Ήταν η 24η Σεπτεμβρίου του 2023 όταν ο Στέφανος Κασσελάκης εκλεγόταν πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ Προοδευτική Συμμαχία. Χθες, Κυριακή, ακριβώς 14 μήνες μετά, 70 χιλιάδες μέλη του κόμματος έδωσαν την πρωτιά στον Σωκράτη Φάμελλο.
Ο ΣΥΡΙΖΑ άλλαξε σελίδα, καθώς ο Παύλος Πολάκης, δεύτερος στη μάχη της ηγεσίας αποφάσισε να κάνει ένα βήμα πίσω και να μην ταλαιπωρήσει περαιτέρω τα μέλη του κόμματος. Κατά συνέπεια, δεύτερος γύρος δεν θα χρειαστεί και η Κουμουνδούρου διαθέτει πλέον νέο πρόεδρο.
Ενδεχομένως ούτε ο καλύτερος σεναριογράφος θα μπορούσε να σκεφτεί την πλοκή και τη ροή των γεγονότων των τελευταίων 14 μηνών, που περιλάμβαναν την εκλογή στην ηγεσία ενός ανθρώπου που δεν είχε καμία σχέση με το κόμμα, τις αντιδράσεις που προκάλεσε σε στελέχη η στάση του και οι απόψεις του, ο τρόπος που αντιλαμβανόταν την πολιτική, αλλά και όπως την εξέφραζε.
Ομοίως, δεν θα μπορούσε να φανταστεί τις διασπάσεις που ακολούθησαν, τις αποχωρήσεις κορυφαίων στελεχών και μελών, την απίστευτη τοξικότητα που συνόδευε τα γεγονότα, κυρίως την πραγματικότητα που έλεγε ότι όλο αυτό το διάστημα, ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν μεν στην κορυφή της επικαιρότητας, για τους λάθος λόγους, δε.
Κανονικότητα και νέο αφήγημα για τον ΣΥΡΙΖΑ
Από σήμερα, ο ΣΥΡΙΖΑ επιχειρεί να κάνει μια επανεκκίνηση, να επανέλθει στη δική του κανονικότητα, στην μετά-Κασσελάκη εποχή. Καλείται να ανακαλύψει και πάλι την παραγωγή πολιτικής, να ανακτήσει πολύτιμο χαμένο έδαφος, να ανακτήσει μια σχέση εμπιστοσύνης με τον κόσμο, κάτι που μόνο εύκολο δεν είναι.
Το κόμμα είναι βαριά τραυματισμένο από τις αλλεπάλληλες εσωκομματικές συγκρούσεις, έχει χάσει τη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης και καλείται να ανταγωνιστεί ένα ΠΑΣΟΚ που ανεβαίνει αργά αλλά σταθερά, όπως επίσης τα υπόλοιπα κόμματα που κινούνται στο χώρο της Αριστεράς – Κεντροαριστεράς.
Ο ΣΥΡΙΖΑ χρειάζεται πλέον ένα γενναίο, νέο αφήγημα προκειμένου να συσπειρώσει τον κόσμο που του απέμεινε κι έχει στηρίξει τις ελπίδες του σε αυτόν. Γενναίο, στο επίπεδο της αυτοκριτικής, για τα όσα συνέβησαν όλο αυτό το διάστημα που το κόμμα της «πρώτης φοράς Αριστερά», έγινε ο περίγελως του πολιτικού συστήματος.
Νέο, αν θέλει να εμπνεύσει ξανά, προσελκύοντας αριστερούς και προοδευτικούς πολίτες σε μια προσπάθεια να θυμίσει το κόμμα που βρισκόταν συνεχώς «εν κινήσει», με γείωση στην κοινωνία και τα προβλήματά της, προσφέροντας λύσεις από τα μικρά έως τα μεγάλα.
Δοθείσης της ευκαιρίας, αξίζει να θυμηθούμε τις σημαντικότερες στιγμές των τελευταίων 14 μηνών, η αλλιώς το διάστημα κατά το οποίο ο ΣΥΡΙΖΑ πέρασε απ’ την μια κάλπη στην άλλη.
Φως…
Το βράδυ της 24ης Σεπτεμβρίου, όταν ανακοινώθηκαν τα αποτελέσματα του β’ γύρου των προεδρικών εκλογών του ΣΥΡΙΖΑ, ήταν εμφανές σε όλους πως το κόμμα δεν πήγαινε μακριά. Τα όσα συνέβησαν ήταν απλώς ένας προπομπός όσων θα ακολουθούσαν το επόμενο διάστημα.
Το μήνυμα του Στέφανου Κασσελάκη εκείνο το βράδυ από την εξέδρα -και αφού προηγουμένως είχε ευχαριστήσει δημόσια τον Νίκο Παππά για τη στήριξη στο πρόσωπό του- ήταν πως «η Ελλάδα χρειάζεται περισσότερο φως».
Στον αντίποδα, ήταν η χαρακτηριστική η κίνηση της Έφης Αχτσιόγλου έξω από τα γραφεία του ΣΥΡΙΖΑ, με υψωμένη την αριστερή γροθιά, εν μέσω συνθημάτων των υποστηρικτών της: «Αγώνας, ρήξη, ανατροπή, η Ιστορία γράφεται με ανυπακοή» και «μέχρι τις Βρυξέλλες ν’ ακουστεί καλά, δεν θα ξεμπερδέψετε με την Αριστερά».
«Η τρίτη ήττα του ΣΥΡΙΖΑ»
Την επόμενη μέρα, την 26η Σεπτεμβρίου, ο Νίκος Φίλης σε παρέμβασή του στον Antenna κάνει λόγο για την «τρίτη ήττα του ΣΥΡΙΖΑ», συμπληρώνοντας πως «αυτή η ήττα είναι πιο επώδυνη γιατί ηττηθήκαμε από ανθρώπους, ένα μεγάλο μέρος των οποίων δεν έχει σχέση με τον ΣΥΡΙΖΑ. Ο ΣΥΡΙΖΑ ηττήθηκε για τρίτη φορά γιατί απεμπολεί την ιστορία του και τη δύναμή του».
Την ίδια ώρα μία από τις πρώτες κινήσεις του νέου προέδρου ήταν να εκπαραθυρώσει από διευθυντή της ΚΟ, τον εκλεγμένο Θανάση Θεοχαρόπουλο, μια κίνηση που έγινε γνωστή μέσω διαρροών στα μέσα ενημέρωσης.
Το επόμενο διάστημα το κόμμα ασχολήθηκε με την προετοιμασία για τις αυτοδιοικητικές εκλογές που ήταν προγραμματισμένες για τα μέσα Οκτωβρίου, με την κριτική, κυρίως από τα μέλη της Ομπρέλας, προς το πρόσωπο του νέου προέδρου να είναι σχεδόν καθημερινή.
Είχαν μεσολαβήσει τα δημοσιεύματα της «Εφημερίδας των Συντακτών» για την αρθρογραφία του Στέφανου Κασσελάκη τα χρόνια των μνημονίων στην εφημερίδα «Εθνικός Κήρυκας» του πρώην αν. υπουργού Εξωτερικών επί κυβέρνησης Μητσοτάκη, Αντώνη Διαματάρη.
Τα συγκεκριμένα άρθρα έδειχναν έναν άνθρωπο που όχι απλώς δεν είχε σχέση με την Αριστερά, αντιθέτως ήταν πολέμιος του Αλέξη Τσίπρα, τον οποίο και παρομοίαζε με τον Ντόναλντ Τραμπ. Ο κ. Κασσελάκης δεν αρνήθηκε τα άρθρα, επιχείρησε να τα υποβαθμίσει όμως, αναφέροντας ότι δεν θυμόταν τι έγραφε τότε και πως ο Στέφανος εκείνης της εποχής δεν είχε σχέση με τον Στέφανο του σήμερα.
Σκηνικό «πολέμου»
Ο κ. Κασσελάκης απαντά στους επικριτές του με την παραπομπή του Στέφανου Τζουμάκα στην επιτροπή δεοντολογίας με το ερώτημα της διαγραφής, με αφορμή δήλωση του τελευταίου πως η εκλογή του νέου προέδρου «επιβλήθηκε από την ολιγαρχία και τη διαπλοκή».
Οι συνεδριάσεις της Πολιτικής Γραμματείας θυμίζουν σκηνικό «πολέμου», με το όργανο να είναι διχασμένο και οι εισηγήσεις Κασσελάκη να περνάνε με οριακή πλειοψηφία. Την ίδια ώρα αποφασίζεται όπως το συνέδριο του κόμματος, που ήταν αρχικά προγραμματισμένο για τον Νοέμβριο, να διεξαχθεί τον Φεβρουάριο του 2024.
Τον Νοέμβριο, στην επεισοδιακή συνεδρίαση της Κεντρικής Επιτροπής, η ομάδα της Ομπρέλας, αρχικά, συνοδευόμενη στη συνέχεια από εκείνη των 6 συν 6, αποχωρεί από την αίθουσα. Είναι η εποχή που ο Στέφανος Κασσελάκης απαντώντας στην κριτική που του γίνεται έχει ζητήσει τη διαγραφή των Φίλη, Σκουρλέτη, Τζουμάκα και Βίτσα, προτείνοντας δημοψήφισμα από τα μέλη!
Ο Νίκος Βούτσης και ο Πάνος Σκουρλέτης, μέλη της Ομπρέλας, ανακοινώνουν την αποχώρησή τους από τον ΣΥΡΙΖΑ. Την επόμενη μέρα λαμβάνει χώρα η πρώτη διάσπαση με όλα τα στελέχη της Ομπρέλας να αποχωρούν από το κόμμα.
«Βαρίδια» και αποχωρήσεις
Η ηγεσία Κασσελάκη τις επόμενες μέρες πανηγυρίζει που αποχώρησαν τα «βαρίδια» και πλέον ανοίγει ο δρόμος για την άνοδο του ΣΥΡΙΖΑ. Φευ. Πριν από ένα χρόνο ακριβώς, στις 24 Νοεμβρίου του 2023, λαμβάνει χώρα η δεύτερη διάσπαση με την αποχώρηση της ομάδας των 6 συν 6 (Χαρίτσης, Αχτσιόγλου, Τζανακόπουλος, Ηλιόπουλος κλπ.). Ο ΣΥΡΙΖΑ αριθμεί πλέον 36 βουλευτές. «Σήμερα κλείνει ένας κύκλος εσωστρέφειας», είναι η αντίδραση του Στέφανου Κασσελάκη.
Έως τα Χριστούγεννα ο ΣΥΡΙΖΑ γίνεται πρωτοσέλιδο για το περίφημο δάνειο Κασσελάκη στο κόμμα, προκειμένου να πληρωθούν το δώρο οι εργαζόμενοι στα κομματικά μέσα, το οποίο τελικά δεν χρησιμοποιεί το κόμμα αφού έχει στο μεταξύ πληρωθεί η δόση της κρατικής χρηματοδότησης.
Παρ’ όλα αυτά το θέμα του δανείου παίζει για μέρες, όπως επίσης και η αποκάλυψη για την εταιρεία Osios του κ. Κασσελάκη της οποίας φαίνεται να είναι μέτοχος, ενώ είναι ταυτόχρονα πρόεδρος του κόμματος, κάτι που απαγορεύεται ρητά από το νόμο. Για την ιστορία, το δάνειο στον ΣΥΡΙΖΑ είχε δοθεί μέσω της Osios.
Ο κρίσιμος Φεβρουάριος του ΣΥΡΙΖΑ
Τον Φεβρουάριο του 2024 στο συνέδριο, λαμβάνει χώρα η πρώτη σύγκρουση μεταξύ του Στέφανου Κασσελάκη και του Αλέξη Τσίπρα. Στο μεσοδιάστημα έχουν μεσολαβήσει διάφορες δηλώσεις και ενέργειες του προέδρου του κόμματος που φέρνουν τα υπόλοιπα στελέχη σε αμηχανία.
Ήδη από τα τέλη του 2023 και με αφορμή τη δεινή κατάσταση των κομματικών μέσων ενημέρωσης η πλευρά Κασσελάκη κάνει διαρροές για τα όχι και τόσο ορθά οικονομικά του κόμματος, αφήνοντας να εννοηθεί ως υπεύθυνη η προηγούμενη ηγεσία.
Τα… όργανα αρχίζουν περίπου μία εβδομάδα πριν το συνέδριο όταν ο Στέφανος Κασσελάκης ζητά να μπει ένα ερωτηματολόγιο προς τα μέλη του κόμματος με ερωτήσεις σχετικά με τη «φυσιογνωμία» του.
Το εν λόγω ερωτηματολόγιο, το οποίο περιλάμβανε και ερωτήσεις περί αλλαγής ονόματος, εμβλήματος κλπ. στέλνεται στα μέλη χωρίς προηγουμένως να έχουν συνεδριάσει τα όργανα. Είναι η αποθέωση της «αδιαμεσολάβητης» σχέσης του προέδρου με τον λαό του.
Στις 19 Φεβρουαρίου και στη σύσκεψη της Πολιτικής Γραμματείας, ο Στέφανος Κασσελάκης απουσιάζει επιδεικτικά και στέλνει μια επιστολή, όπου παραμένει αμετακίνητος στις θέσεις του. Σε αυτό το κλίμα ο ΣΥΡΙΖΑ οδεύει στο συνέδριο.
Η παρέμβαση Τσίπρα μέσω ανάρτησης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης λίγο πριν την έναρξη του συνεδρίου βάζει φωτιά στον ΣΥΡΙΖΑ. Η σύγκρουση πλέον είναι ορατή σε όλους. Ο πρώην πρόεδρος καλεί τον νυν να καταφύγει στα μέλη και σε εκλογές για να αποδείξει ότι έχει «την εμπιστοσύνη της πλειοψηφίας».
Η ρήξη μεταξύ των δύο περιγράφεται τέλεια στις παρακάτω φράσεις. Έως τότε ο Στέφανος Κασσελάκης συνήθιζε να λέει ότι «τον φύτεψε» ο Αλέξης Τσίπρας, αφήνοντας να εννοηθεί ότι σε όλη την πορεία του, είχε τις ευχές του πρώην προέδρου.
Μετά την παρέμβαση Τσίπρα στο συνέδριο, η φράση του ήταν: «Όσοι πίστεψαν ότι φυτεύτηκα στην ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ, τώρα θα δουν τις δικές μου ρίζες. Προσφεύγω στις ρίζες μου: στα μέλη και τον κόσμο του ΣΥΡΙΖΑ».
Κι ενώ το σκηνικό παραπέμπει σε νέες εκλογές και μάλιστα άμεσα, η τριάδα των Νίκου Παππά, Σωκράτη Φάμελλου και Γιώργου Τσίπρα, έρχεται να βγάλει τον Στέφανο Κασσελάκη από τη δύσκολη θέση και να του δώσει παράταση ζωής στο κόμμα.
Η πρότασή τους να μην γίνουν εκλογές, υπερψηφίζεται από το συνέδριο και ο Στέφανος Κασσελάκης πετυχαίνει την πρώτη του νίκη απέναντι στον προκάτοχό του. Το τέλος του συνεδρίου σηματοδοτεί και την αφετηρία όσων συνέβησαν αργότερα.
Οι ευρωεκλογές
«Όλοι θα κριθούν από τα αποτελέσματα» ήταν το μήνυμα του Αλέξη Τσίπρα μετά τη λήξη του επεισοδιακού συνεδρίου του Φεβρουαρίου. Ο ΣΥΡΙΖΑ πήγε στις ευρωκάλπες με υψηλούς στόχους. Όλο το προηγούμενο διάστημα ο Στέφανος Κασσελάκης μιλούσε για «κύμα ανατροπής», ενώ σε αρκετές περιπτώσεις είχε μιλήσει και για «πρωτιά» του ΣΥΡΙΖΑ έναντι της ΝΔ.
Ομοίως, την περίοδο μέχρι τις ευρωεκλογές το κόμμα ασχολείται περισσότερο με τις παρεμβάσεις Κασσελάκη και λιγότερο με την παραγωγή πολιτικής. Από τα συνεχόμενα ρεπορτάζ για την σύντομη στρατιωτική θητεία του προέδρου του κόμματος έως τις συχνές επισκέψεις στα πρωινάδικα της τηλεόρασης και την είσοδο των καμεών στο νέο σπίτι στο Κολωνάκι.
Κατά το ίδιο διάστημα τα όργανα ατονούν, ομοίως και το ενδιαφέρον της κοινωνίας για το κόμμα. Είναι χαρακτηριστικό πως στις εκλογές προκειμένου να αναδειχθούν οι υποψήφιοι ευρωβουλευτές προσήλθαν κάτι παραπάνω από 60.000 μέλη, την ώρα που λίγους μήνες νωρίτερα, για τις εκλογές ηγεσίας ο αριθμός ήταν 140.000 μέλη.
Ο ΣΥΡΙΖΑ έρχεται μεν δεύτερος στην κάλπη, κάτω, δε, από το ψυχολογικό όριο του 15%. Το κυριότερο, δεν καταφέρνει να καρπωθεί τις μεγάλες απώλειες της ΝΔ. Οι εσωκομματικές μουρμούρες για το αποτέλεσμα αρχίζουν να πληθαίνουν, την ώρα που ο Στέφανος Κασσελάκης χαρακτηρίζει ως δικό του επίτευγμα το γεγονός ότι το κόμμα έμεινε όρθιο.
«Βρείτε μου αντίπαλο»
Παράλληλα, προκειμένου να προλάβει αυτά που θα ακολουθούσαν αρχίζει να διαλαλεί τη φράση «βρείτε μου αντίπαλο και πάμε», θέλοντας να προλάβει τις εσωκομματικές εξελίξεις. Αλλά δεν μένει μόνο εκεί.
Κλιμακώνει τις επιθέσεις προς το πρόσωπο του Αλέξη Τσίπρα με υπόνοιες για «μαύρα ταμεία», ενώ πλέον δηλώνει ανοιχτά πως σε περίπτωση εκλογών δεν θα είχε κανένα πρόβλημα να βρεθεί αντιμέτωπος με τον ίδιο τον Αλέξη Τσίπρα.
Έπειτα από ένα καλοκαίρι όπου το μοναδικό αξιοσημείωτο γεγονός για το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης ήταν ο… γάμος του προέδρου του και το… πόθεν έσχες του, ξεκινά συντεταγμένα πλέον η αμφισβήτηση. Αφορμή στάθηκαν οι αλλαγές που προανήγγειλε ο ίδιος, ενόψει του καταστατικού συνεδρίου που αρκετά στελέχη τις είδαν ως προσπάθειά του να πάρει ολοκληρωτικά το κόμμα υπό τον έλεγχό του.
Από τις αρχές Σεπτεμβρίου ο ΣΥΡΙΖΑ εισήλθε σ’ ένα νέο κύκλο εσωστρέφειας, όπου αρκετοί άνθρωποι που στήριξαν τον Στέφανο Κασσελάκη όλο το προηγούμενο διάστημα (πέραν του στενού κύκλου των υποστηρικτών του), βρίσκονται απέναντί του.
Κάπως έτσι αρχίζει η τελική αντίστροφη μέτρηση, η οποία περιλάμβανε πολλά σουρεαλιστικά, αλλά και θλιβερά επεισόδια, μέχρι να φτάσουμε στο συνέδριο στο Γκάζι, όπου ουσιαστικά σήμανε την τρίτη διάσπαση του ΣΥΡΙΖΑ και την οριστική αποχώρηση Κασσελάκη από το κόμμα.
Αξιοπρέπεια και ηθικό πλεονέκτημα
Από σήμερα ο ΣΥΡΙΖΑ καλείται να ανακτήσει την αξιοπρέπειά του και το χαμένο «ηθικό πλεονέκτημα» της Αριστεράς. Το ερώτημα είναι αν θα τα καταφέρει. Η λογική λέει ότι χρειάζεται πολύς χρόνος για να επουλώσει τα τραύματά του και να επανέλθει, να σηκώσει κεφάλι ξανά. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που ακόμα και τώρα θεωρούν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ έχει τελειώσει οριστικά.
Η Κουμουνδούρου καλείται να τους επιβεβαιώσει ή να τους διαψεύσει…
