ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΛΑΦΑΤΗΣ: O Κεφαλλονίτης που ίδρυσε τον ΠΑΝΑΘΗΝΑΪΚΟ σαν σήμερα!

Σαν σήμερα 7 Μαρτίου 1910 , Γίνεται η πρώτη συνέλευση του Πανελλήνιου Ποδοσφαιρικού Ομίλου, μετέπειτα Παναθηναϊκού, στην κατοικία του 20χρονου Γιώργου Καλαφάτη, στην οδό Δερβενίων 3 στα Εξάρχεια, με συμμετοχή 35 μελών. Έχει προηγηθεί η διάσπαση του Ποδοσφαιρικού Ομίλου Αθηνών (Δεκέμβριος 1909, στιγμή κατά την οποία αποφασίζεται η πρώτη μετονομασία του συλλόγου, ενώ θα ακολουθήσει το 1922 η τελική σε ΠΑΟ) και η ιδρυτική συνέλευση του συλλόγου (Ιανουάριος 1910).

 

Ο Υποναύαρχος Γιώργος Καλαφάτης γεννήθηκε στις 17 Μαρτίου 1890 στην Αθήνα και είχε καταγωγή από τα Διλινάτα της Κεφαλλονιάς. Πέθανε στις 19 Φεβρουαρίου 1964.^[1] Υπήρξε ο ιδρυτής του ποδοσφαιρικού τμήματος του Παναθηναϊκού Αθλητικού Ομίλου (Ποδοσφαιρικός Όμιλος Αθηνών). Από μικρός διακρίθηκε στον κλασσικό αθλητισμό και σε ηλικία 15 ετών μυήθηκε στο ποδόσφαιρο το οποίο τον ενθουσίασε.

Ξεκίνησε την καριέρα από τον Εθνικό Αθηνών και στη συνέχεια αγωνίστηκε στον Πανελλήνιο Γυμναστικό Σύλλογο. Το 1908 αποφάσισε να ιδρύσει ένα νέο ποδοσφαιρικό σύλλογο. Στις 3 Φεβρουαρίου εκείνου του έτους, πραγματοποιήθηκε στο Πεδίον του Άρεως η ιδρυτική συγκέντρωση του Ποδοσφαιρικού Ομίλου Αθηνών, που το 1924 μετονομάστηκε σε Παναθηναϊκό Αθλητικό Όμιλο αποτελώντας πλέον πολυαθλητικό όμιλο.

Παράλληλα με την ποδοσφαιρική του δραστηριότητα στον ΠΟΑ, υπήρξε και αθλητής στίβου του Πανελληνίου ως το 1918 οπότε και ο Παναθηναϊκός δημιούργησε δικό του τμήμα στίβου.^[2]

Εκπροσώπησε την Ελλάδα στους Διασυμμαχικούς Αγώνες του 1919 στο Παρίσι και στη συνέχεια αφοσιώθηκε στην ανάπτυξη όλων των αθλημάτων του Παναθηναϊκού. Η συμμετοχή του στους Αγώνες είχε μεγάλη σημασία για την καλλιέργεια νέων τμημάτων στην ομάδα του ΠΑΟ, αλλά και για την εξέλιξη του ελληνικού ομαδικού αθλητισμού, καθώς εκεί εξασφάλισε την προμήθεια του αναγκαίου αθλητικού υλικού και πληροφοριών, ιδίως για το μπάσκετ και την πετοσφαίριση, αθλήματα άγνωστα ακόμα στην Ελλάδα.

Ο Γιώργος Καλαφάτης αποτέλεσε έναν από τους πρωτοπόρους του ποδοσφαίρου στην Ελλάδα. Διακρίθηκε ως αθλητής μέχρι και τις αρχές της δεκαετίας του 1920, ενώ στη συνέχεια διατέλεσε διοικητικός παράγοντας του Παναθηναϊκού Αθλητικού Ομίλου από διάφορες θέσεις.

Σταδιοδρομία

Αθλητής του Εθνικού Γυμναστικού Συλλόγου

Από τη νεαρή του ηλικία υπήρξε αθλητής του Εθνικού Γυμναστκού Συλλόγου. Δεν ήταν ψηλός αλλά διέθετε δύναμη και ταχύτητα και θεωρούνταν ένας από τους ανερχόμενους νεους αθλητές. Το Μάιο του 1905 σε ηλικία 15 ετών μετείχε στους αγώνες παίδων και εφήβων που διοργώνωσε ο Εθνικός Γυμναστικός Σύλλογος και αναδείχθηκε πρώτος στο άλμα απλούν, στη σφυροβολία, στο δρόμο 400 μέτρων και στο μονόζυγο.^[3] Το 1905 στο γυμναστήριο του Εθνικού ΓΣ επιχειρήθηκε η σύσταση ποδοσφαιρικού τμήματος με υπεύθυνο και αρχηγό τον Παναγή Βρυώνη ο οποίος επέλεξε τον Καλαφάτη για την ποδοσφαιρική ομάδα.

Το 1906 αγωνίστηκε με τον Εθνικό Γυμναστικό Σύλλογο στο Πανελλήνιο πρωτάθλημα μαζί με το αδερφό του Αλέξανδρο Καλαφάτη. Στη συνέχεια αγωνίστηκε στους αγώνες στίβου που ακολούθησαν συμμετέχοντας στον τελικό των 100 μέτρων και του άλματος μήκους μετά φοράς.^[4] Το ίδιο έτος υπήρξε μέλος της ομάδας του Εθνικού Γυμναστικού Συλλόγου που συμμετείχε στη Μεσολυμπιάδα της Αθήνας επροσωπώντας τα εθνικά χρώματα και είχε δηλωθεί στις λίστες με το νούμερο 357.^[5] Συμμετείχε στους αγώνες ποδοσφαίρου που έδωσε η ελληνική ομάδα για το ολυμπιακό τουρνουά^[6]. Μετά την τιμωρία της ομάδας του Εθνικού κατά την ποδοσφαρική διοργάνωση της Μεσολυμπιαδας ακολούθησαν αποχωρήσεις αθλητών από το σύλλογο με κυριότερη εκείνη του Παναγή Βρυώνη ο οποίος ίδρυσε τον ΣΠ Γουδή που εξελίχθηκε σε έναν από τους ισχυρότερους συλλόγους της χώρας. Δεν τον ακολούθησαν ο Γιώργος Καλαφάτης και ο αδερφός του Αλέξανδρος που αποχώρησαν στις 3 Σεπτεμβρίου του 1906 με σκοπό να αγωνιστούν στον Πανελλήνιο ΓΣ καθώς το τμήμα στίβου του παρείχε στο Γιώργο Καλαφάτη τα εχέγγυα για μελλοντικές διακρίσεις.^[7]

Αθλητής του Πανελληνίου Γυμναστικού Συλλόγου

Οι αδερφοί Καλαφάτη εγγράφηκαν στα μητρώα του Πανελληνίου Γυμναστικού Συλλόγου στις 18 Σεπτεμβρίου 1906.^[8] Ο Γιώργος Καλαφάτης πρότεινε στη διοίκηση του Πανελληνίου ΓΣ την ίδρυση ποδοσφαιρικού τμήματος και ενώ αρχικά υπήρξαν αντιδράσεις, θεωρώντας το ασύμβατο με τα παραδοσιακά αθλήματα του στίβου, στη συνέχεια του δόθηκε η άδεια να πρωτοστατήσει στην οργάνωση του τμήματος. Συνάντησε πολλά εσωτερικά εμπόδια στο έργο του με συνέπεια να απέχει από τον αγώνα ενάντια στο ΣΠ Γουδί για το πρωτάθλημα Ελλάδας κατά τον οποίον ο Πανελλήνιος ΓΣ υπέστη πανωλεθρία. Νωρίτερα ο Πανελλήνιος με τη συμμετοχή του Καλαφάτη είχε επικρατήσει επί του ΣΠ Γουδί σε φιλικό αγώνα. Οι αντιδράσεις από τα μέλη του Πανελληνίου ΓΣ που δεν επιθυμούσαν τη διατήρηση του ποδοσφαιρικού τμήματος υπήρξαν σφοδρές, με συνέπεια να καταργηθεί και ο Καλαφάτης να προχωρήσει στην ίδρυση δικού του αμιγώς ποδοσφαιρικού συλλόγου. Παρέμεινε όμως αθλητής του Πανελληνίου ΓΣ ως το 1918, καθώς ο νεοσύστατος σύλλογός του δεν διέθετε ακόμα δικό του τμήμα στίβου.^[2]

Ιδρυτής του Ποδοσφαιρικού Ομίλου Αθηνών

Ο Γιώργος και ο Αλέξανδρος Καλαφάτης οραματίστηκαν ένα σύλλογο που να ξεχωρίζει από τους ήδη υπάρχοντες, “Ήθελαν ο Σύλλογός τους να μην είναι σαν όλους τους άλλους, αλλά μια ομάδα για την Αθήνα, ολόκληρη την πρωτεύουσα… που όπως το είχε φαντασθή, έγινε αργότερα ο μεγαλύτερος αθλητικός οργανισμός της Ελλάδας μας.” (Λουκάς Πανουργιάς, κείμενο 1955)^[9] Στις 3 Φεβρουαρίου του 1908 ιδρύθηκε ο Ποδοσφαρικός Όμιλος Αθηνών με πρωτοβουλία του Γιώργου και του Αλέξανδρου Καλαφάτη και “Ήταν τόση μάλιστα η προσωπικότητα των δυο αυτών ηγετών, ώστε για πολλά χρόνια οι Αθηναίοι ονόμαζαν το Σύλλογο… «η ομάδα των Καλαφάτηδων».” (Πανουργιάς)^[10] Ο Γιώργος Καλαφάτης έδωσε την γενική αρχηγία της ομάδας στο Τζον Σίριλ Κάμπελ που κατείχε άρτια γνώση του αθλήματος (καθότι άθλημα που -με τη σύγχρονη του μορφή- επινοήθηκε στη Βρετανία), ενώ ο ίδιος ανέλαβε το ρόλο του υπαρχηγού.^[11] Συμμετείχε και αγωνίστηκε στον αγώνα για τα εγκαίνια του συλλόγου στις 11 Μαΐου του 1908. Στις 9 Αυγούστου του 1908 αγωνίστηκε ως τερματοφύλακας ενάντια στην ομάδα Άγγλων αξιωματικών του πολεμικού πλοίου Διάνα με ισόπαλο σκορ 2-2, αποτέλεσμα που υπήρξε μη αναμενόμενο, καθώς η διαφορά κλάσης των αγγλικών ομάδων εκείνη την εποχή ήταν πολύ μεγαλύτερη.

Στις 9 Σεπτεμβρίου 1908 ο Ποδοσφαρικός Όμιλος Αθηνών με κορυφαίο το Γιώργο Καλαφάτη κατέκτησε τον πρώτο του τίτλο. Στη μοναδική αναμέτρηση για το κύπελλον ποδοσφαιρίσεως στους Πανθεσσαλικούς αθλητικούς αγώνες Τρικάλων σημείωσε 3 τέρματα.^[12] Ο ΠΟΑ αναδείχθηκε για την ίδια περίοδο 1908-09 και πρωταθλητής Ελλάδας στις 30 Νοεμβρίου 1908, με το Γιώργο Καλαφάτη αρχηγό στη σύνθεσή του.^[13] Κατά τους προαναφερόμενους Πανθεσσαλικούς αγώνες, ο Καλαφάτης κατέκτησε την πρώτη θέση στο μήκος και την τρίτη στα 100 μέτρα και τη λιθοβολία. Στο Πανελλήνιο πρωτάθλημα στίβου 1909 ο Καλαφάτης αγωνιζόμενος με τον Πανελλήνιο ΓΣ κατέκτησε την 1η θέση στα 192μ (δρόμος σταδίου), την 2η θέση στα 100μ. και την 3η θέση στο μήκος ενώ κατέκτησε και την 1η θέση στη σκυταλοδρομία.

Στα τέλη του 1909 υπήρξε διοικητική αστάθεια στον ΠΟΑ. Ο πρόεδρος Μαρίνος Μαρινάκης συμπεριφερόταν απολυταρχικά όντας ο κύριος χρηματοδότης της ομάδας και τελικά ήρθε σε ρήξη με τον ιδρυτή του ΠΟΑ Γιώργο Καλαφάτη. Η μη συμμετοχή στο ετήσιο πρωτάθλημα και η δυσαρέσκεια στο πρόσωπο του Μαρίνου Μαρινάκη από την πλειονότητα των μελών του ΠΟΑ οδήγησαν στη διάσπαση, καθώς ο συχνά κατάρτιζε την ενδεκάδα με παίκτες που προέρχονταν από τον Εθνικό ΓΣ τους οποίους είχε φέρει ο ίδιος, ενώ επειχείρησε να αλλοιώσει υπέρ του τη σύνθεσή του ΔΣ.

Η δημιουργία του Πανελληνίου Ποδοσφαιρικού Ομίλου

Στις αρχές του 1910 ο Καλαφάτης αποχωρεί από τον ΠΟΑ μαζί με μεγάλη μερίδα των αθλητών της ομάδας, όμως ο ΣΕΓΑΣ δεν θα επιτρέψει την άμεση δημιουργία νέας ομάδας παρά μόνο μετά την πάροδο 14 μηνών.^[14] Ο ΠΟΑ κατακτά το Πανελλήνιο Πρωτάθλημα του ΣΕΓΑΣ το φθινόπωρο του 1910, ενώ η νέα ομάδα του Καλαφάτη εθεωρείτο παρακλάδι του ΠΟΑ.^[15] Το 1911, μετά τη λήξη της τιμωρίας του ΣΕΑΓΣ, υπό το όνομα Πανελλήνιος Ποδοσφαιρικός Όμιλος η ομάδα του Καλαφάτη μπορούσε να συνεχίσει αυτόνομα την πορεία της και να αποκοπεί και επισήμως από τον ΠΟΑ, ο οποίος στη συνέχεια απορροφήθηκε από τον προαναφερόμενο ΣΠ Γουδή και προέκυψε ο Αθηναϊκός Σύλλογος Ποδοσφαιρίσεως.^[16]

Με την αρωγή του Καλαφάτη ο ΠΠΟ ενισχύεται με μεταγραφές, κορυφαίες εκ των οποίων ήταν οι Κωνσταντινουπολίτες Μιχάλης Ρόκκος και Μιχάλης Παπάζογλου. Το Φεβρουάριο του 1911, ενώ βρισκόταν ακόμα σε τιμωρία, διοργανώνει τουρνουά ποδοσφαίρου και το κατακτά. Στις 4 Δεκεμβρίου 1911 ο Πανελλήνιος Ποδοσφαιρικός Όμιλος αναδεικνύεται πρωταθλητής Ελλάδας σημειώνοντας μια εμφατική νική απέναντι στην ισχυρή ομάδα του Πειραϊκού Συνδέσμου με σκορ 10-2. Ο Καλαφάτης είχε καταφέρει για μια ακόμη φορά να οδηγήσει το σύλλογό του στην κορυφή. Μετά την αποχώρηση του Τζον Σίριλ Κάμπελ ο Καλαφάτης ανέλαβε και την προπόνηση της ομάδας για τα επόμενα έτη.

Ο Καλαφάτης συνέχισε να διακρίνεται και ως αθλητής του στίβου ανήκοντας στους κορυφαίους της χώρας. Στο Πανελλήνιο πρωτάθλημα στίβου του 1911 αναδείχθηκε 2ος στα 192μ (δρόμος σταδίου), 3ος στα 100μ. και 3ος στο μήκος. Στο Πανελλήνιο πρωτάθλημα στίβου του 1912 αναδείχθηκε 2ος στα 100μ., 3ος 192μ (δρόμος σταδίου) και 3ος στα 110μ. με εμπόδια. Στο Πανελλήνιο πρωτάθλημα στίβου του 1914 κατέκτησε τη 2η θέση στο Αθλητικό πένταθλο.

Το 1914 ο Γιώργος Καλαφάτης θα εντάξει στην ομάδα τον Απόστολο Νικολαΐδη που αποτέλεσε μια από τις μεγαλύτερες μορφές του συλλόγου και το Ντέιβιντ Μπέιρνς έναν από τους καλύτερους αθλητές της εποχής.^[17] Στις 17 Μαΐου 1915 ο Πανελλήνιος Ποδοσφαιρικός Όμιλος επικράτησε με σκορ 2-1 επί της Πειραϊκής Ένωσης και κατέκτησε το πρωτάθλημα.^[18]

Ο Καλαφάτης με τα εθνικά χρώματα

Το 1919 διοργανώνονται οι Διασυμμαχικοί Αγώνες στο Παρίσι, σημαντικό αθλητικό γεγονός της εποχής. Ο ΣΕΓΑΣ αρνήθηκε να αποστείλει ποδοσφαιρική ομάδα και περιορίστηκε στο στίβο. Ο Γιώργος Καλαφάτης συστήνει μικτή εθνική ομάδα ποδοσφαίρου 18 αθλητών με 6 ποδοσφαιριστές του ΠΠΑΟ. Στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1920 στην Αμβέρσα, ο Καλαφάτης ήταν ο εκλέκτορας, προπονητής και αρχηγός της εθνικής ομάδας ποδοσφαίρου η οποία συμπεριλάμβανε και τρεις ακόμα ποδοσφαιριστές του ΠΠΑΟ.

Η δημιουργία νέων τμημάτων στον Παναθηναϊκό

Κατά τη διεξαγωγή των Διασυμμαχικών Αγώνων ο Καλαφάτης συγκεντρώνει αθλητικό υλικό αλλά και τεχνογνωσία από τα άλλα αθλήματα που διεξάγονταν και επιστρέφοντας στην Ελλάδα υποστηρίζει έτσι τα νέα τμήματα του ΠΠΑΟ.^[19] Η κίνηση αυτή ήταν πολύ σημαντική για τον ΠΠΑΟ καθώς ήταν πλέον σε θέση να καλλιεργήσει την ίδια χρονιά, εκτός του τμήματος στίβου, και το τμήμα βόλεϊ, από το 1922 το τμήμα μπάσκετ και από το 1924 το τμήμα πινγκ πονγκ. Ο Καλαφάτης υπήρξε παράλληλα και αθλητής των νεοσύστατων ομάδων μπάσκετ και βόλεϊ του ΠΠΑΟ. Έφερε ακόμα στην Ελλάδα βιβλία με κανονισμούς για το ποδόσφαιρο, το μπάσκετ και το βόλεϊ και έτσι άρχισε μια γόνιμη περίοδος για τον ομαδικό αθλητισμό στην Ελλάδα.^[20] Το 1922 στο Παναθηναϊκό Στάδιο δόθηκε ο πρώτος αγώνας μπάσκετ ελληνικών ομάδων ανάμεσα στον Παναθηναϊκό και τη ΧΑΝΘ. Μέλη της πρώτης αυτής ομάδας υπήρξαν οι μεγάλες μορφές του συλλόγου Καλαφάτης, Νικολαΐδης και Πανουργιάς.

Πρωταθλητής ΕΠΣ Ελλάδος

Το 1921 και το 1922 ο ΠΠΑΟ κατακτά τα δύο πρώτα πρωταθλήματα που διοργάνωσε η ΕΠΣΕ με τον Καλαφάτη στη σύνθεσή του. Αποχώρησε από την ενεργό δράση ένα χρόνο αργότερα το 1923. Στις 8 Μαρτίου 1922 μετά από ενέργειες ετών του Καλαφάτη παραχωρείται στον ΠΠΑΟ ο χώρος της Περιβόλας για την ανέγερση γηπέδου, αλλά η υπόθεση δεν ξεκαθάρισε έως τις 7 Ιουλίου 1924 οπότε και έγινε η οριστική παραχώρηση του χώρου όπου σήμερα στεγάζεται το γήπεδο Απόστολος Νικολαϊδης.^[21]

Το 1932 ο Γιώργος Καλαφάτης υπήρξε θύμα της εμφύλιας διαμάχης που διεξήχθη στον Παναθηναϊκό. Κατά τις εκλογές του συλλόγου υποστήριξε για την προεδρία την παράταξη του Σταμάτη Μερκούρη, η οποία ήταν αντίπαλη εκείνης του Νικόλαου Ξηρού που τελικά αναδείχθηκε νικήτρια και είχε τη στήριξη και του Απόστολου Νικολαΐδη. Έτσι, διαγράφηκαν όλα τα αντιπολιτευόμενα μέλη και μαζί τους και ο Καλαφάτης.^[22] Το 1950 το ιστορικό λάθος αποκαταστάθηκε και ο Γιώργος Καλαφάτης επανεγγράφηκε στα μητρώα του συλλόγου. Στις 19 Φεβρουαρίου του 1964 άφησε την τελευταία του πνοή στο Ναυτικό Νοσοκομείο Αθηνών σε ηλικία 74 ετών. Την ίδια χρονιά ο Παναθηναϊκός κατέκτησε το μοναδικό αήττητο πρωτάθλημα από την καθιέρωση της Α΄ εθνικής κατηγορίας και οι αθλητές του συλλόγου το αφιέρωσαν στη μνήμη του.^[23]

Τίτλοι – διακρίσεις

Στίβος

Ως αθλητής του Πανελληνίου Γυμναστικού Συλλόγου.^[24]

• 2 πανελλήνια ρεκόρ (τα τότε ελληνικά σε αντιδιαστολή με τα ρεκόρ των Πανελληνίων αγώνων):

1:45.4 ως 2ος δρομέας της ομάδας σκυταλοδρομίας 4×200μ., 19.04.1908 για τους Ζ’ Πανελλήνιους αγώνες

23.8 στο δρόμο ενός σταδίου (192μ.), 03.04.1909 για τους Η’ Πανελλήνιους αγώνες

• 3 (τρεις) πανελλήνιες α’ νίκες:

σκυταλοδρομία 4×200μ. (2ος δρομέας): Ζ’ Πανελλήνιοι αγώνες (Απρίλιος 1908)

δρόμος ενός σταδίου (192μ.): Η’ Πανελλήνιοι αγώνες (Απρίλιος 1908)

σκυταλοδρομία 2×100, 2×200, 2×400 (αντίστροφη “βαλκανική”, 1ος δρομέας 200μ.): Η’ Πανελλήνιοι αγώνες (Απρίλιος 1908).

Ποδόσφαιρο

Με την εθνική Ανδρών Ελλάδας.^[25]

• 8ος σε Ολυμπιακό τουρνουά:^[26]

Αμβέρσα 1920 — δεξιός ακραίος επιθετικός, τεχνικός και πιθανότατα αρχηγός της ομάδας.^[27]

Με τον Ποδοσφαιρικό Όμιλο Αθηνών (ΠΟΑ), από το 1911 Πανελλήνιο Ποδοσφαιρικό Όμιλο (ΠΠΟ) και από το 1920 Πανελλήνιο Ποδοσφαιρικό & Αθλητικό Όμιλο (ΠΠΑΟ).

• 3 πρωταθλήματα διοργάνωσης ΣΕΑΓΣ:

φθινοπώρου 1908, φθινοπώρου 1911 και άνοιξης 1915

• 2 πρωταθλήματα ΕΠΣ Ελλάδος:

1920-21 (διοργάνωση από την ΧΑΝ Αθηνών, ίσως με την ΕΠΣΕ ως ΕΠΣ Αθηνών-Πειραιώς) και 1921-22

• 1 κύπελλο με διοργανώτρια τη Γαλλική στρατιωτική αποστολή:

1918

• 1 κύπελλο ποδοσφαιρίσεως στα πλαίσια των Πανθεσσαλικών αθλητικών αγώνων Τρικάλων:

1908.

Με τον Εθνικό Γυμναστικό Σύλλογο.

• 1 πρωτάθλημα διοργάνωσης ΕΟΑ:

άνοιξης 1906.

Στρατιωτική καριέρα

Παράλληλα με την αθλητική του σταδιοδρομία, σπούδασε γιατρός και ακολούθησε στρατιωτική καριέρα στο Πολεμικό Ναυτικό, λαμβάνοντας μέρος στους Βαλκανικούς και τον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο, αποστρατευόμενος δε με το βαθμό του υποναυάρχου.

 

Πηγή: https://el.wikipedia.org