Η επικράτηση του βανδαλισμού με τα παράνομα γκράφιτι, τα μαρκαρίσματα των τοίχων, τις υπογραφές και τα συνθήματα με σπρέι, στο νησί μας έχει φτάσει σε ανησυχητικό επίπεδο και είναι επιτακτική ανάγκη να ληφθούν προληπτικά μέτρα για να διασφαλισθεί η ευημερία και η αισθητική του.
Οι μουτζουρωμένοι τοίχοι, σε δημόσια/ιδιωτικά κτήρια και μάντρες δεν δημιουργούν μόνο οπτική όχληση, αλλά έχουν επίσης βαθιές αρνητικές επιπτώσεις στον κοινωνικό ιστό και την ψυχική υγεία και γεννούν την αντίληψη ότι το νησί είναι ανοχύρωτο και απροστάτευτο, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε φόβο εγκληματικότητας και ανασφάλειας μεταξύ των κατοίκων.
Έρευνες δείχνουν ότι η έκθεση στην αστική παρακμή μπορεί να συμβάλει σε αυξημένα επίπεδα επιθετικότητας και εχθρότητας μεταξύ των ατόμων. Η συνεχής έκθεση στο ακατάστατο περιβάλλον των λερωμένων τοίχων με τα επίμονα γκράφιτι, ιδίως αν είναι προσβλητικά ή σχετίζονται με ομάδες – συμμορίες ή γκρουπ ακραίων ιδεολογιών, μπορεί να δημιουργήσει μια αίσθηση χάους και αταξίας, οδηγώντας σε αυξημένα επίπεδα άγχους και αισθήματα θλίψης, απελπισίας, απογοήτευσης και απομονωτισμού μεταξύ των κατοίκων διαβρώνοντας το ηθικό και την κοινωνική συνοχή. Οι τακτικές χειραγώγησης θα μπορούσαν να εκμεταλλευτούν αυτά τα συναισθήματα για να επηρεάσουν τις αντιλήψεις, τις συμπεριφορές ή τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων των ανθρώπων ώστε να μην αντιδρούν οι πολίτες σε όσες αρνητικές καταστάσεις υποβάλλονται.
Επίσης το κόστος καθαρισμού των γκράφιτι είναι σημαντικό για το δημόσιο και ιδιώτες επιβαρύνοντας προϋπολογισμούς και αποσπώντας κονδύλια από άλλες δημόσιες υπηρεσίες ή έργα βελτίωσης ενώ μειώνει τις αξίες των ακινήτων. Όμως και οι χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται στα χρώματα ψεκασμού και στις διαδικασίες αφαίρεσης τους έχουν επιβλαβείς επιπτώσεις στο περιβάλλον συμβάλλοντας στη ρύπανση του αέρα και των νερών και τη δυνητική βλάβη της αστικής άγριας ζωής.
Η εικόνα μίας πόλης ή κοινότητας απεικονίζει την αισθητική, τα έργα και τα κατορθώματα του λαού της, την ιστορία της, τις κοινωνικές εκφράσεις και τις ευαισθησίες, τα στοιχεία δηλαδή που συγκροτούν τον ιδιαίτερο πολιτισμό της. Η εικόνα του γκράφιτι μπορεί να δυσφημίσει το νησί μας εκπέμποντας βαρβαρότητα ενώ ελλοχεύει ο κίνδυνος να παραμείνει στην συνείδηση των επισκεπτών ως ένα βρόμικο νησί προκαλώντας μείωση της επισκεψιμότητας ελαττώνοντας την οικονομική δραστηριότητα και οδηγώντας σε μείωση των εσόδων των επιχειρήσεων επηρεάζοντας την τοπική απασχόληση και τις υπηρεσίες.
Η πρόληψη οφείλει να περιλαμβάνει ένα συνδυασμό στρατηγικών που αποσκοπούν στην αποτροπή, την εκπαίδευση και τη συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας, στέλνοντας ένα ισχυρό μήνυμα ότι δεσμεύεται να διατηρήσει ένα ασφαλές, ζωντανό και οπτικά ελκυστικό περιβάλλον για όλους, συμπολίτες και επισκέπτες.
Είναι ανάγκη να αναγνωριστεί ως πρωτεύον πρόβλημα και να εφαρμοσθούν οι πιο επιτυχημένες μέθοδοι που έχουν χρησιμοποιηθεί διεθνώς για την αντιμετώπισή του όπως :
1)Εκστρατείες ευαισθητοποίησης των κατοίκων σχετικά με τις αρνητικές επιπτώσεις του βανδαλισμού γκράφιτι αλλά και των νομικών επιπτώσεων. 2)Εφαρμογή προγραμμάτων που αποσκοπούν στην ενεργοποίηση και εκπαίδευση της νεολαίας σχετικά με τις συνέπειες του βανδαλισμού με γκράφιτι παρέχοντας εναλλακτικές διεξόδους καλλιτεχνικής έκφρασης (όπως εργαστήρια τέχνης γκράφιτι) και καλλιεργώντας τις αισθήσεις της ιδιοκτησίας στους δημόσιους χώρους και της αυτοεκτίμησης, ανακατευθύνοντας τη δημιουργικότητά τους προς θετικές συνεισφορές στο νησί. 3)Ενθάρρυνση των τοπικών επιχειρήσεων να υιοθετήσουν μέτρα αποτροπής του γκράφιτι (εφαρμογή αντί-γκράφιτι επικαλύψεων που διευκολύνουν τον καθαρισμό, χρήση αναρριχητικών φυτών, κλπ). 4)Διάθεση πρόσθετων πόρων για φύλαξη περιοχών που είναι επιρρεπείς σε βανδαλισμούς γκράφιτι ιδιαιτέρως στους ιστορικούς χώρους, μνημεία, ιστορικά κτήρια αλλά και δημόσιους χώρους συνάθροισης. 5)Ανάπτυξη προγραμμάτων εξάλειψης του γκράφιτι που απασχολούν άτομα για την επαγγελματική αφαίρεσή του παρέχοντας ευκαιρίες απασχόλησης για περιθωριοποιημένα άτομα.
Όλοι μαζί μπορούμε να κάνουμε μια σημαντική διαφορά στη διατήρηση μιας πιο ασφαλούς, υγιούς και ελκυστικής τοπικής κοινωνίας για όλους.
Δρ. Σπυρίδων Α. Θεοτοκάτος
