Άρθρο του Καθηγητή του Πανεπιστημίου Πειραιώς Νικόλα Φαραντούρη(*) στο CNN για χθεσινή αποκάλυψη του Συμβούλου Υπουργού Εξωτερικών ΗΠΑ Amos Hokstein για East Med: «Η ελληνική Κυβέρνηση είχε ενημερωθεί εδώ και ένα μήνα».
Άρση υποστήριξης ΗΠΑ για East Med: Ζητείται συντονισμός και επαγγελματισμός
Οι εξελίξεις όσο πάει γίνονται και πιο οδυνηρές: «Υπήρχε επικοινωνία με τις εμπλεκόμενες κυβερνήσεις και διπλωματική ενημέρωση για την απόφασή μας ένα μήνα πριν διαρρεύσει το non-paper…». Τάδε έφη –on record– o σύμβουλος Ενέργειας του υπουργείου Εξωτερικών ΗΠΑ, Amos Hochstein, αργά το απόγευμα χτες, Τρίτη, από την Ουάσιγκτον σε κλειστή διαδικτυακή συνάντηση του γνωστού think-tank Center for Strategic and International Studies ενώπιον περιορισμένου αριθμού συμμετεχόντων από Ελλάδα και Αμερική μιλώντας για τους λόγους άρσης της αμερικανικής υποστήριξης στον υποθαλάσσιο αγωγό East Med που φιλοδοξεί να μεταφέρει τα κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου στην Ευρώπη διά μέσου της Ελλάδος.
Προ ημερών είχα θέσει δημόσια προς την κυβέρνηση σειρά ερωτημάτων. Μεταξύ αυτών: Γνώριζε εκ των προτέρων την ύπαρξη του αμερικανικού non-paper που απεστάλη στις πρωτεύουσες της Ελλάδος, Κύπρου και Ισραήλ, με το οποίο οι ΗΠΑ χαρακτηρίζουν τον αγωγό East Med «μη βιώσιμο» και «σημείο έντασης στην Ανατολική Μεσόγειο»;
Χθες βράδυ αποκαλύφθηκε ότι η κυβέρνηση γνώριζε.
Κι εδώ προκύπτουν περαιτέρω εύλογα ερωτήματα. Εφόσον γνώριζε, γιατί δεν έκανε τίποτε για να αποτρέψει την αποστολή ενός τέτοιου εγγράφου, με τέτοιες αξιολογικές κρίσεις, σε μία τέτοια συγκυρία; Αν μεν έκανε και δεν μπόρεσε να το αποτρέψει, αποδεικνύεται ότι η αξιοπιστία μας έχει τρωθεί ανεπανόρθωτα. Αν όμως δεν έκανε, ακόμη χειρότερα, διότι τούτο αποτελεί ασύγγνωστη αβελτηρία στην προάσπιση των εθνικών μας συμφερόντων.
Θέλω να είμαι σαφής και για αυτό επαναλαμβάνω κι από τούτη τη θέση: Υποστηρίζω την ενεργειακή μετάβαση στην νέα εποχή με γοργά βήματα απεξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα. Αλλά το πρόβλημα δεν είναι αυτό. Ούτε το χάπι χρυσώνεται στη λογική «το πρότζεκτ δεν προωθεί την πράσινη μετάβαση». Και άλλα πρότζεκτς δεν προωθούν την πράσινη μετάβαση και υποστηρίζονται σθεναρά. Υπενθυμίζω ότι τον αγωγό είχε στηρίξει και η Ε.Ε. με χρηματοδότηση προκαταρκικών μελετών άνω των 60 εκ. θεωρώντας ότι υπηρετεί την ευρωπαϊκή πολιτική διαφοροποίησης των πηγών ενέργειας και απεξάρτησης από παραδοσιακούς παρόχους φυσικού αερίου. Την στήριξη στον αγωγό είχαν εκφράσει και οι ΗΠΑ στο παρελθόν για τους ίδιους ακριβώς λόγους: διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας της Ευρώπης. Να υπενθυμίσω, επίσης, ότι ο East Med έχει (καλώς ή κακώς) πίσω του μία πρόσφατη διεθνή διακυβερνητική συμφωνία μεταξύ Ελλάδος – Κύπρου – Ισραήλ με την υποστήριξη των ΗΠΑ. Να θυμίσω επίσης ότι οι αποκαλύψεις των τελευταίων μηνών έρχονται πριν ακόμη καλά-καλά στεγνώσει το μελάνι της πρόσφατης γενναιόδωρης Ελληνο-αμερικανικής αμυντικής Συμφωνίας.
Το πρόβλημα λοιπόν δεν είναι τόσο (ή μόνο) η υλοποίηση του έργου. Το πρόβλημα είναι μία παρατεταμένη αδυναμία να κεφαλοποιήσουμε τις ευνοϊκές συγκυρίες στην εξωτερική μας πολιτική. Το πρόβλημα είναι ότι δείχνουμε ανεπίτρεπτα αμβλυμμένα αντανακλαστικά. Το πρόβλημα είναι ότι παρ’ ό,τι γνωρίζαμε (όσοι τέλοσπάντων γνώριζαν στην Κυβέρνηση), δεν επιδιώξαμε να συμφωνήσουμε σε μία συγκροτημένη εθνική στρατηγική για το Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Και δεν επιδιώξαμε συγκεκριμένα ανταλλάγματα για μια τέτοια ματαίωση (π.χ. αμερικανική πίεση στην Τουρκία για συνυποσχετικό για τη Χάγη για υφαλοκρηπίδα – ΑΟΖ, άρση του casus belli, ευρωπαϊκές εγγυήσεις και ανταλλάγματα στο πλαίσιο μιας συνδιάσκεψης για την Ανατολική Μεσόγειο κ.λπ.).
Τέλος, πρόβλημα είναι που δεν έχουμε συνειδητοποιήσει ότι Ενέργεια και Εξωτερική Πολιτική είναι οι δυο πλευρές του ίδιου νομίσματος: Ασφάλεια. Η αλληλουχία των τελευταίων εξελίξεων το αποδεικνύει: Η πρόσφατη ελληνο-αμερικανική αμυντική συμφωνία (χωρίς όμως τον East Med στο κάδρο), το βεβιασμένο ταξίδι Πρωθυπουργού στη Ρωσία το Δεκέμβρη εν μέσω πολεμικού κλίματος και με μηδενικά αποτελέσματα (30% ακριβότερα θα πληρώνουμε το ρωσικό αέριο στην Ελλάδα συγκριτικά με τη Βουλγαρία), η αιφνιδιαστική (τελικά, όχι και τόσο όπως αποδείχθηκε) κοινοποίηση της άρσης στήριξης ΗΠΑ για East Med, και τέλος η χθεσινή αποκάλυψη περί πλήρους γνώσης της Ελληνικής Κυβέρνησης, δια χειλέων Συμβούλου State Department.
Όλα δείχνουν ότι τα πράγματα δεν είναι καλά. Ότι κάποιοι δεν μιλάνε μεταξύ τους ή δεν μιλάνε την ίδια γλώσσα. Και το σημαντικότερο: Ότι χρειαζόμαστε άμεσα άλλο μοντέλο συντονισμού για την προώθηση των εθνικών μας συμφερόντων στο πεδίο της ενέργειας και της εξωτερικής πολιτικής.
—————-
Ο Νικόλαος Φαραντούρης είναι καθηγητής της Ευρωπαϊκής Έδρας Jean Monnet στο Δίκαιο Ενέργειας και Ανταγωνισμού και Διευθυντής Μεταπτυχιακών Σπουδών στην Ενέργεια στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς, Σύμβουλος του αρχηγού της Αξιωματικής Αντιπολίτευση και Προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ.
