Το «μηδέν σκουπίδια» είναι ένα θέμα που κυριαρχεί τα τελευταία χρόνια στα social media και όχι μόνο. Χιλιάδες φωτό κατακλύζουν το Instagram και το Facebook, σε μπλογκς οι χρήστες εξηγούν τα κίνητρά τους, χιλιάδες σύλλογοι οργανώνονται παγκοσμίως.
Οσοι ενδιαφέρονται για να παράγουν ελάχιστα ή μηδέν σκουπίδια στα σπίτια τους δεν ανήκουν μόνο σε μια συγκεκριμένη κατηγορία του πληθυσμού, με οικολογική συνείδηση. Το ζήτημα αφορά μεγάλες μερίδες πολιτών. Οι γυναίκες είναι αυτές που συχνά ξεκινούν το εγχείρημα και εμπνέουν όλα τα μέλη της οικογένειας και το περιβάλλον τους.
Πρόκειται για μια διαδικασία που αλλάζει τη ζωή, απαιτεί σκέψη και συνειδητοποίηση, αλλά και αλλαγή καταναλωτικών συνηθειών.Ενα παράδειγμα: Μια οικογένεια Γάλλων στην Καλιφόρνια
Το να καταναλώνεις με υπεύθυνο τρόπο, το να μεγαλώνεις τη διάρκεια ζωής ενός προϊόντος, το να δημιουργείς δικά σου προϊόντα: αυτές οι κινήσεις είναι μέρος της καθημερινότητας μιας οικογένειας Γάλλων που ζει στην Καλιφόρνια. Ο Τζέρεμι και η Μπενεντίκτ πήραν την απόφαση να ζήσουν χωρίς να επιβαρύνουν τον πλανήτη με σκουπίδια.
«Οι ηθικολογίες ή οι ενοχές που δημιουργούν κάποιοι Οικολόγοι δεν είναι παραγωγικά. Εγώ δεν είμαι ριζοσπαστικός ή προπαγανδιστής. Προτιμώ την παιδαγωγική» δηλώνει ο 39χρονος Τζέρεμι, ο οποίος εργάζεται σε εταιρεία επενδύσεων στο περιβάλλον. Βρίσκεται στον κήπο του και παρακολουθεί τα σκουλήκια που τρέχουν μέσα στα φύλλα που μάζεψε για κομποστοποίηση.
Η σύζυγός του Μπενεντίκ θυμάται την πρώτη φορά που έφτιαξε το δικό της υγρό για πλύσιμο πιάτων. Δεν τα πετυχαίνει όλα με την πρώτη. Το πρώτο της χειροποίητο ψωμί έμοιαζε με τσιμέντο, το σπιτικό κέτσαπ δεν πέτυχε. Αλλά δεν το βάζει κάτω.
Οι απόψεις και οι ιδέες τους γεννήθηκαν διαβάζοντας και ζώντας με κάποιες ευαισθησίες. Δεν πετούσαν πράγματα, έκαναν κομποστοποίηση στα πάντα, αγόραζαν τα φρούτα και λαχανικά σε βιολογική λαϊκή. Ωσπου το ζευγάρι ανακάλυψε ότι παρά τις καλές προσπάθειες, τα σκουπίδια ήταν πάντα βουνό. Αποφάσισαν λοιπόν να καταργήσουν το περιτύλιγμα, το οποίο εκπροσωπεί το 1/3 από τα οικιακά σκουπίδια μας.
Τσάντες, δοχεία, βάζα, πακέτα, σακουλάκια, όλα πλαστικά. Παντού. Η παγκόσμια αγορά ειδών περιτυλίγματος ανέρχεται στα 766 δις ευρώ για το 2013, σύμφωνα με την εταιρεία ερευνών Smithers Pira, όπως αναφέρει η εφημερίδα Le Monde. Μόνο στη Γαλλία, η αγορά πλαστικών τσαντών κλπ ανέρχεται σε 19,7 δις ευρώ το χρόνο και δίνει 110.000 θέσεις εργασίας.
Για να καταπολεμήσει τη χρήστη πλαστικής τσάντας, η οικογένεια εξοπλίστηκε με τάπερ και γυάλινα δοχεία. Πάντα ψωνίζει σε μικρά μαγαζιά και επιλέγει πολλά προϊόντα χύμα. Ετσι αγοράζουν μόνο όσο χρειάζονται και δεν πετάνε τρόφιμα, ενώ το χύμα στοιχίζει από 10-40% φθηνότερα. Κρέας, κιμάς, τυριά, αλλαντικά πάντα σε γυάλινα τάπερ.
Το ζευγάρι αναπαράγει και συνήθειες που έχουν εκλείψει. Πηγαίνουν για ψώνια με δική τους τσάντα για να αποφύγουν τα πλαστικά.
Ωστόσο, τα σούπερ μάρκετ δεν μπορούν να βγουν εντελώς από τη ζωή τους. Το γάλα, το χαρτί τουαλέτας, το τυρί (στον μπακάλη είναι πιο ακριβό) δεν μπορεί να τα αγοράσει κανείς παρά μόνο στα μεγάλα καταστήματα. Η Μπενεντίκτ θυμάται μια φορά που η πωλήτρια ενός σούπερ μάρκετ αρνιόταν να της βάλει το τυρί απευθείας σε ένα γυάλινο τάπερ. Τελικά τα κατάφερε, μετά από αρκετή φασαρία. Ελπίζει ότι και άλλοι καταναλωτές θα ακολουθήσουν το παράδειγμά της.
Το ζευγάρι έχει εξηγήσει το ζήτημα και στα παιδιά του. Αλλά δεν επιθυμούν αυτή η επιλογή να γίνει φυλακή για εκείνα. Τα δύο κορίτσια, Μάλι και Ντία φέρνουν καθημερινά από το σχολεία πλαστικά παιχνίδια, ένα σακουλάκι μπίλιες κλπ. «Τους μιλούμε, τους εξηγούμε, καταλαβαίνουν», λένει οι γονείς.
Το στενό τους περιβάλλον, γονείς, οικογένεια, συνάδελφοι παρατηρούν τις συνήθειές τους άλλοτε με καχυποψία, άλλοτε με συμπάθεια. Σπάνια κάποιοι ακολουθούν το παράδειγμά τους γιατί φαντάζονται ότι τρώει χρόνο και είναι δύσκολο. «Περνάμε μόνο 15 λεπτά σε σούπερ μάρκετ, ο μανάβης μας φέρνει τα φρούτα και τα λαχανικά στο σπίτι. Χρειαζόμαστε λιγότερο χρόνο και δεν είναι δύσκολο» είναι η απάντηση του ζευγαριού.
Η Μπενεντίκτ δηλώνει ότι όταν μαγειρεύει, σχεδόν όλη η οικογένεια συμμετέχει με τον τρόπο της. «Χρόνος υπάρχει σε μια οικογένεια, έχει σημασία που τον αφιερώνεις. Σκεφτείτε ότι μια οικογένεια κατά μέσο όρο παρακολουθεί τηλεόραση επί 3 ώρες καθημερινά», δηλώνει ο Τζέρεμι και θυμάται ότι όταν ήταν παιδί του άρεσε να περνάει ώρες με τη μητέρα του, στο πατρικό του, να καθαρίζει φασολάκια.
Το ζευγάρι δηλώνει, επίσης, ότι έχει ξαναβρεί τη γεύση των τροφίμων, δεν αγοράζουν ποτέ έτοιμα πιάτα ή προμαγειρεμένα. Ακόμη και τα παιδιά τους προτιμούν τις σταφίδες την ώρα που οι συμμαθητές τους τρώνε καραμέλες. Ο Τζέρεμι παρατηρεί ότι η σωστή διατροφή τον βοηθάει στην καθημερινότητά του, δεν νιώθει κουρασμένος, καμία στιγμή της ημέρας, όπως παλιά.
Η οικογένεια αισθάνεται ικανοποιημένη από τις προσπάθειές της να παράγει σχεδόν μηδέν σκουπίδια. Αν σε κάθε κάτοικο στον πλανήτη αντιστοιχούν 390 κιλά σκουπίδια το χρόνο, εκείνοι παράγουν μόνο 25 κιλά. Τρώνε πιο υγιεινά και εξοικονομούν αρκετά χρήματα αφού μηνιαίως ξοδεύουν 500 ευρώ για ψώνια, ενώ παλιότερα ξόδευαν 700-800 ευρώ.
Στόχος τους είναι να ελαττώσουν ακόμη περισσότερο τα σκουπίδια αν και αναγνωρίζουν ότι για να τα φτάσουν στο μηδέν πρέπει να ζουν «εκτός συστήματος» και αυτό δεν το θέλουν. Η δική τους προσφορά στον πλανήτη είναι μικρή ως ελάχιστη, το αναγνωρίζουν, αλλά επιμένουν και συνεχίζουν.
«Ολα τα σκουπίδια που ξεβράζει η θάλασσα, εκ των οποίων το 75% είναι πλαστικά, είναι το ανθρώπινο «δώρο» στη φύση, δυστυχώς» λέει ο Τζέρεμι, ο οποίος επιμένει να καθαρίζει ό,τι βρίσκει.
Το παράδειγμα της Béa Johnson
Αυτή η γαλλο-αμερικάνα αποκαλείται «βασίλισσα των μηδέν σκουπιδιών» και εξηγεί τις κινήσεις της στο μπλογκ Zero Waste Home.
Η αμερικανική ήπειρος είναι γνωστή για τις υπερβολές και την υπαρκατανάλωση. Ωστόσο η Béa Johnson έβαλε στόχο να παράγει μηδέν σκουπίδια στο σπίτι της και έγινε διάσημη γι’αυτό.
Μετά τον γάμο της η Béa Johnson ζούσε τον αμερικανικό τρόπο ζωής: μεγάλο σπίτι, 4χ4, σκύλος κλπ, όλα τα στερεότυπα των ΗΠΑ. Επί 7 χρόνια, η νεαρή γυναίκα επωφελήθηκε από την ευτυχία της υπερκατανάλωσης. Ως την ημέρα που κατάλαβε ότι αυτή η ζωή της έφερνε περισσότερες δυσκολίες παρά απολαύσεις. Επεισε λοιπόν τον σύζυγό της να ζήσουν έξω από το Σαν Φρανσίσκο, στο Mill Valley. Ωσπου να βρουν το σπίτι που ονειρεύονταν οι δυό τους έμειναν σε ένα μικρό διαμέρισμα και εκεί κατάλαβαν ότι το απόλυτο μίνιμουμ αρκεί στην καθημερινότητά τους. Νοικιάζουν λοιπόν ένα σπίτι 2 φορές μικρότερο από αυτό που είχαν και αρχίζουν να παθιάζονται με την οικολογία και το πέταμα άχρηστων πραγμάτων.
Η Béa ακολουθεί σύντομα τον πρώτο κανόνα: αγοράζει τα περισσότερα τρόφιμα χύμα. Τα αποθηκεύει σε υφασμάτινες τσάντες και σε γυάλινα μπουκάλια, καταργεί τις πλαστικές σακούλες. Στα γυάλινα μπουκάλια αποθηκεύει ακόμη και το κρέας, το ψάρι, τα τυριά, τα αλλαντικά κλπ.
Στο μπάνιο της επέβαλλε νέους κανόνες: δεν αγοράζει έτοιμα καλλυντικά, τα κάνει μόνη της, αντικαθιστά το βαμβάκι με πετσέτες. Μόνο το αντιηλιακό δεν μπορεί να αντικαταστήσει. Για τα χείλη ή το δέρμα παρασκευάζει μόνη της κρέμες με βάση το κερί, το λάδι σουσαμιού. Σαπούνια και σαμπουάν αγοράζονται χύμα.
Το επόμενο μεγάλο βήμα για την Béa ήταν να αδειάσει τις ντουλάπες από ρούχα: έχει πλέον μόνο δύο φορέματα, δύο παντελόνια, 1 σορτς, 7 τοπάκια, 6 ζευγάρια παπούτσια και λίγα εσώρουχα. Ψωνίζει ρούχα 2 φορές το χρόνο, σε χαμηλές τιμές, πολύ κομψά. Η απόφασή της είναι άμεσα να αγοράζει μόνο ρούχα από δεύτερο χέρι.
H νεαρή γυναίκα φωτογραφήθηκε πατώντας πάνω στο γυάλινο μπουκαλάκι που περιέχει τα σκουπίδια του μήνα:
Κάθαρση έγινε και στα έπιπλα του σπιτιού: τα περισσότερα πουλήθηκαν και αντικαταστάθηκαν από λίγα κομμάτια, αγορασμένα δεύτερο χέρι ή σε παλαιοπωλεία. Το σύνθημα της Béa είναι: « refuse, reduce, reuse, recycle, rot » (να αρνείσαι, να μειώνεις, να ξαναχρησιμοποιείς, να ανακυκλώνεις, να κομποστάρεις».
Δείτε το υπέροχο σπίτι της σε βίντεο:
Το παράδειγμά της μιμούνται χιλιάδες άνθρωποι σε όλο τον κόσμο:
Με τι μοιάζει ένα zero waste σπίτι:
Η Kate Arnell εξηγεί στο βίντεο πώς ψωνίζει με μηδέν σκουπίδια:
