Να μην αρκεστείτε στο «τόσο, όσο». Να προσπαθήσετε για το δικό σας «κάτι παραπάνω»
Καλησπέρα σας! Κατ’ αρχάς… παιδιά, θα ήθελα να σας εξομολογηθώ πόσο σας ζηλεύω γιατί εσείς αύριο το πρωί δεν θα πάτε σχολείο κι εγώ θα πάω… Να πω και κάτι στα δικά μου παιδιά των Κεραμειών: Μαρία, Αντρέα, Μαρία, μου λείπετε πολύ…
Ξεκινάω μ’ ένα μεγάλο «μπράβο» για όλους όσοι είστε απόψε εδώ, για όλη την προσπάθεια που κάνατε για να πετύχετε στις σχολές σας. Κι ένα «ευχαριστώ», γιατί όλοι μαζί και ο καθένας από σας ξεχωριστά, μάς δίνετε ελπίδα. Όχι για τους μεγάλους βαθμούς, αλλά για αυτό το χαρακτηριστικό σας που έφερε τους μεγάλους βαθμούς: Τη θέληση, την εργατικότητα, τη συστηματική δουλειά. Αυτά είναι τα σπουδαία σας κεκτημένα, αυτό είναι το μεγάλο εφόδιο που σας προσέφερε ο μαραθώνιος τον οποίο διανύσατε τη χρονιά αυτή. Μπορεί να έχετε ήδη ξεχάσει κάποια από εκείνα τα μαθήματα στα οποία εξεταστήκατε, δεν θα ξεχάσετε όμως πως ό,τι κερδίσατε δεν σας χαρίστηκε. Ότι δουλέψατε γι’ αυτό, κι αυτή η επιτυχία είναι δική σας!
Όταν από το Ίδρυμα Βεργωτή, που είναι αξιέπαινο για την πρωτοβουλία του αυτή, μου ζητήθηκε να πω δυο λόγια απόψε, σκέφτηκα πως είμαι το πιο ακατάλληλο πρόσωπο για να κάνω κάτι τέτοιο, για πολλούς λόγους. Ένας, ότι δεν έκανα «ακριβώς» αυτό που σπούδασα, ένας άλλος ότι ίσως δεν έχω πετύχει κάτι τόσο σπουδαίο για να μπορώ να σας μιλάω ως ένα καλό παράδειγμα.
Σκέφτομαι όμως πως πριν πολλά χρόνια (τριάντα τρία) ήμουν κι εγώ ένας από σας, που έφτιαχνε τις βαλίτσες του για την Αθήνα, για να πάει να γραφτεί στη Νομική Σχολή. Που είχε γράψει μεγάλους βαθμούς, αλλά δεν είχε ιδέα για το τί θέλει να κάνει στη ζωή του, που έβλεπε όλο αυτό που ξεκινούσε με πολύ ενθουσιασμό αλλά και κάποιο πανικό. Σας μιλάω λοιπόν ως ένας από σας, που βλέπει στα μάτια σας τον εαυτό του, και, τόσα πολλά χρόνια μετά, αναρωτιέται τί μπορεί να κέρδισε από αυτό το ταξίδι, πέρα από έναν, δύο, τρεις τίτλους σπουδών, που βοήθησαν λιγότερο ή περισσότερο την όποια επαγγελματική του σταδιοδρομία.
Θα σας μιλήσω πολύ ειλικρινά. Αυτό που κέρδισα, το κέρδισα πηγαίνοντας στο πανεπιστήμιο κάθε μέρα. Και αυτό που κέρδισα δεν ήταν τελικά όλες εκείνες οι γνώσεις που απαιτούσε το αναλυτικό πρόγραμμα για να πάρω το πτυχίο μου. Το πανεπιστήμιο δεν σου προσφέρει άλλωστε ένα βαλιτσάκι με γνώσεις, αλλά ένα βαλιτσάκι με εργαλεία για να κατακτήσεις τη γνώση. Κι αυτά τα κερδίζεις με το να είσαι παρών, να συμμετέχεις στη ζωή του πανεπιστημίου. Να ακούσεις τους καθηγητές σου, να εμπνευστείς από αυτούς, να τους αμφισβητήσεις, να τρυπώσεις στις βιβλιοθήκες, να ξεφυλλίσεις βιβλία, τώρα, με τα καινούρια μέσα, να ψάξεις στις βάσεις δεδομένων, να παρακολουθήσεις συνέδρια και σεμινάρια, να κάνεις εργασίες, να μπεις σε ομάδες μελέτης και ομίλους. Κυρίως, να αυτενεργήσεις. Κανείς στο πανεπιστήμιο δεν θα σου πει τί, πότε και πόσο να διαβάσεις. Τώρα, την πορεία τη χαράζεις εσύ. Εσύ ψάχνεις και βρίσκεις αυτό που θέλεις, ανάμεσα σε πολλές επιλογές που σου δίνουν οι σπουδές σου. Το πτυχίο είναι απλώς ένα σύνολο από μαθήματα που θα περάσεις. Αυτό από μόνο του δεν λέει κάτι. Είναι το «τόσο, όσο». Ένα τυπικός τίτλος που σου προσφέρει το πανεπιστήμιο.
Θέλω πραγματικά να σας παρακαλέσω για κάτι: Να μην αρκεστείτε στο «τόσο, όσο». Να προσπαθήσετε για το «κάτι παραπάνω». Το δικό σας «κάτι παραπάνω», αυτό που θα απαντάει στις δικές σας ερωτήσεις, αυτό που θα κάνει την επιστήμη που σπουδάζετε πραγματικά «δική σας». Στις σχολές σας θα συναντήσετε πολλούς κλάδους της επιστήμης σας. Σίγουρα δεν θα ενθουσιαστείτε με όλους αυτούς τους κλάδους… Είμαι σίγουρος όμως ότι ψάχνοντας θα βρείτε αυτό που είναι πιο κοντά σε σας, αυτό που σας κάνει να θέλετε να ερευνήσετε, να μάθετε, να προσπαθήσετε παραπάνω, να προσθέσετε ένα λιθαράκι γνώσης στη δικιά σας φαρέτρα, αλλά και να προσθέσετε το δικό σας λιθαράκι στον μεγάλο κόσμο της γνώσης.
Δεν τελειώνει ποτέ αυτή η προσπάθεια, δεν θα τελειώσει στα τέσσερα ή πέντε χρόνια του Πανεπιστημίου. Η γνώση είναι το φως που ρίχνει ο νους του ανθρώπου πάνω στο άπειρο σκοτάδι, και αλίμονο αν τέλειωνε. Να εύχεστε πάντα να υπάρχει μέσα σας αυτό που κάνει τον άνθρωπο να προοδεύει και να ανοίγει φωτεινούς δρόμους. Και αυτό είναι η απορία. Το να έχεις μέσα σου ερωτήματα που σε βασανίζουν, που θες να τα απαντήσεις, που δεν βρίσκεις τον πόρο, τον δρόμο να περάσεις απέναντι και να βρεις την απάντηση. Θα διαπιστώσετε ότι όσο περισσότερο εμβαθύνετε στη γνώση, τόσο λιγότερο θα λέτε το ρήμα «Το ξέρω». Τόσο λιγότερο θα είστε σίγουροι. Μη το φοβηθείτε αυτό. Να το επιδιώκετε. Απορώ, αναρωτιέμαι, ψάχνω, βρίσκω. Αυτό θέλει κόπο, και θέλει και τρόπο. Τον τρόπο τον έχετε. Αυτό όμως κάνει τη ζωή μας και ενδιαφέρουσα και συναρπαστική. Να θέλεις να μάθεις κι άλλο. Να μην επαναπαύεσαι, να μην αρκείσαι στο «τόσο όσο», να θέλεις το «κάτι παραπάνω».
Φανταστείτε έναν κόσμο όπου όλοι θα ήμασταν βέβαιοι ότι κατέχουμε την απόλυτη αλήθεια. Κανείς δεν θα νοιαζόταν να ψάξει παραπέρα, όλοι θα τα ξέραμε όλα. Δηλαδή, στην πραγματικότητα, δεν θα ξέραμε τίποτα. Εσείς το ζήσατε, αυτή τη χρονιά, όταν, διαβάζοντας και διαβάζοντας και διαβάζοντας διαπιστώνετε ότι «κοίτα να δεις, ό,τι και να κάνω είναι αδύνατον να βγάλω όλη την ύλη». Όντως, αν μεταφέρουμε στον μακρόκοσμο της γνώσης αυτή τη διαπίστωση, είναι αδύνατο να κατακτήσουμε όλη τη γνώση, αλλά αξίζει κανείς να αφιερώσει τις σπουδές του προσπαθώντας να ρίξει φως έστω και σε μια μικρή γωνίτσα. Ψάχνοντας και βρίσκοντας, κι εμείς γινόμαστε καλύτεροι, αλλά και ο κόσμος μας γίνεται καλύτερος.
Να φροντίσετε να χαρείτε αυτά τα τέσσερα χρόνια, με τρόπο δημιουργικό. Κανείς δεν σας ζητάει να θυσιάσετε τα νιάτα σας, τις εμπειρίες που θα θέλατε να έχετε από την πολυπόθητη φοιτητική ζωή. Θα δείτε ότι όλα χωράνε σ’ αυτά τα χρόνια των σπουδών. Φτάνει να θυμάστε ότι αυτά τα χρόνια δεν είναι θυσία, είναι μια επένδυση ζωής. Δεν είναι ο δρόμος που θα ακολουθήσετε, αλλά τα εργαλεία που θα σας επιτρέψουν να ανοίξετε εσείς αυτόν τον δρόμο. Αξίζει να δώσετε στον εαυτό σας την ευκαιρία για το καλύτερο, για τη δική σας ταυτότητα, για τη δική σας στιγμή, τη δική σας κουκίδα σ’ αυτόν τον άπειρο κόσμο.
Ναι, ο κόσμος θα συνεχίσει να γυρίζει είτε εμείς σπουδάσουμε, είτε όχι. Αξίζει όμως σ’ αυτόν τον σύντομό μας χρόνο, να αφήσουμε μια στιγμή που είναι δικιά μας. Κι εμείς οι Κεφαλονίτες, και ιστορικά αν το δει κανείς, είχαμε δύο δρόμους για να δημιουργήσουμε τη δικιά μας στιγμή. Μικρή ή μεγάλη, σημαντική ή ασήμαντη. Και οι δύο δρόμοι είχαν μέσα τους ταξίδι. Ο ένας δρόμος ήταν η θάλασσα. Γίναμε έμποροι και ναυτικοί. Ο άλλος δρόμος ήταν ένα άλλο ταξίδι: η επιστήμη. Οι Κεφαλονίτες και Ιθακήσιοι που διαπρέπουν παγκοσμίως στις επιστήμες είναι χιλιάδες. Ήδη το Ιόνιο Πανεπιστήμιο προσπαθεί να δημιουργήσει μια βάση δεδομένων με όλους αυτούς τους ανθρώπους, το Ionian Hall of Science. Η έρευνα είναι σε εξέλιξη, τα μέχρι τώρα αποτελέσματα είναι εντυπωσιακά. Όποια πέτρα κι αν σηκώσεις, θα βρεις έναν Κεφαλονίτη να διαπρέπει στις επιστήμες. Τυχαίο; Εδώ είστε κι εδώ είμαι, βάζω στοίχημα ότι ανάμεσά σας βρίσκονται κάποιοι για τους οποίους θα διαβάζουμε στο μέλλον.
Φτάνει να μη φοβηθείτε, να τολμάτε, να μην παραιτείστε, να μη φοβάστε να διεκδικήσετε, να αλλάξετε τη ζωή σας, να επιχειρείτε αυτό που μπορεί να σας φαίνεται παράτολμο. Να θυμάστε ότι αν κάποιος το πέτυχε, μπορείτε να το πετύχετε κι εσείς. Κάθε τέτοιο βήμα, είναι για σας μια νίκη. Μικρή ή μεγάλη, αυτή η νίκη είναι δική σας.
Μια φορά, στο πρώτο έτος της Νομικής, έκανα μια εργασία και πήγα για να βρω υλικό σε μια μεγάλη βιβλιοθήκη της Αθήνας. Δεν με άφηναν να μπω μέσα, γιατί, είπαν, ήμουν πολύ μικρός στο πρώτο εξάμηνο και θα έπρεπε να πάω με σημείωμα από τον καθηγητή. Έφυγα θυμωμένος… Και τότε έκανα μια σκέψη που για ένα παιδί 18 χρόνων μπορεί και να φανεί αλαζονική.
«Σήμερα δεν με αφήσατε να μπω μέσα, κάποτε όμως τα βιβλία μου θα βρίσκονται σ’ αυτή τη βιβλιοθήκη.»
Σήμερα, όντως, σ’ αυτή τη βιβλιοθήκη που δεν μ’ άφησαν τότε να μπω υπάρχουν και τα δικά μου βιβλία. Κι αυτή ήταν μια πολύ μικρή δική μου νίκη, που βασίστηκε σ’ ένα νεανικό πείσμα.
Σας παρακαλώ λοιπόν να είστε πεισματάρηδες. Να απορείτε, να τολμάτε, να μη φοβάστε να αλλάζετε, να διεκδικείτε πάντα το «κάτι παραπάνω». Το δικό σας «κάτι παραπάνω».
Ηλίας Τουμασάτος
καθηγητής Κοινωνικών Επιστημών στο Βαλλιάνειο ΓΕΛ Κεραμειών
Κουρκουμελάτα 12-09-2024
- Οι φωτογραφίες είναι απο την τελετή βράβευσης
