Αν κάποιος ζει σ΄ ένα δρόμο που είναι υπερβολικά θορυβώδης, μπορεί πάντα να μετακομίσει κάπου πιο μακριά, ενδεχομένως να αρκούν και δύο τετράγωνα παρακάτω. Δυστυχώς, όπως μας υπενθυμίζει η μεγαλύτερη μη στρατιωτική πυρηνική καταστροφή στην ιστορία που γνώρισε ποτέ η ανθρωπότητα στις 26 Απριλίου 1986, στη 01:23, όταν ο αντιδραστήρας αριθμός 4 του πυρηνικού σταθμού του Τσέρνομπιλ, περίπου 100 χλμ. από το Κίεβο, εξερράγη, όταν πρόκειται για ατυχήματα σε πυρηνικούς σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής, αυτή η δυνατότητα του να μετακομίσει κάποιος λίγα τετράγωνα παρακάτω δεν υπάρχει.
Οι πυρηνικές καταστροφές προκαλούν πάντα έκπληξη και έχουν πάντα διεθνείς επιπτώσεις. Εφόσον η ραδιενεργή μόλυνση έχει επιπτώσεις που υπερβαίνουν τα εθνικά σύνορα, τότε εμπεριέχει μια ευρωπαϊκή διάσταση η οποία απαιτεί επίσης μια ευρωπαϊκή αρμοδιότητα. Συνεπώς σ΄ ένα πνεύμα αλληλεγγύης και διασυνοριακής ευθύνης πρέπει να διασφαλίζεται ότι τα πρότυπα ασφαλείας εφαρμόζονται όχι μόνο στην Ευρώπη αλλά και στους γείτονες της Ευρώπης και, εντέλει, σ’ ολόκληρο τον κόσμο. Σ’ αυτή την πυκνοκατοικημένη ήπειρο, κάθε εργοστάσιο πυρηνικής ενέργειας έχει συνέπειες για τις γειτονικές χώρες.
Στο Τσέρνομπιλ, αιτία ήταν το ανθρώπινο λάθος. Γνωρίζουμε πολύ καλά ότι οι μακροπρόθεσμες συνέπειες της καταστροφής στην υγεία εξακολουθούν να είναι αισθητές 39 χρόνια αργότερα, γνωρίζουμε πώς να αποτρέψουμε το ανθρώπινο λάθος (όπως λάθος από ατύχημα, πρόθεση ή εγκληματική – τρομοκρατική ενέργεια), γνωρίζουμε πώς να εκπαιδεύσουμε τους εργαζόμενους και γνωρίζουμε πώς να παρέχουμε καλή αυτόματη προστασία και πρέπει να διασφαλίσουμε ότι θα διαθέτουμε τέτοιους μηχανισμούς στο μέλλον. Είναι εξαιρετικά σημαντικό ο έλεγχος και η αξιολόγηση των πυρηνικών αντιδραστήρων να μην γίνει ένα χάρτινος τίγρης, αλλά να αποτελεί μια πραγματικά ορθή αξιολόγηση.
Δεν αγνοούμε ότι, εκτός από τη χρήση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, η πυρηνική ενέργεια χρησιμοποιείται και για τη χρήση πυρηνικών όπλων. Δεν αγνοούμε επίσης ότι είναι μεγάλο πρόβλημα η διαχείριση των αποβλήτων υψηλής ραδιενέργειας, που παραμένουν ενεργά για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα. Στην ουσία, δεν υπάρχει ασφαλής αποθήκευση για τα πυρηνικά απόβλητα, έως ότου η ακτινοβολία εξασθενήσει, μετά από ένα τεράστιο χρονικό διάστημα. Τα ραδιενεργά απόβλητα, τα οποία τοποθετούνται σε εγκαταστάσεις αποθήκευσης, συσσωρεύονται μέρα με τη μέρα.
Η διαφάνεια είναι υψίστης σημασίας. Επιθυμούμε το υψηλότερο δυνατό επίπεδο ασφαλείας στην Ευρώπη και όχι μόνο έρευνες για τις φυσικές καταστροφές. Σε τελική ανάλυση, η ασφαλέστερη επιλογή είναι η στρατηγική ολικής εξόδου από τα πυρηνικά.
Δρ. Σπυρίδων Α. Θεοτοκάτος
