Η έννοια του “woke” έχει τις ρίζες της στις Ηνωμένες Πολιτείες και ξεκίνησε ως όρος που χρησιμοποιούσαν κοινότητες ακτιβιστών για να περιγράψουν την αφύπνιση και την ευαισθητοποίηση σχετικά με κοινωνικά ζητήματα, όπως η φυλετική ανισότητα, η αστυνομική βία και οι διακρίσεις. Με την πάροδο του χρόνου, η λέξη “woke” εξελίχθηκε σε μια ευρύτερη έννοια που αναφέρεται στη συνειδητοποίηση και την υποστήριξη για μια σειρά από προοδευτικά θέματα.
Τι περιλαμβάνει η woke ατζέντα;
Η woke ατζέντα, όπως την αποκαλούν, περιλαμβάνει μια σειρά από κοινωνικά, πολιτικά και περιβαλλοντικά ζητήματα. Μερικά από τα βασικά θέματα που συζητούνται είναι:
- Κοινωνική Δικαιοσύνη: Καταπολέμηση του ρατσισμού, της ομοφοβίας, του σεξισμού και κάθε μορφής διάκρισης.
- Ισότητα των Φύλων: Υποστήριξη για την ισότητα ανδρών και γυναικών, καθώς και για τα δικαιώματα των LGBTQ+ ατόμων.
- Περιβαλλοντική Προστασία: Ενίσχυση της ευαισθητοποίησης για την κλιματική αλλαγή και προώθηση βιώσιμων πρακτικών.
- Ανθρώπινα Δικαιώματα: Εστίαση στη μετανάστευση, στην εξάλειψη των ανισοτήτων και στην προστασία των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων.
Η κριτική στην woke ατζέντα
Παρόλο που η woke ατζέντα βασίζεται σε προοδευτικές ιδέες, δεν λείπουν οι επικρίσεις. Ορισμένοι τη θεωρούν υπερβολικά “πολιτικά ορθή”, υποστηρίζοντας ότι περιορίζει την ελευθερία του λόγου ή προάγει ακραίες απόψεις. Άλλοι πιστεύουν ότι η χρήση της λέξης “woke” έχει πλέον αποκτήσει ειρωνικό χαρακτήρα, με αποτέλεσμα να αποδυναμώνεται το αρχικό της μήνυμα.
Πώς εκφράζεται η woke ατζέντα στην Ελλάδα – Κυβέρνηση και Κοινωνία
Η woke ατζέντα, παρά το γεγονός ότι έχει τις ρίζες της στον αγγλοσαξονικό κόσμο, έχει αρχίσει να επηρεάζει και την ελληνική κοινωνία και πολιτική σκηνή, αν και με διαφορετική ένταση και χαρακτηριστικά. Στην Ελλάδα, η “woke” φιλοσοφία εκφράζεται κυρίως μέσα από πολιτικές πρωτοβουλίες, κινήματα, κοινωνικές συζητήσεις και αλλαγές στην καθημερινή κουλτούρα.
1. Στην Κυβέρνηση
Αν και η ελληνική πολιτική σκηνή παραδοσιακά είναι πιο συντηρητική σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, ορισμένες πτυχές της woke ατζέντας έχουν αρχίσει να εμφανίζονται:
- Νομοθεσία για τα Δικαιώματα:
Πρόσφατα έχουν θεσπιστεί νόμοι που προωθούν τα δικαιώματα ευάλωτων ομάδων, όπως:- Ο νόμος για την ταυτότητα φύλου, που επιτρέπει την αλλαγή εγγράφων χωρίς ιατρικές επεμβάσεις.
- Η ενίσχυση δικαιωμάτων LGBTQ+ ατόμων (π.χ. πολιτική συμβίωση, υιοθεσία από ομόφυλα ζευγάρια).
- Περιβαλλοντικές Πολιτικές:
Η στροφή προς την πράσινη ενέργεια, η μείωση των πλαστικών και η προώθηση βιώσιμων πρακτικών είναι επίσης πτυχές που συνδέονται με μια πιο “woke” προσέγγιση. - Προώθηση της Διαφορετικότητας:
Στις δημόσιες υπηρεσίες και στον κρατικό μηχανισμό, υπάρχει αυξανόμενη πίεση για ισότητα φύλων, ενώ παρατηρείται προσπάθεια μεγαλύτερης εκπροσώπησης των γυναικών και των μειονοτήτων σε θέσεις εξουσίας. - Καταπολέμηση της Ρητορικής Μίσους:
Η νομοθεσία κατά του hate speech και η αυστηροποίηση των ποινών για ρατσιστικές και σεξιστικές επιθέσεις είναι παραδείγματα εφαρμογής μιας “woke” ατζέντας.
Ωστόσο, η ενσωμάτωση αυτών των θεμάτων στη δημόσια πολιτική αντιμετωπίζει αντιδράσεις, κυρίως από συντηρητικά και θρησκευτικά τμήματα της κοινωνίας, που θεωρούν τις αλλαγές αυτές “ξενόφερτες” και ασύμβατες με τις παραδόσεις.
2. Στην Κοινωνία
Στην ελληνική κοινωνία, η woke ατζέντα έχει φέρει στο προσκήνιο σημαντικές συζητήσεις, αν και συχνά αντιμετωπίζεται με επιφυλάξεις:
- Κοινωνικά Κινήματα:
- Το ελληνικό #MeToo ήταν μια από τις πιο ηχηρές εκφράσεις της woke ατζέντας, με γυναίκες (και άνδρες) να καταγγέλλουν περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης και κακοποίησης.
- Οι διαμαρτυρίες κατά του ρατσισμού και της αστυνομικής βίας, αν και πιο περιορισμένες σε έκταση, δείχνουν ότι θέματα κοινωνικής δικαιοσύνης απασχολούν ένα μέρος της νεότερης γενιάς.
- Αλλαγή στην Καθημερινή Γλώσσα και Συμπεριφορά:
Οι έννοιες της πολιτικής ορθότητας γίνονται όλο και πιο εμφανείς στη δημόσια συζήτηση. Έννοιες όπως το gender-neutral λεξιλόγιο και η χρήση μη σεξιστικής γλώσσας απασχολούν τα μέσα ενημέρωσης, τα σχολεία και τον δημόσιο διάλογο. - Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης:
Στα social media, η woke ατζέντα είναι έντονη, κυρίως μέσω της ακτιβιστικής δράσης νεότερων γενεών. Εκεί βρίσκουν χώρο να αναδειχθούν ζητήματα όπως η περιβαλλοντική κρίση, η αποδοχή της διαφορετικότητας και η καταπολέμηση της κουλτούρας μίσους. - Ρήγματα και Κριτική:
Υπάρχει, όμως, μια έντονη αντίδραση από πιο παραδοσιακά κομμάτια της κοινωνίας, τα οποία βλέπουν τη woke κουλτούρα ως απειλή για τις ελληνικές αξίες. Σε τηλεοπτικές εκπομπές και δημόσιες συζητήσεις, δεν είναι σπάνιο να χαρακτηρίζονται οι “woke” ιδέες ως υπερβολικές, αφύσικες ή “εισαγόμενες”.
3. Οι Διχασμοί που Προκαλεί
Η woke ατζέντα στην Ελλάδα έχει δημιουργήσει διχασμό:
- Από τη μια πλευρά, υπάρχουν εκείνοι που την υποστηρίζουν ως έναν αναγκαίο εκσυγχρονισμό της κοινωνίας.
- Από την άλλη, υπάρχουν αυτοί που τη θεωρούν “πολιτισμική επιβολή” που αλλοιώνει την εθνική ταυτότητα.
Τελικά, πώς επηρεάζει την Ελλάδα;
Η woke ατζέντα είναι ακόμα ένα “νέο” φαινόμενο για τη χώρα μας, που διαμορφώνει σταδιακά τη δημόσια κουλτούρα. Οι αλλαγές είναι πιο εμφανείς στις νεότερες γενιές, αλλά και στα μέσα ενημέρωσης που αγκαλιάζουν τα κοινωνικά ζητήματα. Παρ’ όλα αυτά, η σύγκρουση ανάμεσα στις παραδόσεις και τις σύγχρονες προοδευτικές ιδέες παραμένει έντονη, κάνοντας την Ελλάδα έναν μοναδικό “καμβά” όπου παραδοσιακές αξίες και woke ιδέες συναντώνται – και συγκρούονται.
Στη συζήτηση που αφορά την woke ατζέντα αναφέρθηκε πρόσφατα ο Κυριάκος Μητσοτάκης και -απαντώντας σε ερώτηση- σημείωσε «ναι, τυχαίνει να πιστεύω ότι υπάρχουν δύο φύλα, το αρσενικό και το θηλυκό. Αυτή είναι η προσωπική μου άποψη, αυτό υπαγορεύει η βιολογία». Επεσήμανε πως «κάθε χώρα, ωστόσο, είναι διαφορετική. Έχουν δοθεί διάφορες εξηγήσεις σχετικά με την ηχηρή επιστροφή του Ντ. Τραμπ στην προεδρία. Σίγουρα -το έχω σχολιάσει αυτό- οι ακραίες θέσεις του ρεύματος woke (wokism) στις ΗΠΑ είχαν ως αποτέλεσμα το εκκρεμές να ταλαντεύεται προς την αντίθετη κατεύθυνση». Σημείωσε δε «αυτές οι ακραίες θέσεις, οι οποίες είναι, πιστεύω, ευρέως διαδεδομένες στις φιλελεύθερες πανεπιστημιουπόλεις των κορυφαίων αμερικανικών πανεπιστημίων, δεν έχουν εμφανιστεί στην Ευρώπη».
Γιατί μας αφορά;
Στον σημερινό κόσμο, όπου τα κοινωνικά και περιβαλλοντικά ζητήματα είναι στο επίκεντρο, η κατανόηση της woke ατζέντας είναι απαραίτητη. Ανεξάρτητα από τη θέση μας, είναι σημαντικό να συμμετέχουμε σε ανοιχτές και ουσιαστικές συζητήσεις που μπορούν να μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε καλύτερα τα σύγχρονα κοινωνικά προβλήματα και να βρούμε λύσεις.
