Αυτές τις ημέρες του Αυγούστου , η Κεφαλονιά και η Ζάκυνθος βιώνουν μια τραγική ανάμνηση, μια ανάμνηση που άλλαξε τη σύγχρονη ιστορία τους σε «πριν» και «μετά» τους σεισμούς του 1953.
Σήμερα, 70 χρόνια μετά , οι αναμνήσεις και οι μνήμες κατακλύζουν τα νησιά μας γιατί η γενιά των σεισμών ζει , θυμάται, δακρύζει ακόμα για τις απώλειες..
Μαζί της όμως ζει και η γενιά «μετά τους σεισμούς του ‘53» , η γενιά της ανάστασης και ανοικοδόμησης των σεισμόπληκτων νησιών μας.
Ο ανθός της Κεφαλονιάς , η νεολαία της , αβοήθητη από το φτωχό Ελληνικό Κράτος αναγκάστηκε σε μετανάστευση. Ναυτικοί στα καράβια με στόχο να βγουν στην Αμερική , στον Καναδά, στην Αυστραλία.. Αργότερα και σε χώρες της Αφρικής..
Θέλοντας ,συμβολικά, να τιμήσουμε τη γενιά των σεισμών , τη γενιά της ελπίδας, σας παρουσιάζουμε ένα σπίτι του 1800 στο Αργοστόλι το οποίο επέζησε των σεισμών του 1953 , ανακαινίστηκε και σήμερα κατοικείται από ανθρώπους που έζησαν τη φρίκη των σεισμών.
Στο σύγχρονο Αργοστόλι τρία προσεισμικά σπίτια έχουν επιβιώσει , έχουν ανακαινιστεί και είναι κατοικήσιμα σήμερα.
Πρόκειται για το σπίτι της οικογένειας Ευαγγέλου Ραζή ,ιδιοκτήτη μεγάλου μπακάλικου στην Αγορά του Αργοστολίου.
Μετά τους σεισμούς του 1953 κατοικήθηκε απο την οικογένεια Στάμως Ραζή και Γεωργίου Ευθυμιάτου ,γιατρού.
Στη συνέχει από την οικογένεια Νίκης Ευθυμιάτου και του γνωστού δικηγόρου Γουλιέλμου Κατσούνη . Το σπίτι είναι κληρονομιά από την πλευρά της κυρίας Νίκης Ευθυμιάτου– Κατσούνη.
Ένα υπέροχο σπίτι, ένα μουσείο αρχιτεκτονικής ,ένα διαμάντι πολιτιστικού θησαυρού του προσεισμικού Αργοστολίου, της Βενετσιάνικης εποχής..
Όταν ζητήσαμε από την Περιφερειάρχη Ρόδη Κράτσα Τσαγκαροπούλου μια συζήτηση για την επέτειο από τα 70 χρόνια των σεισμών του 1953 , είχε την ιδέα η συζήτηση να γίνει σε έναν χώρο ή να συνδεθεί με έναν χώρο που να καταδεικνύει τον προσεισμικό πολιτισμό της Κεφαλονιάς και να αποκαλύπτει τη συνέχεια , την ελπίδα, το πείσμα της μετασεισμικής Κεφαλονιάς.
Η φιλόξενη οικογένεια της Νίκης και Γουλιέλμου Κατσούνη άνοιξε με ένα ζεστό χαμόγελο την πόρτα τους για την Περιφερειάρχη Ρόδη Κράτσα Τσαγκαροπούλου και το kefaloniapress , χωρίς δεύτερη κουβέντα.
Η ιστορία του σπιτιού στην καρδιά τ’ Αργοστολιού…
Η ιστορία του σπιτιού όπως μας την διηγήθηκε η κα Νίκη Κατσούνη στην αυλή της , κάτω από τη δροσερή φυλλωσιά της μουριάς, με τραταμέντο γλυκό περγαμόντο, είναι η εξής :
“ Η οικία πρέπει να έχει κατασκευαστεί περί το 1800, ήταν ιδιοκτησία της Ευανθίας Ταραζή, νόνας μου από την πλευρά της μητέρας μου, ο νόνος μου και σύζυγός της, ήταν ο Ευάγγελος Ραζής.
Σε αυτό το σπίτι, έφτασαν να ζουν 11 άτομα , οι γονείς και τα 9 παιδιά τους. Ήτανε ένα σπίτι που γνώρισε μεγάλες χαρές , βεγγέρες όσο και μεγάλες λύπες όπως άλλωστε όλες οι οικογένειες.. Η νόνα μου η Ευανθία Ταραζή απεβίωσε ένα χρόνο πριν τους σεισμούς, δεν έζησε την καταστροφή του νοικοκυριού της.
Στους σεισμούς του 1953 έπεσαν μόνο οι εξωτερικοί τοίχοι του σπιτιού, η στέγη δεν έπεσε , την στήριξαν τα μοροφίντα.
Η οικογένεια , με ανείπωτες θυσίες, όπως όλοι οι κάτοικοι του νησιού μας, ξανάκτισε το σπίτι κρατώντας άθικτο το βασικό του κορμό και τα θεμέλιά του. Αργότερα επεκτάθηκε με πρόσθετη οικοδομή.
Όμως το κυρίως σπίτι , αυτό που βλέπετε σήμερα, είναι το σπίτι του 1800. Μέσα στο σπίτι διατηρείται και μέρος των επίπλων της οικογένειας, έπιπλα Βενετσιάνικης τέχνης με επτανησιακές επιρροές.
Σε αυτό το σπίτι μπήκα 14 ετών και ζω μέχρι σήμερα».. Χαμογελάει συγκινημένη η κυρία Νίκη Κατσούνη..
Βλέπετε το πηγάδι ; συνεχίζει … Αυτό το πηγάδι έσωσε το μισό Αργοστόλι. Μετά τους σεισμούς όλη η περιοχή ερχόταν εδώ για να πάρει νερό για να πιεί αλλά και για την καθαριότητα και το νοικοκυριό .
Σε αυτό το φιλόξενο , ιστορικό σπίτι , σε αυτή τη δροσερή αυλή τ’ Αργοστολιού συναντηθήκαμε με την Περιφερειάρχη Ρόδη Κράτσα Τσαγκαροπούλου σε μια συζήτηση για τους σεισμούς του 1953 , τις επιπτώσεις τους στα νησιά μας αλλά κυρίως το μήνυμά τους στις επόμενες γενιές..
Κυρία Περιφερειάρχη, αυτή η οικία -που ελάχιστοι ξέρουν την ηλικία της γιατί είναι τόσο σχολαστικά αναβαθμισμένη από τους ανθρώπους της- αντανακλά το «αθάνατο Κεφαλονίτικο πνεύμα»..
Είμαι πραγματικά συγκινημένη . Ευχαριστώ ολόψυχα την οικογένεια του κυρίου Γουλιέλμου της κυρίας Νίκης Κατσούνη για τη φιλοξενία τους σήμερα, στην υπέροχη οικία τους συνδεδεμένη με την ιστορία της Κεφαλονιάς.
Άκουσα την ιστορία του σπιτιού από την κυρία Κατσούνη και ήρθαν στο μυαλό μου εικόνες από την οικογένεια και τα παιδιά να ζουν αμέριμνα , να παίζουν, να μαλώνουν, να διασκεδάζουν στις κάμαρες , την αυλή του και στο χαρακτηριστικό περιβάλλον της προσεισμικής Κεφαλονιάς.
Εφέτος στην 70ή επέτειο των σεισμών του 1953, οφείλουμε να θυμηθούμε την οδύνη που βιώσαν τότε οι κάτοικοι των νησιών μας , αλλά κυρίως να τιμήσουμε την ανθρώπινη ζωή, την ανθρώπινη ανθεκτικότητα και αποφασιστικότητα που εκδηλώθηκε στην αντιμετώπιση της καταστροφής. Να τιμήσουμε το απίστευτο ηθικό κουράγιο των ανθρώπων που, παρά τις αντιξοότητες, κατάφεραν να χτίσουν εκ νέου τη ζωή τους και να διατηρήσουν ζωντανό τον πολιτισμό τους.
Μιλώντας όλα αυτά τα χρόνια για τους σεισμούς επικεντρωνόμαστε κυρίως στις καταστροφές, στο θάνατο..
Χάθηκαν ανθρώπινες ζωές που δεν γυρίζουν πίσω.. το κενό δεν αναπληρώνεται.. Οι υλικές απώλειες ήταν ανυπολόγιστες, είναι αναμφισβήτητο για ιδιωτικούς και δημόσιους θησαυρούς, κυρίως στην Ζάκυνθο που ακολούθησε μετά τους σεισμούς πυρκαγιά σε ολόκληρη την πόλη.
Η πραγματική καταστροφή όμως ήταν η αναπόφευκτη μετανάστευση που ακολούθησε. Οι σεισμοί δεν κατέστρεψαν απλώς κτίρια, αλλά και την κοινωνική ισορροπία των νησιών. Χιλιάδες νέοι, ο ανθός των δύο νησιών, αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τη γη τους ή τα επαγγέλματά τους, αναζητώντας νέες ευκαιρίες στην Αθήνα, στην Αμερική, στον Καναδά, στην Αφρική.. με την ελπίδα να ξαναφτιάξουν τα νοικοκυριά τους. Αυτό το μαζικό κύμα μετανάστευσης ήταν η άυλη καταστροφή που ξεπέρασε σε κόστος την ολέθρια δύναμη των σεισμών ..
Ήταν η σωτηρία των νησιών μας οι σεισμοί κυρία Κράτσα; Δηλαδή πήγανε τα νησιά μας πιο γρήγορα από το παλιό στο καινούργιο;
Καμία καταστροφή δεν είναι «σωτηρία», πόσο μάλλον αν υπάρχουν ανθρώπινες και πολιτισμικές απώλειες. Δεν χρειάζονται καταστροφές για την εξέλιξη των πολιτισμών και της οικονομίας. Τα κενά της καταστροφής δεν γεμίζουν εύκολα και επιτυχημένα. Το νήμα που κόβεται είναι μοιραίο.. Όμως δυστυχώς η ανθρωπότητα έχει ζήσει τρομακτικές καταστροφές.. Και δυστυχώς θα ξαναζήσει.. βρισκόμαστε ήδη στην κόκκινη γραμμή της κλιματικής κρίσης… Βιώσαμε τους σεισμούς του 2014, ζήσαμε τα απίστευτα με τον ΙΑΝΟ, ήρθε και η πανδημία.. Πρέπει με κάθε τρόπο να προλάβουμε αλλά και να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά τις συνέπειες.
Αυτό που πιστεύω εγώ είναι ότι η σωτηρία ενός τόπου έρχεται μόνο από τους ανθρώπους του την προσαρμογή τους στα εξελισσόμενα δεδομένα και το σεβασμό της ιστορίας τους.
Ποιο θα μπορούσε να είναι σήμερα, το μήνυμα των σεισμών του 1953;
Ζούμε το σήμερα αλλά είμαστε στη σάλα, στις κάμαρες περιτριγυρισμένοι από έπιπλα και αντικείμενα εποχής ενός σπιτιού που η οικογένειά του μεταδίδει ακριβώς ένα μήνυμα στις επόμενες γενιές της και σε όλους μας.
Η ιστορία των σεισμών του 1953 και των επιπτώσεών τους στη Κεφαλονιά και τη Ζάκυνθο δεν είναι μόνο μια ιστορία καταστροφής. Είναι μια ιστορία ανθρώπινης ανθεκτικότητας, αναγέννησης και δύναμης πνευματικής και ψυχικής, που πάντα βρίσκει τρόπους να προσαρμόζεται, να ανασυγκροτείται και να επιζεί ακόμα και στις πιο σκληρές συνθήκες. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό σήμερα, καθώς ο κόσμος εξακολουθεί να αντιμετωπίζει μεγάλες προκλήσεις.
Σήμερα, η Κεφαλονιά και η Ζάκυνθος αποτελούν μνημεία της ανθρώπινης αντοχής και επιθυμίας για ζωή και αγάπη για τον τόπο τους. Οι άνθρωποι αυτών των νησιών, με την ανακατασκευή των κτιρίων και της ζωής τους, έδειξαν ότι το πνεύμα και η ψυχή τους δεν μπορούν εύκολα να κλονιστούν. Έχουν επανακτήσει την πολιτισμική τους κληρονομιά και έχουν συνεχίσει να διαδραματίζουν ζωτικό ρόλο στη διατήρηση και την ανανέωση της Επτανησιακής παράδοσης, οικονομίας και της σύγχρονης ανάπτυξης. Αυτό είναι το Επτανησιακό πνεύμα.
Ας τιμήσουμε τη μνήμη όσων έχασαν τη ζωή τους , ας τιμήσουμε την υλική και άυλη κληρονομιά που άνθισε στους τόπους μας, που χάθηκε εν μέρει, αλλά συνεχίζει να μας εμπνέει. Τα περίτεχνα σπίτια, τα θέατρα, τις σάλες, τα Πανεπιστήμια, τα σχολεία … Ας τιμήσουμε, το θάρρος και την αποφασιστικότητα όσων επέζησαν, όσων ξαναχτίσανε τις ζωές τους, και των γενεών που ακολούθησαν, προσπαθώντας να περισώσουν όχι μόνο την περιουσία τους αλλά και την ιστορικότητά τους.
Οι πολιτικοί των νησιών μας -και εσείς είστε μία από αυτούς- τι οφείλουν να διδαχτούν από τους σεισμούς του 1953;
Τα μηνύματα των σεισμών του 1953 είναι πολλά. Πρώτο από όλα μας θυμίζουν ότι είμαστε μια σεισμογενής περιοχή. Πρέπει να αναπτυχθούν τα ζητήματα των πολιτικών πρόληψης των φαινομένων των φυσικών καταστροφών με την χρήση νέων τεχνολογιών, η συνεργασία με ειδικούς και Πανεπιστήμια ώστε να έχουμε έγκαιρη πρόγνωση. Η Περιφέρεια Ιονίων Νήσων είναι πρωτοπόρος. Σε συνεργασία με το Ιόνιο Πανεπιστήμιο αξιοποιούμε τα ευρωπαϊκά προγράμματα για την πρόληψη με επιστημονικά μέσα. Το μεγαλύτερο πρόγραμμα έρευνας μελέτης του βυθού θα γίνει από την Περιφέρεια Ιονίων Νήσων μέσω ΈΣΠΑ σε συνεργασία με ομάδα επιστημονικών Κέντρων και Πανεπιστημίων.
Σας υπενθυμίζω επίσης από την Περιφερειακή Ενότητα της Κεφαλονιάς ξεκίνησε η ιδέα των αντισεισμικών δευτεροβάθμιων ελέγχων των δημόσιων κτηρίων και σχολείων και ήδη εκπονείται η πρόταση για ένταξη χρηματοδότησης στο ΕΣΠΑ.
Η σεισμογενής ιστορία μας, μας κάνει ευαίσθητους στους σεισμούς, προσεκτικούς και διορατικούς για την πρόληψη.
Έχουμε υποχρέωση για την σωτηρία από τις καταστροφές ιστορικών μνημείων, κτισμάτων, υποδομών. Είναι σημαντικό ότι επιτέλους βρήκε το δρόμο της ανακατασκευής το Αρχαιολογικό Μουσείο Αργοστολίου μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης , η επισκευή του Θεάτρου Ληξουρίου και της Ιακωβάτειου Βιβλιοθήκης με χρηματοδότηση από την Περιφέρεια Ιονίων Νήσων.
Είμαι παιδί της μετασεισμικής Ζακύνθου και νιώθω πολύ έντονα αυτά που συζητούμε σήμερα.
Πως θα πρέπει κατά τη γνώμη σας να μιλάμε στους νέους των νησιών μας και στους ξένους επισκέπτες για αυτή τη τραγική ιστορία των δυο νησιών μας;
Την Κεφαλονιά και τη Ζάκυνθο, αξίζει να τις γνωρίσουμε και να τις εκτιμήσουμε, όχι μόνο για τις τραγωδίες του παρελθόντος τους, αλλά και για το πώς αντέδρασαν και πώς συνεχίζουν να αντιδρούν σε αυτές. Είναι πηγές έμπνευσης και πρότυπα ανθρώπινης αντοχής, αξιοπρέπειας και δημιουργικότητας.
Όταν μιλάμε στα παιδιά των νησιών μας για τους σεισμούς , όταν μιλάμε στους επισκέπτες των νησιών μας για τις καταστροφές του 1953 , πρέπει να τους μιλάμε για το πείσμα, το θάρρος, την ελπίδα που κληρονομήσαμε από εκείνη τη γενιά.
Στους επισκέπτες μας θα δείχνουμε επίσης ότι δεν “κρύβουμε τους σεισμού μας”. Στο Ινστιτούτο Αντιμετώπισης Φυσικών Καταστροφών στο Ληξούρι που ίδρυσε πρόσφατα το Ιόνιο Πανεπιστήμιο οι σεισμοί μελετώνται, μπαίνουν στην επιστημονική έρευνα αλλά και στην ζωή μας με σωστή τεκμηριωμένη ενημέρωση για όλους τους πολίτες. Μια έκθεση – πάρκο είναι στα σχέδια του Ινστιτούτου και το αποτύπωμα τους στην κοινωνία μας και στην τουριστική μας ταυτότητα. Η Περιφέρεια θα επενδύσει στο σύνολο του έργου 1.200.000 ευρώ από διάφορα χρηματοδοτικά εργαλεία.
Συνεχίζουμε να μνημονεύουμε, να μαθαίνουμε, και να προχωράμε μπροστά, πάντα με την ελπίδα στην καρδιά μας με γνώση των προκλήσεων και των ευκαιριών για πρόληψη και δράση.
Κυρία Περιφερειάρχη, σας ευχαριστούμε για αυτή τη συζήτηση..
Και εγώ ευχαριστώ εσάς και την οικογένεια Κατσούνη για την υπέροχη Κεφαλονίτικη φιλοξενία τους.
Ελένη Δ. Χιόνη
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ : ΠΑΝΟΣ ΜΑΝΤΑΣ
