Κρυμμένα διαμάντια της Κεφαλονιάς: Παλιά Βαλσαμάτα

16/07/2017

2223

ΠΑΛΙΑ ΒΑΛΣΑΜΑΤΑ

Τα Βαλσαμάτα ανήκουν στη περιοχή των Ομαλών. Ομαλά ή Μαλά λέγεται το λεκανοπέδιο που κλείνεται από τις δυτικές πλαγιές του Αίνου και άλλα ψηλά βουνά. Ονομάζεται δε έτσι λόγω του επίπεδου και ομαλού εδάφους που έχει. Βρίσκεται σε ύψος 490 μέτρων από τη θάλασσα και το χειμώνα πολλές φορές καλύπτεται από τα χιόνια. Η υγρασία καλύπτει επίσης πολύ συχνά τη περιοχή με ομίχλη δημιουργώντας απόκοσμο τοπίο..

(φωτο: Fotini Maravegia)

Τα Ομαλά είναι διάσημα σε όλο τον Ορθόδοξο κόσμο επειδή εκεί βρίσκεται η Μονή του Αγίου Γερασίμου με το λείψανό του.

(φωτο: Fotini Maravegia)

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΟΙΚΙΣΜΟΥ

Τα Βαλσαμάτα υπήρξαν πρωτεύουσα του Δήμου Ομαλών . Στην απογραφή του 1889 έφθασε τους 1391 κατοίκους. Σαν οικισμός εμφανίστηκε στην απογραφή του 1583 με το όνομα Valsaimata και στη συνέχεια το 1678 σαν Valsamata (Malla).

Στην απογραφή του 1808 ονομάζεται Valsamata (Omala), ενώ στις απογραφές 1879 και 1907 σαν Βαλσαμάτα Κραναίας. Εκτοτε παρουσιάζεται στις απογραφές ααπαό το 1920 έως το 1971 ως Κοινότητα Βαλσαμάτων , ενώ το 1981 και 1991 δεν εμφανίζεται γιατί είχε πραγματοποιηθεί η συνένωση με το χωριό Φραγκάτα υπό την ονομασία «Κοινότητα Ομαλών».

Η οικογένεια Μεταξά είχε το κύριο ορμητήριό της σε αυτό το μεγάλο χωριό και είχε την ααξίωση να είναι η πρώτη στην εκμετάλλευση του δάσους του Αίνου. Το 1801 οχυρωμένοι στα Βαλσαμάτα περίμεναν τους αντιπάλους τους, τα παλληκάρια του Αννινου από τα Διλινάτα. Υπέκυψαν όμως στους Αννινους γιατί ήταν πουαριθμότεροι . (Ι.Παρτς σελ. 222).

Μετά τους σεισμούς του 1953 αποφασίστηκε η μετακίνηση του πληθυσμού σε απαλλοτριωμένη έκταση 195.490 τ.μ. όπου εφαρμόστηκε νέο πολεοδομικό σχέδιο που προέβλεπε την εδαφική του συνένωση με τον οικισμό Φραγκάτα. Εκεί εγκαταστάθηκαν 218 οικογένειες.

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΟΙΚΙΣΜΟΥ

Το παλιό χωριό έχει τα χαρακτηριστικά ενός ορεινού οικισμού παρόλο που οι κλίσεις δεν είναι τόσο έντονες. Καλύπτει έκταση 80 στρεμμα΄των περίπου και είναι μάλλον αραιοκατοικημένος.

Ο οικισμός είναι τοποθετημένος στους πρόποδες του βουνού ελαφρά αμφιθεατρικά με θέα προς τον κάμπο του Αγίου. Είναι κτισμένος εκτός του οδικού άξονα Ομαλά-Μοναστήρι Αγίου και η είσοδος σε αυτόν πραγματοποιείται από παρακαμπτήρια οδό.

Στην είσοδο του οικισμού βρίσκεται η Εκκλησία με παρακείμενο τον μεγαλύτερο κοινόχρηστο χώρο του την Πλατεία, εκεί βρίσκεται και το ελαιοτριβείο.

Οι δρόμοι είναι χαραγμένοι με ακρίβεια και εξυπηρετούν επαρκώς τον οικισμό. Οι περισσότεροι είναι φαρδείς, πλάτους 5 μέτρων, στρωμένοι με πέτρα και περιθώρια. Χρησιμοποιούνται ακόμα από τους κατοίκους της Κοινότητας .

Στον οικισμό καταγράφονται αρκετές μεγάλες ιδιοκτησίες με ελεύθερο χώρο γύρο τους. Πολλές φορές τα κτίσματα ακολουθούν την οικοδομική γραμμή, είναι διόροφα με χωρίς ανοίγματα επί του δρόμου, κυρίως στο ισόγειο, εκτός εάν γίνεται χρήση καταστήματος οπότε και στα παράθυρα παρατηρούνται σιδεριές.

Ψηλός μαντρότοιχος σε άλλες περιπτώσεις περιβάλλει την ιδιοκτησία και γίνεται πάντα η προσπάθεια να διατηρηθεί η οικοδομική γραμμή.

Οι στέγες είναι δίρριχτες ή τετράρριχτες με κίτρινα, ντόπια κεραμίδια κσαι υδρορροές. Σε όλα τα κτίσματα η πετρόκτιστη τοιχοποιία καλύπτεται με κονίασμα.

Το πρόβλημα της ύδρευσης λύνεται με πηγάδια.

Το σχολείο βρίσκεται στα περιθώρια του οικισμού, στο χαμηλότερο του σημείο, στην είσοδο του οικισμού από τον δρόμο προσπέλασης. Περιβάλλεται με ψηλό μαντρότοιχο που καταλήγει σε σιδεριά και περικλείει μεγάλο δενδρόφυτο προαύλιο.

ΟΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ 1996

Είναι ιδανικός τόπος για να προσελκύσει οργανωμένες ομάδες ή και μεμονωμένους φυσιολάτρες , πεζοπόρους μα κυρίως προσκυνητές, σε όλη τη διάρκεια του έτους.

Ο οικισμός μπορεί να συνδεθεί πολιτιστικά με την καλλιέργεια και παραγωγή της ρομπόλας αλλά κυρίως με τη Μονή του Αγίου Γερασίμου.

Η κατάσταση σήμερα, 2017

Ο οικισμός δέχεται τις ανελέητες επιρροές του χρόνου, καταρρέει και μένει αναξιοποίητος. Ότι μπορούν για τη διατήρησή του κάνουν κάποιοι ιδιοκτήτες οικιών. Ένα ακόμα διαμάντι της Κεφαλονιάς κρυμμένο και αναξιοποίητο.

Πηγή