Η Ορθοδοξία τιμά τον Ιησού που γονάτισε για να πλύνει πόδια — και την απόφαση να θυσιαστεί από αγάπη για τον άνθρωπο
Η Μεγάλη Πέμπτη δεν είναι απλώς μια ακόμα στάση στην πορεία προς το Πάσχα. Είναι η πιο ανθρώπινη και συνάμα η πιο θεϊκή από τις μέρες της Μεγάλης Εβδομάδας. Είναι η μέρα που ο Χριστός δείπνησε με τους μαθητές Του για τελευταία φορά, τους έδωσε το Σώμα και το Αίμα Του — και ύστερα, έσκυψε να τους πλύνει τα πόδια. Μια πράξη που όμοιά της δεν θα μπορούσε να γεννήσει ούτε ο πιο ριζοσπάστης των φιλοσόφων.
Ημέρα αγάπης, ταπείνωσης και προδοσίας
Η Μεγάλη Πέμπτη είναι η αρχή της κορύφωσης του Θείου Πάθους. Είναι η ημέρα του Μυστικού Δείπνου, της πρώτης Θείας Ευχαριστίας, της ίδρυσης δηλαδή του μυστηρίου της θείας κοινωνίας. Εκεί, μέσα στο ταπεινό ανώγειο, ο Χριστός δεν προσέφερε μόνο άρτο και οίνο — προσέφερε τον ίδιο Του τον εαυτό. Και προφήτεψε την προδοσία.
Είναι όμως και η μέρα που ο ίδιος γονάτισε και έπλυνε τα πόδια των μαθητών Του. Εκείνος, ο Διδάσκαλος, έπλυνε τους κάλους των ψαράδων. Και είπε: «Καθώς εγώ έπλυνα εσάς, να πλένετε κι εσείς τα πόδια ο ένας του άλλου». Η πράξη αυτή δεν ήταν συμβολισμός: ήταν μια ολόκληρη θεολογία μέσα σε μια λεκάνη νερό. Μια επανάσταση αγάπης που ανατρέπει κάθε έννοια εξουσίας.
Ο Ιούδας φεύγει στο σκοτάδι
Αλλά η ίδια νύχτα είναι και νύχτα σκοτεινή. Ο Ιούδας παραδίδει τον Διδάσκαλό του με ένα φιλί. Ο Χριστός τον κοιτάζει και του λέει: «Ο φίλος μου». Δεν τον καταριέται. Τον αποκαλεί ακόμα φίλο.
Η Μεγάλη Πέμπτη λοιπόν, δεν είναι μόνο μέρα θεολογίας και μυσταγωγίας. Είναι μια δραματική, τρυφερή, αλλά και σκληρή υπενθύμιση του τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος — με ρωγμές, προδοσίες, φόβους. Και του τι σημαίνει να είσαι Θεός — με απόλυτη αγάπη, συγχώρεση και προσφορά.
Η Ορθοδοξία σήμερα
Για την Ορθόδοξη παράδοση, η Μ. Πέμπτη είναι από τις ιερότερες στιγμές. Στους ναούς τελείται η Θεία Λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου το πρωί, ενώ το βράδυ ψάλλονται τα «Δώδεκα Ευαγγέλια» της Σταύρωσης — μια από τις πιο συγκλονιστικές αγρυπνίες της χρονιάς.
Σε μοναστήρια και ενορίες αναβιώνει ακόμη και το έθιμο του Νιπτήρος: ο ιερέας πλένει τα πόδια άλλων κληρικών ή πιστών, ως υπόμνηση της ταπείνωσης του Χριστού. Σε πολλά σπίτια, οι παλιές γιαγιάδες ετοιμάζουν τα κόκκινα αυγά — που βάφονται παραδοσιακά τη Μ. Πέμπτη, συμβολίζοντας το αίμα του Χριστού και την αναγέννηση.
Το νόημα σήμερα
Η Μ. Πέμπτη μάς καλεί να σταθούμε μπροστά στον καθρέφτη της ψυχής μας. Είμαστε Πέτρος, που αρνείται από φόβο; Ιούδας, που προδίδει για λίγα αργύρια; Ή μήπως μπορούμε να γίνουμε έστω λίγο σαν Εκείνον, που σιωπά, αγαπά και προσφέρει;
Γιατί δεν υπάρχει μεγαλύτερη πίστη από το να σπάσεις το ψωμί σου με εκείνους που θα σε προδώσουν. Και να τους αγαπάς ακόμη.
