Πέντε τόποι “περιβαλλοντικοί θησαυροί” της Κεφαλονιάς, που έχουμε χρέος να διατηρήσουμε

Συνεχίζουμε τις Κυριακάτικες δημοσιεύσεις που αφορούν τους βιότοπους της Κεφαλονιάς σε αποκλειστική συνεργασία με δυο εξαιρετικούς επιστήμονες   τον  Δρ. Μιχαήλ Ξανθάκη, Συντονιστή του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Αίνου και τον Χρήστο Μαρούλη, Μηχανικό Αυτοματισμού & Φωτογράφο Άγριας Ζωής.

Με επιμονή και μεράκι αναζητούν, παρατηρούν, καταγράφουν και μελετούν τα παράξενα , πανέμορφα πλάσματα που ζουν σε αυτούς και κάνουν το νησί μας πραγματικά μοναδικό και στην βιοποικιλοτητά του.

Ας γνωρίσουμε τους δυο επιστήμονες -αρθρογράφους:

ΜΙΧΑΛΗΣ ΞΑΝΘΑΚΗΣ :  Είμαι Δασολόγος του Α.Π.Θ. με ειδίκευση στην Γεωπληροφορική από το Πανεπιστήμιο του Λονδίνου και διδάκτωρ Γεωγραφίας του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου Αθηνών. Το 2012 ολοκλήρωσα και τις σπουδές Πληροφορικής του ΕΑΠ και από το 2011 εργάζομαι στο Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Αίνου αρχικά ως Υπεύθυνος Επόπτευσης/Φύλαξης και από το 2014 ως Συντονιστής. Έχω συγγράψει επιστημονικά άρθρα σχετικά με την εδαφική διάβρωση και την παρακολούθηση της βιοποικιλότητας σε επιστημονικά περιοδικά και συνέδρια. Ασχολούμαι με την μελέτη και παρακολούθηση της Βιοποικιλότητας της Κεφαλονιάς με έμφαση στην Ορνιθοπανίδα και τις Πεταλούδες.

ΧΡΗΣΤΟΣ ΜΑΡΟΥΛΗΣ : Γεννήθηκα το 1971 στο Ληξούρι Κεφαλληνίας. Μεγάλωσα στο Περιστέρι Αττικής και σπούδασα Μηχανικός Αυτοματισμού στο Τ.Ε.Ι. Πειραιά. Εργάζομαι στην Ακαδημία Εμπορικού Ναυτικού Ασπροπύργου, διδάσκοντας στα εργαστήρια ηλεκτρονικών υπολογιστών και προσομοιωτών της Σχολής Πλοιάρχων. Από το 2007 ασχολούμαι με τη λογοτεχνία συγγράφοντας διηγήματα και ποιήματα. Έργα μου έχουν διακριθεί σε λογοτεχνικούς διαγωνισμούς. Διηγήματα, ποιήματα, άρθρα και φωτογραφίες μου, έχουν δημοσιευθεί σε περιοδικά, εφημερίδες και ανθολογίες. Ασχολούμαι επίσης με τη μελέτη και παρατήρηση του έναστρου νυχτερινού ουρανού, την εξερεύνηση σπηλαίων και ορυχείων και με τον εντοπισμό και την καταγραφή της χερσαίας και θαλάσσιας βιοποικιλότητας.

Η διατήρηση του φυσικού τοπίου της κεφαλονίτικης γης

Η σημαντικότερη περιοχή της Κεφαλονιάς με πλούσια βιοποικιλότητα και πολλά  ενδημικά είδη χλωρίδας και πανίδας είναι ο Εθνικός Δρυμός Αίνου.

Η Κεφαλονιά παρουσιάζει μεγάλη ποικιλία τοπίου, με ακτές και παραθαλάσσιες περιοχές, δάσος με κεφαλληνιακή Ελάτη αλλά και θαμνώνες αειφύλλων – πλατυφύλλων, ορεινές, ημιορεινές και πεδινές περιοχές, ενώ ή ορθολογική άσκηση της εκτατικής κτηνοτροφίας και της ήπιας γεωργίας συντελεί στη διαμόρφωση έντονης μωσαϊκότητας. Μέσα από την έντονη αυτή μωσαϊκότητα αναπτύχθηκε πλούσια βιοποικιλότητα και το νησί κατατάσσεται ως μία από τις σημαντικές περιοχές του Ιονίου με σημαντικό πλούτο σπάνιων και απειλούμενων ειδών και τύπων οικοτόπων. Ένα ποσοστό 26% περίπου της χερσαίας έκτασης της Κεφαλονιάς περιλαμβάνεται στο δίκτυο περιοχών Natura 2000, ενώ και άλλες περιοχές της κεφαλονίτικης υπαίθρου (π.χ. η χερσόνησος της Παλικής, ο υγρότοπος Λιβαδίου, το ρέμα του Πόρου κ.α.) είναι πολύ αξιόλογες, αφού φιλοξενούν σημαντικά είδη και οικοσυστήματα. Όμως αυτές οι ωραίες εναλλαγές του τοπίου και η πλούσια βιοποικιλότητα επηρεάζονται από αλλαγές χρήσης γης. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν το πυκνό οδικό & δασικό δίκτυο της νήσου, τα αιολικά πάρκα εντός σημαντικών περιοχών για την πτηνοπανίδα, καθώς και διάσπαρτες οικιστικές αναπτύξεις.

Ο σημαντικότερος υγρότοπος της Κεφαλονιάς με ενδημικά και σπάνια είδη ορνιθοπανίδας είναι ο υγρότοπος Λιβαδίου Παλικής.

Η ανάγκη προστασίας της βιοποικιλότητας ορίζεται από τη σχετική κοινοτική και εθνική νομοθεσία, καθώς επίσης και από σχεδιασμό σε στρατηγικό επίπεδο (π.χ. στρατηγική της Ε.Ε. για τη Βιοποικιλότητα) όπου, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνεται και η ανάγκη για βιώσιμες χρήσεις γης. Η ορθολογική σχεδίαση της ανάπτυξης και των χρήσεων γης είναι ύψιστης σημασίας τη δεδομένη στιγμή, αφού η κατάσταση φαίνεται ότι βρίσκεται σε κρίσιμο σημείο. Σε διαφορετική περίπτωση οι επιπτώσεις αναμένεται να είναι πολύ δυσμενείς, και ενδεχομένως μη αναστρέψιμες, για τη φύση, για την άγρια ζωή, για το κεφαλονίτικο τοπίο και για τον άνθρωπο, την ποιότητα ζωής και τις μελλοντικές γενεές.

Η Λίμνη Άβυθος αποτελεί ένα λιμναίο οικοσύστημα, στο οποίο ο επισκέπτης θα γοητευθεί από το πέταγμα πολυάριθμων οδοντόγναθων (λιβελλούλων) και  πεταλούδων.

Στην Κεφαλονιά παραμένει δε άγνωστη η κατάσταση ειδών και τύπων οικοτόπων στο 32% της έκτασης των περιοχών Natura (κυρίως στις θαλάσσιες περιοχές). Σε ότι αφορά τα πτηνά, αρκετά σημαντικά είδη βρίσκονται υπό απειλή (π.χ. η πετροπέρδικα κ.α.), άλλα εξαφανίστηκαν (π.χ. το όρνιο κ.α.), ενώ ο πληθυσμός πολλών άλλων παρουσιάζει πτωτική τάση (π.χ. το κοράκι κ.α.). Η υποβάθμιση ή αλλοίωση των βιοτόπων, τόσο στις περιοχές του δικτύου Natura 2000 όσο και σε άλλες σημαντικές περιοχές της νήσου, επηρεάζει άμεσα την κατάσταση διατήρησης των ειδών.

Ένας κρυμμένος πανέμορφος τόπος στην Παλική είναι η Κλεισούρα, όπου πολυάριθμες πανέμορφες πεταλούδες πετούν την καλοκαιρινή περίοδο.

Οι αρνητικές επιπτώσεις που παρατηρούνται σχετίζονται άμεσα με την υποβάθμιση, την αλλοίωση ή τον κατακερματισμό των βιοτόπων, την όχληση, και τη ραγδαία αλλαγή των χρήσεων γης η οποία είναι το αποτέλεσμα του μη ορθού σχεδιασμού, ακόμα και στις πιο απομακρυσμένες τοποθεσίες και σημαντικές περιοχές για τη βιοποικιλότητα. Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία για ένα νησί όπως η Κεφαλονιά, που έχει περιορισμένους φυσικούς πόρους και αρκετές ιδιαιτερότητες.

Ο Άγιος Σπυρίδωνας Ληξουρίου την άνοιξη μετατρέπεται σε ένα απέραντο λιβάδι γεμάτο άγριες ορχιδέες του είδους Anacamptis laxiflora.

Οι περιοχές που εντάχθηκαν στο δίκτυο Natura 2000, τα δάση, οι θαμνώνες και οι δασικές εκτάσεις είναι σημαντικότατες για τη βιοποικιλότητα. Οι πιέσεις που υφίστανται οι φυσικοί πόροι και τα οικοσυστήματα είναι ιδιαίτερα έντονες, ειδικά κατά την τελευταία 20ετία, ενώ η συνέχιση των παρόντων ρυθμών ανάπτυξης ενδεχομένως θα τις κάνει μη αναστρέψιμες. Παρόλα αυτά, και παρά τις πολλαπλές πιέσεις, παραμένουν ακόμα αξιόλογες, περιοχές οι οποίες επιβάλλεται να προστατευτούν, αφού αποτελούν μοναδική φυσική κληρονομιά και σημαντικό περιβαλλοντικό κεφάλαιο για το νησί. Εάν θέλουμε να διατηρήσουμε αυτές τις περιοχές, το τοπίο και την πλούσια βιοποικιλότητα, θα πρέπει οι αποφάσεις και οι σχεδιασμοί να συνάδουν και να λαμβάνουν υπόψη και αυτές τις παραμέτρους.