιτέρω απορρύθμιση του συστήματος… Ειδικότερα ο νομοθέτης εκχωρεί τον έλεγχο των Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) σε ιδιώτες καθιερώνοντας ασφυκτικές προθεσμίες στις αρμόδιες υπηρεσίες για τις αναγκαίες γνωμοδοτήσεις, οι οποίες ανίσχυρες, χωρίς ανθρώπινο δυναμικό, καθίστανται διακοσμητικές ενώ υπάρχει ο κίνδυνος μη- γνωμοδοτήσεων λόγω ..άπρακτης προθεσμίας με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Επί πλέον καθιερώνει το θεσμό του «ιδιώτη αξιολογητή» των ΜΠΕ, καθιστώντας αδιαφανή και αναξιόπιστη τη διαδικασία της αδειοδότησης. Τέλος επιχειρεί αλλαγή στη σύνθεση των Συμβουλίων Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης μειώνοντας τη συμμετοχή των υπηρεσιών με αντικείμενο την προστασία των φυσικών πόρων (δάση, νερά, γεωργική γη).
Και όλα αυτά παραβιάζοντας Διεθνείς συμβάσεις, Ευρωπαϊκές οδηγίες και Συνταγματικές διατάξεις…
27-4-2020
Ηλίας Μπεριάτος
Ομ. καθηγητής χωροταξικού- περιβαλλοντικού σχεδιασμού παν. Θεσσαλίας
