Αφιερωμένο εξαιρετικά στους Αναγνώστες του Κefaloniapress από τη Ζάκυνθο…
Η Βενετσιάνικη βρύση στο Κρυονέρι Ζακύνθου
«…ποιά πηγή τάχα σε γεννά,
χαριτωμένη βρύση…»
«Ο Πόρφυρας» – Διον. Σολωμού
Στο Κρυονέρι, τη βόρεια συνοικία της χώρας της Ζακύνθου που εκτείνεται παραθαλάσσια, από την εκκλησία της Αγίας Τριάδας μέχρι την πούντα του Κρυονεριού στη σκιά του λόφου του Ακρωτηριού και του “Κόκκινου Βράχου”, βρίσκεται η βενετσιάνικη βρύση, στην οποία οφείλει και το όνομά του. Η περιοχή απαντάται σε ιστορικά έγγραφα ήδη από τις αρχές του 16ου αιώνα και σήμερα σε αυτήν διατηρούνται μερικά σημαντικά μνημεία από τα ελάχιστα που έχουν απομείνει!
Η δημόσια βενετσιάνικη βρύση (Υδραγωγείο) στο Κρυονέρι είναι λιθόκτιστο μνημείο κατασκευασμένο από διαφόρων ειδών λίθους. Αποτελείται από έναν οικίσκο ορθογώνιας κάτοψης, διαστάσεων 3,90 χ 3,45 m και ύψους 4,00 m με επίπεδη εξωτερικά κάλυψη που συνδέεται με υπέργεια κτιστή θολωτή δεξαμενή μήκους 6,60 m πλάτους 3,90 m και ύψους 2,50 m περίπου. Ειδικότερα, ο δυτικός τοίχος του οικίσκου εφάπτεται στην επιμήκη θολωτή δεξαμενή στην οποία συγκεντρωνόταν το νερό από δίκτυο σηράγγων, που υπάρχουν κάτω από τον Κόκκινο Βράχο. Σήμερα είναι ορατή η έξοδός του δικτύου στο πρανές του βράχου.
Το δίκτυο σταμάτησε να λειτουργεί μετά το 1960 και η βρύση που τροφοδοτούσε για αιώνες με φρέσκο νερό την χώρα του Ζάντε και τα παραπλέοντα καράβια έχει πλέον στερέψει. Το νερό έτρεχε από το στόμα -μέσω μεταλλικών σωλήνων-τριών υβριδικών μορφών εκ των οποίων η μεσαία έχει καταστραφεί στο μεγαλύτερο μέρος και πιθανόν να κατασκευάστηκαν την περίοδο της ανακαίνισης. Οι μορφές βρίσκονται εντός κυματοειδούς πλαισίου. Το νερό έπεφτε μέσα σε πέτρινο λιμπί (λεκάνη) μεταγενέστερης εποχής. Ο οικίσκος έχει λαξευμένα αρχιτεκτονικά στοιχεία τα αγκωνάρια ή γωνιόλιθους, επιχρισμένες τις επιφάνειες. Μπορούμε μέχρι και σήμερα να διακρίνουμε ίχνη διαφορετικών χρωμάτων που κατά περιόδους ήταν βαμμένη η βρύση και που βέβαια της προσέδιναν χάρη και φινέτσα.
Στον ανατολικό τοίχο του οικίσκου, σώζεται, εντοιχισμένη αναμνηστική λίθινη πλάκα, του έτους 1736 σε λατινική γλώσσα γραμμένη, που φέρει τιμητική επιγραφή για τον Βενετσιάνο αξιωματούχο Antonio Raynario του οίκου Renier, ανακαινιστή της βρύσης και με αναφορά στα δημόσια αξιώματα που κατείχε. Είναι κοσμημένη με το οικόσημο του οίκου του και αναφέρει:
ANTONIO RAVNIARO
DAMNATOR I REMIGUM
PRAEFE (οικόσημο) CTO
ZACVN THI
PROPRAE CTORI
MORUM FONTISQUE
RESTAV RATORI
MDCCXXXVI
Επίσης η επιγραφή έχει καταγραφεί από τον Daniel Quinn και από τον Αρχιδούκα της Αυστρίας Λουδοβίκο Σαλβατόρ.
Πηγές
Δ. Σολωμός, Ο Πόρφυρας,
Daniel Quinn, “Των τελευταίων αιώνων επιγραφαί Ζακυνθιακαί”
Αρχιδούκας Λουδοβίκος Σαλβατόρ, Ζante,1904 & Σαλβατόρ, Λ. (2007). Ζάντε. Η Ζάκυνθος 1900-1902. Μετάφραση: Ζαφείρης Ακτύπης. Αθήνα. Εκδόσεις: Μπάστας
Ντίνος Κονόμος, Ύπαιθρος χώρα, Αθήναι 1979
Λ. Ζώης, Λεξικό ιστορικόν και λαογραφικόν Ζακύνθου, Αθήναι 1963
http://tab.ionio.gr/…/activiti…/projects/epigraphs/index.php
http://pandektis.ekt.gr/pandektis/handle/10442/163511
φωτογραφίες: Μαρία Σιδηροκαστρίτη-Κοντονή & του οικοσήμου από το Ιόνιο Πανεπιστήμιο
Μαρία Σιδηροκαστρίτη-Κοντονή
Πολιτικός Μηχανικός ΤΕ – Ιστορική Ερευνήτρια
Πηγή: Ionian center
