Ο υγρότοπος του Λιβαδιού και οι θαυμαστοί ένοικοί του!

Συνεχίζουμε τις δημοσιεύσεις που αφορούν τους βιότοπους της Κεφαλονιάς σε αποκλειστική συνεργασία με δυο εξαιρετικούς επιστήμονες   τον  Δρ. Μιχαήλ Ξανθάκη, Συντονιστή του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Αίνου και τον Χρήστο Μαρούλη, Μηχανικό Αυτοματισμού & Φωτογράφο Άγριας Ζωής.

Με επιμονή και μεράκι αναζητούν, παρατηρούν, καταγράφουν και μελετούν τα παράξενα , πανέμορφα πλάσματα που ζουν σε αυτούς και κάνουν το νησί μας πραγματικά μοναδικό και στην βιοποικιλοτητά του.

Ας γνωρίσουμε τους δυο επιστήμονες -αρθρογράφους:

ΜΙΧΑΛΗΣ ΞΑΝΘΑΚΗΣ :  Είμαι Δασολόγος του Α.Π.Θ. με ειδίκευση στην Γεωπληροφορική από το Πανεπιστήμιο του Λονδίνου και διδάκτωρ Γεωγραφίας του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου Αθηνών. Το 2012 ολοκλήρωσα και τις σπουδές Πληροφορικής του ΕΑΠ και από το 2011 εργάζομαι στο Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Αίνου αρχικά ως Υπεύθυνος Επόπτευσης/Φύλαξης και από το 2014 ως Συντονιστής. Έχω συγγράψει επιστημονικά άρθρα σχετικά με την εδαφική διάβρωση και την παρακολούθηση της βιοποικιλότητας σε επιστημονικά περιοδικά και συνέδρια. Ασχολούμαι με την μελέτη και παρακολούθηση της Βιοποικιλότητας της Κεφαλονιάς με έμφαση στην Ορνιθοπανίδα και τις Πεταλούδες.

ΧΡΗΣΤΟΣ ΜΑΡΟΥΛΗΣ : Γεννήθηκα το 1971 στο Ληξούρι Κεφαλληνίας. Μεγάλωσα στο Περιστέρι Αττικής και σπούδασα Μηχανικός Αυτοματισμού στο Τ.Ε.Ι. Πειραιά. Εργάζομαι στην Ακαδημία Εμπορικού Ναυτικού Ασπροπύργου, διδάσκοντας στα εργαστήρια ηλεκτρονικών υπολογιστών και προσομοιωτών της Σχολής Πλοιάρχων. Από το 2007 ασχολούμαι με τη λογοτεχνία συγγράφοντας διηγήματα και ποιήματα. Έργα μου έχουν διακριθεί σε λογοτεχνικούς διαγωνισμούς. Διηγήματα, ποιήματα, άρθρα και φωτογραφίες μου, έχουν δημοσιευθεί σε περιοδικά, εφημερίδες και ανθολογίες. Ασχολούμαι επίσης με τη μελέτη και παρατήρηση του έναστρου νυχτερινού ουρανού, την εξερεύνηση σπηλαίων και ορυχείων και με τον εντοπισμό και την καταγραφή της χερσαίας και θαλάσσιας βιοποικιλότητας.

√ Διαβάστε και αυτό :   Οι σπάνιες πεταλούδες της Κεφαλονιάς και οι βιότοποί τους. Γράφουν: Xρ. Μαρούλης – Μιχ. Ξανθάκης

Ο υγρότοπος Λιβαδίου Παλικής

Το έλος Λιβάδι βρίσκεται στο μυχό του όρμου Λιβαδιού, τρία χιλιόμετρα βόρεια-βορειοανατολικά του ομώνυμου οικισμού της Κεφαλονιάς (Εικόνα 1).

Έχει έκταση 680 στρέμματα και περιλαμβάνεται στην Εθνική απογραφή με κωδικό GR224202000 και ονομασία «Έλος Λιβάδι» (Ζαλίδης & Μαντζαβέλας, 1994). Αποτελείται κυρίως από αλμυρόβαλτους και έλη υφάλμυρου νερού, όπου η επικοινωνία τους με τη θάλασσα έχει διακοπεί από τον παραλιακό δρόμο που συνδέει το Ληξούρι με το Αργοστόλι.

Ο υγρότοπος ήταν πολύ μεγαλύτερος στο παρελθόν, εκτεινόμενος στις δυτικές παράκτιες περιοχές του όρμου. Η έκτασή του μειώθηκε λόγω αποστραγγίσεων και επέκτασης καλλιεργειών.

Ακόμα και στη σημερινή του μορφή υπάρχουν πολλά αποστραγγιστικά κανάλια και περίπου το μισό του υγροτόπου καλλιεργείται τους καλοκαιρινούς μήνες, ενώ βόσκειται τουλάχιστον το 70%. Τροφοδοτείται από καρστικές πηγές και το νερό διοχετεύεται στη θάλασσα μέσω δύο αγωγών-γεφυριών της παραλιακής επαρχιακής οδού (ένα σε κάθε άκρη του).

Κύριοι τύποι οικότοπων είναι οι: 1410 – Μεσογειακά αλίπεδα (Juncetalia maritimi), 1420 – Μεσογειακές και θερμοατλαντικές αλόφιλες λόχμες (Sacrocornetea fruticosi) και 72Α0 – Καλαμώνες. Κύριοι τύποι βλάστησης είναι η υπερυδατική (Phragmites australis, Typha domingensis και Carex spp.) και η αλοφυτική (Sarcocornia fruticosa, Kali turgida και Atriplex tatarica).

Ο υγρότοπος βρίσκεται εντός των ορίων του Καταφυγίου Άγριας Ζωής “Λειβάδι Ληξουρίου” (ΦΕΚ 720/Β/1976), στον οποίον, όμως, ασκείται συστηματικά παράνομο κυνήγι. Το έλος Λιβάδι είναι ο σημαντικότερος, λόγω έκτασης και βιοποικιλότητας, χερσαίος υγρότοπος του νησιού της Κεφαλονιάς (WWF Ελλάς, 2015 – Επίσκεψη για την απογραφή: Παραγκαμιάν & Καρδαμάκη, 2010).

Στον υγρότοπο Λιβαδίου έχουν καταγραφεί τουλάχιστον 107 είδη πουλιών, μερικά εκ των οποίων σε αξιοσημείωτους αριθμούς (Vittery et al., 2002). Στην συνέχεια θα αναφερθούμε στα σημαντικότερα είδη που εμφανίζονται στο Λιβάδι.

Τα είδη των ερωδιών Ardea alba L. (αργυροτσικνιάς), Ardea cinerea L. (σταχτοτσικνιάς)  και Egretta garzetta (λευκοτσικνιάς) εμφανίζονται στον υγρότοπο Λιβαδίου όλους τους μήνες. Τους χειμερινούς μήνες εμφανίζονται σε μεγάλους αριθμούς και έρχονται στον υγρότοπο για να διαχειμάσουν. Τους καλοκαιρινούς μήνες κάποια άτομα ξεμένουν ενώ τα υπόλοιπα μεταναστεύουν σε τόπους αναπαραγωγής.

Άλλο κοινό είδος στον υγρότοπο είναι το Tachybaptus ruficollis Pallas (νανοβουτηχτάρι), το οποίο εμφανίζεται σε μικρούς μεν αριθμούς, αλλά με σχεδόν σταθερή παρουσία όλους τους μήνες στον υγρότοπο.

Σταθερή παρουσία στον υγρότοπο εμφανίζει και το είδος Fulica atra L. (φαλαρίδα). Τον χειμώνα ο αριθμός του είδους αυξάνεται. Ως συνέπεια, τον μήνα Ιανουάριο καταμετρούνται πάνω από 200 άτομα. Από καταγραφές που έχουν γίνει, η φαλαρίδα είναι το πολυαριθμότερο είδος του υγροτόπου. Υπάρχουν ενδείξεις ότι το είδος αναπαράγεται στο Λίβάδι.

To είδος Anas platyrhynchos L. (πρασινοκέφαλη πάπια) με βάση τις καταμετρήσεις είναι ένα είδος το οποίο καταγράφηκε στον υγρότοπο Λιβαδίου όλους τους μήνες εκτός από το μήνα Δεκέμβριο και Φεβρουάριο. Με βάση το διάγραμμα των μηνιαίων καταμετρήσεων (Εικόνα 8), το μήνα Αύγουστο καταμετρήθηκαν 42 άτομα, το μήνα Οκτώβριο 56 άτομα και το μήνα Ιανουάριο 69 άτομα του είδους.

Άλλα είδη που εμφανίζονται στον υγρότοπο, σε μικρούς αριθμούς, είναι: Anas querquedula (σαρσέλα), Anas clypeata (χουλιαρόπαπια), Actitis hypoleucos (ακτίτης) και Alcedo atthis (αλκυόνη). Αξίζει να σημειωθεί ότι μεγάλους αριθμούς ατόμων εμφάνισε το είδος Anas crecca (κιρκίρι) κατά τους χειμερινούς μήνες.

Από τον Απρίλιο έως και τον Σεπτέμβριο παρατηρείται το είδος Himantopus himantopus (καλαμοκανάς). Ενώ περιστασιακά εμφανίζονται τα σπάνια και προστατευόμενα είδη (είτε ως μεμονωμένα άτομα είτε σε μικρές ομάδες): Ardeola ralloides (κρυπτοτσικνιάς), Ardea purpurea (πορφυροτσικνιάς) και Plegadis falcinellus (χαλκόκοτα).

Αξίζει να σημειωθεί ότι στον υγρότοπο παρατηρούνται και κάποια είδη αρπακτικών, όπως τα: Circus aeruginosus (καλαμόκιρκος), Falco tinnunculus (βραχοκιρκινέζι), Pandion haliaetus (ψαραετός) και Buteo buteo (γερακίνα), καθώς και κάποια είδη στρουθιόμορφων ειδών, όπως τα: Lanius senator (κοκκινοκεφαλάς), Lanius minor (σταχτοκεφαλάς), Carduelis cannabina (φανέτο), Emberiza calandra (τσιφτάς), Sturnus vulgaris (ψαρόνι), Saxicola torquatus (μαυρολαίμης), Phylloscopus trochilus (θαμνοφυλλοσκόπος) και Galerida cristata (κατσουλιέρης).

Στην θαλάσσια περιοχή που συνορεύει με τον υγρότοπο παρατηρήθηκαν επίσης τα εξής είδη: Podiceps cristatus (σκουφοβουτηχτάρι), Phalacrocorax carbo (κορμοράνος), Numenius sp., Charadrius dubius (ποταμοσφυριχτής) και Gelochelidon nilotica (γελογλάρονο).

Από τα ανωτέρω συμπεραίνουμε την μεγάλη αξία του υγροτόπου Λιβαδίου για την ορνιθοπανίδα της Κεφαλονιάς, αφού εμφανίζονται σ’ αυτόν παρυδάτια, υδρόβια, στρουθιόμορφα και αρπακτικά είδη. Επίσης, το γεγονός ότι εμφανίζονται κάποια σπάνια και απειλούμενα είδη ορνιθοπανίδας (π.χ. αργυροτσικνιάς, λευκοτσικνιάς, καλαμόκιρκος κ.α.), τονίζει την ανάγκη ενίσχυσης της προστασίας της συγκεκριμένης περιοχής από μη συμβατές ανθρώπινες δραστηριότητες (π.χ. λαθροθηρία, πυρκαγιές, απόθεση μπαζών και απορριμμάτων). Είναι απαραίτητο, ως εκ τούτου να εφαρμοσθούν κατάλληλα διαχειριστικά μέτρα προστασίας των ενδιαιτημάτων των υδρόβιων και παρυδάτιων ειδών ορνιθοπανίδας αυτής της υγροτοπικής περιοχής. Η περιοχή του υγροτόπου Λιβαδίου μπορεί να χρησιμοποιηθεί για δραστηριότητες ήπιας αναψυχής και τουρισμού, όπου σχολεία, ομάδες και μεμονωμένοι επισκέπτες θα διεξάγουν ορνιθοπαρατήρηση.