Να σταθούμε στο ύψος των περιστάσεων
Με αφορμή την παρουσίαση του ΤΠΣ Δήμου Αργοστολίου
Αξίζει τον κόπο να παρακολουθήσει κανείς, έστω και διαδικτυακά, τις δημόσιες συνεδριάσεις ενημέρωσης και συζήτησης για τα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια (ΤΠΣ) του προγράμματος ‘Κ. Δοξιάδης’. Θα βγάλει πολλά συμπεράσματα, κυρίως κοινωνιολογικού χαρακτήρα και δευτερευόντως χωροταξικού.
Συμβαίνει ένα παράδοξο σκηνικό στις παρουσιάσεις των ΤΠΣ: Ας υποθέσουμε ότι κάποιος αντικειμενικός παρατηρητής θέλει να κάνει κριτική και μάλιστα αυστηρή στους μελετητές για τυχόν άστοχες αντι – περιβαλλοντικές προτάσεις που διατύπωσαν. Αν όμως ακούσει πρώτα τους διάφορους εκπροσώπους φορέων, τοπικούς παράγοντες, επιχειρηματίες τουρισμού και πολίτες-ιδιοκτήτες … θα αρχίσει τραβάει τα μαλλιά του! Οι μελετητές θα φαίνονται πλέον σαν άγγελοι μπροστά στους παραπάνω εκπροσώπους με αυτά που λένε…
Αν πάλι οι μελετητές τολμήσουν να ψελλίσουν κάποιες λιγοστές και ορθολογικές προτάσεις υπέρ του περιβάλλοντος, θύελλα διαμαρτυριών ξεσηκώνεται στο ακροατήριο για να μη τολμήσουν να πειράξουν τα κακώς κείμενα! Η συγκέντρωση στο Αργοστόλι (στις 26-2-2025) αποτελεί μνημείο περιβαλλοντικού αμοραλισμού! Που είναι όμως εκείνοι που θα έπρεπε να υπερασπιστούν τη φύση και το περιβάλλον του Αργοστολιού και της Κεφαλονιάς;;
Είναι ενδεικτικό ότι και οι ίδιοι οι μελετητές εξανέστησαν στο τέλος, από τις υπερβολικές έως απαράδεκτες απαιτήσεις ορισμένων γιατί, ενώ έχουν προβλέψει 35 (!) τουριστικές ζώνες κάποιοι θέλουν ακόμα περισσότερες στο Δήμο και στην Κεφαλονιά, ένα νησί που υποφέρει ήδη από τη τουριστική μονοκαλλιέργεια.
Αυτή δυστυχώς είναι ή κατάσταση στις τοπικές κοινωνίες των νησιών μας και στην Κεφαλονιά ειδικότερα. Οι συμμετέχοντες, δεν έρχονται για να εκφράσουν απόψεις και να προτείνουν λύσεις για το κοινό καλό, όπως απαιτεί η σωστή προσέγγιση. Έρχονται να υποβάλλουν αιτήματα μόνον ατομικού συμφέροντος, να κάνουν ερωτήματα αν μπορούν να κτίσουν …κόντρα σε νόμους και ρυθμίσεις και άλλα παρόμοια. Τα οποία θα ήταν γραφικά αν δεν ήταν επικίνδυνα για το μέλλον αυτού του τόπου. Κανείς δεν μιλάει για το κοινωνικό συμφέρον, για το περιβάλλον, για την προστασία της κοινής φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς. Ούτε καν οι άνθρωποι της τοπικής αυτοδιοίκησης. Οι οποίοι, ούτε τολμούν ούτε θέλουν να τα ‘χαλάσουν’ με την εκλογική πελατεία τους.
Ωστόσο, το ατομικό συμφέρον και η ατομική ιδιοκτησία έχουν όρια με βάση το Σύνταγμα και τους νόμους. Και πέρα από τους νόμους υπάρχει η κοινωνική συνείδηση και η περίφημη διαγενεακή αλληλεγγύη την οποία ουδείς λογαριάζει. Ποιόν τόπο (γη, φύση, κοινωνία, ανθρώπινα έργα, τοπίο) θα παραδώσουμε στις μελλοντικές γενιές; Για τις οποίες όλοι μιλούν αλλά κανείς δεν θυσιάζει τίποτε. Κυριαρχεί ο παροντισμός και το ταμπού της ιδιοκτησίας. Όμως κανείς δεν μπορεί να κάνει ότι θέλει στην ατομική ιδιοκτησία του και μάλιστα εις βάρος του κοινωνικού συνόλου. Γιατί στην ουσία είναι ένας απλός περαστικός διαχειριστής της. Η πολιτεία καθορίζει τις χρήσεις, τη δόμηση και άλλους όρους και περιορισμούς.
Δεν ήταν έτσι παλιότερα τα πράγματα. Η σημερινή απληστία, το ανελέητο κυνήγι του χρήματος και της ακίνητης περιουσίας με σκοπό την σπέκουλα (διάβαζε real estate) πηγάζουν από την, χωρίς όρια και κανόνες, επιδίωξη της κερδοσκοπίας που μόνο ανάπτυξη δεν είναι.
Αλλά το ψάρι βρωμάει από το κεφάλι. Τι παράδειγμα δίνει η κεντρική κυβέρνηση και το αρμόδιο υπουργείο; Τι ελπίδες μπορούμε να έχουμε όταν το ΥΠΕΝ (όπως έχουμε επανειλημμένα γράψει), έκανε μια επιεικώς κάκιστη νομοθέτηση αρχής γενομένης από τον νόμο 4759/2020 ; Για την οποία διαμαρτυρήθηκαν ΟΛΟΙ οι περιβαλλοντικοί και χωροταξικοί φορείς της χώρας! Θα μπορούσαμε να αναφερθούμε ακόμη στον ατυχέστατο ρόλο που ανέθεσε η κυβέρνηση στο ΤΕΕ, στην πονεμένη ιστορία των προδιαγραφών, στις αντιφατικές εγκυκλίους και σε πολλά άλλα…
Δεν μπορούμε να ξεχάσουμε ότι παρόλη την τεχνολογική πρόοδο (υπολογιστές, ψηφιοποίηση κλπ.) και έναν πακτωλό χρημάτων, το Υπουργείο ΠΕΝ έκανε 5 χρόνια να …αρχίσει την ουσιαστική διαδικασία σχεδιασμού, που γίνεται τώρα με τις πρώτες παρουσιάσεις (ενώ οι αναθέσεις δεν έχουν τελειώσει ακόμα…). Όταν η Επιχείρηση Πολεοδομικής Ανασυγκρότησης (ΕΠΑ) του Α. Τρίτση, με ελάχιστους εθνικούς πόρους, είχε θεσμοθετήσει Γενικά Πολεοδομικά Σχέδια (ΓΠΣ) σε ΟΛΕΣ τις πόλεις και κωμοπόλεις της χώρας καθώς και δεκάδες πολεοδομικές μελέτες, μέσα στην πρώτη πενταετία από την ψήφιση του σχετικού οικιστικού νόμου(1983-1988). Με προτάσεις και αποτελέσματα που αντέχουν μέχρι σήμερα!. Και μάλιστα σε μια εποχή που δουλεύαμε με τα χέρια, τα μολύβια και τις γραφομηχανές!
Επιπλέον, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τους ασκούς του Αιόλου τους άνοιξε το ίδιο το υπουργείο, το οποίο ενδιαφέρεται μόνο πως θα ‘τσιμεντώσει’ όλη τη χώρα αδιαφορώντας για τις συνέπειες. Και του οποίου υπουργείου και αυτές ακόμα τις στοιχειώδεις και ατελείς οδηγίες αρνούνται να τις δεχτούν οι τοπικοί παράγοντες, γινόμενοι έτσι συνυπαίτιοι της σημερινής αλλά και της μελλοντικής άναρχης ανάπτυξης.
……………………….
Από όσα είπαν οι μελετητές, συμφωνούμε σε ορισμένα, αρκεί να μη μείνουν μόνο στα λόγια. Διαφωνούμε όμως σε άλλα :
Διαφωνούμε με τη επέκταση της πόλης του Αργοστολίου μέχρι τα Σπήλια δηλαδή πάνω και από τον περιφερειακό (που δεν θα είναι πλέον περιφερειακός αλλά κεντρική λεωφόρος φρακαρισμένη από αυτοκίνητα). Συνεχίζοντας έτσι θα φθάσουμε στα… Χελμάτα και στο τέλος θα ενωθεί το Αργοστόλι με την Λάσση από το ύψος της θέσης «Χαράβοντας» δημιουργώντας ένα απέραντο οικοδομικό -οικιστικό συνεχές, μια πολεοδομική νεοπλασία. Αυτό θέλουμε?
Διαφωνούμε με την κατάργηση (στην ουσία) της ΖΟΕ που, παρά το γεγονός ότι καταστρατηγήθηκε και κατακρεουργήθηκε, άντεξε σε ένα χείμαρρο βανδαλισμών της περιοχής. Η κατάσταση θα ήταν πολύ χειρότερη αν δεν υπήρχε. Χωρίς προστασία, η περιαστική περιοχή της πόλης (Λόφος Αη Θανάση, Κρανιά, Κούταβος, Φανάρι κλπ. θα καταλήξει… αστική.
Διαφωνούμε με την πρόταση για αύξηση του Συντελεστή Δόμησης και για τη νέα σοφίτα ( που θα μεταθέσει το πρόβλημα στο 4ο όροφο κ.ο.κ…). Ήδη κατασκευάζονται 5οροφα στο Αργοστόλι. (Ας σημειωθεί ότι σχετικά με τη στέγη, το θέμα έχει ρυθμιστεί πανελληνίως από τον οικοδομικό κανονισμό !!…). Αντίθετα, θα πρέπει να εξεταστεί η εφαρμογή άλλων εργαλείων προς όφελος δημόσιων και κοινωφελών λειτουργιών και κοινωνικής κατοικίας.
Διαφωνούμε με τις ιδέες για τη Λάσση στο όνομα δήθεν του ρεαλισμού. Δηλαδή να νομιμοποιήσουμε τις αυθαιρεσίες που έγιναν και να τους δώσουμε και επιπλέον Συντελεστή Δόμησης ως επιβράβευση!… (Ελπίζουμε οι μελετητές να μη το εννοούν και να το έθεσαν ως διαπραγματευτικό χαρτί, είναι όμως ατόπημα, σε κάθε περίπτωση).
Δεν θα σχολιάσουμε όσα απίθανα και υπερβολικά ακούστηκαν από τους συμμετέχοντες…
Σταχυολογούμε απλώς μερικές απόψεις μας.
Αυτό που χρειάζεται πρωτίστως το Αργοστόλι είναι να σταματήσει κάθε δόμηση γύρω από την πόλη και να δημιουργηθεί ζώνη (ή ζώνες) του ΤΠΣ ανάλογη με τη καταργούμενη ΖΟΕ (σε αρτιότητες, κατατμήσεις κλπ.) και μάλιστα αυστηρότερη !! Πρέπει να καταλάβουμε όλοι ότι ζούμε σε μια εποχή κλιματική κρίσης . Είναι αδιανόητο το ισχύον ΓΠΣ της ΕΠΑ του Α. Τρίτση της δεκαετίας του 80, να είναι πιο φιλικό στο περιβάλλον, και το υπό εκπόνηση ΤΠΣ του 2025 να είναι λιγότερο φιλικό!!
Να ‘συμμαζευτούν’ οι άναρχες αναπτύξεις εμπορικών δραστηριοτήτων στα Κοκύλια με οργανωμένο υποδοχέα δραστηριοτήτων (εδώ θα συμφωνήσουμε).
Χρειάζεται νέο βιοτεχνικό πάρκο (ΒΙΠΑ) αφού πρώτα συμμαζέψουμε τα χάλια της υπάρχουσας ‘ΒΙΠΕ’ (αυθαιρεσίες κλπ.) ώστε να μη επαναληφθούν. Επίσης να δημιουργήσουμε νέο υποδοχέα οχλουσών χρήσεων βιομηχανικού χαρακτήρα στη Λαγκάδα (Έχει προταθεί από το ισχύον ΓΠΣ ! ).
Να σταματήσουμε να φτιάχνουμε αχρείαστους δρόμους και να φτιάξουμε χρήσιμους (βλέπε ισχύον ΓΠΣ). Όχι άλλα άσχετα «εκτός τόπου» παρκινγκ αλλά μια άλλη φιλοσοφία κυκλοφορίας και μετακινήσεων, αστικών και υπεραστικών.
Τέλος, μια ρητορική ερώτηση : Θα γίνουν από ΥΠΕΝ κάποιες αναστολές έκδοσης αδειών ή κάποιο άλλο προληπτικό μέτρο (π.χ. περιορισμός κατάτμησης γης), στις περιοχές που προτείνονται επεκτάσεις ή περιορισμοί στη δόμηση, όπως γίνεται συνήθως στις περιπτώσεις αυτές, δεκαετίες τώρα ;; Το λέμε, για να προλάβουμε μια «βροχή» αιτήσεων αδειών όπως έγινε με τις εκτός σχεδίου παρεκκλίσεις!.. Πράγμα που θα ακυρώσει τον επιχειρούμενο σχεδιασμό.
Υπάρχουν και άλλα στα οποία θα αναφερθούμε με άλλη αφορμή. Ο τωρινός σχεδιασμός, 40 χρόνια μετά το ‘εμβληματικό’ ΓΠΣ του 1985, είναι ευκαιρία να ανατάξουμε την βλάβη που προκαλεί ο τουρισμός (υπερδόμηση, σύγκρουση χρήσεων γης, τιμές γηπέδων κλπ.)
Η καλοπροαίρετη συμβουλή μας είναι, οι μελετητές, σεβόμενοι την εμπειρία τους και την επιστημονική τους εγκυρότητα, να μη υποκύψουν σε τυχόν πιέσεις από μικρά ή μεγάλα συμφέροντα ή και από το Δήμο. Ο δε Δήμος να μην υποχωρήσει από τις αδικαιολόγητες αντιδράσεις και να μη καταληφθεί από το περιβόητο σύνδρομο του πολιτικού κόστους. Και εμείς οι πολίτες – χρήστες να σκεφθούμε ότι το άθροισμα των ατομικών συμφερόντων δεν διασφαλίζει το συλλογικό συμφέρον. Ακόμη, ελπίζουμε να μην υπάρξει κανενός είδους διαπλοκή ανάμεσα στους τρεις κύριους παράγοντες της διαδικασίας (διοίκηση, ειδικούς, χρήστες).
Τέλος, οι ιδιοκτήτες γης και οι διάφορες ‘συντεχνίες’ ας μην «πυροβολούν» τους μελετητές. Όλα τα καλά, όπως και τα κακά, αρχίζουν από τη μελέτη. Γι’ αυτό και πρώτοι οι μελετητές πρέπει να αντέξουν και να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων! Θα επανέλθουμε.
3 -3-2025
Ηλίας Μπεριάτος
Ομ. καθηγητής ΠΘ, Πρόεδρος ΔΣ ΙΚΙ
