Το παλιό λιμάνι στο Αργοστόλι

Απαγορεύεται ρητά η αναπαραγωγή, αναδημοσίευση, αντιγραφή, αποθήκευση, μετάδοση, διανομή, έκδοση, εκτέλεση, «μεταφόρτωση» (download), μετάφραση, τροποποίηση με οποιονδήποτε τρόπο, τμηματικά ή περιληπτικά χωρίς τη ρητή προηγούμενη έγγραφη συναίνεση του kefaloniapress.gr

Στη Ναυμαχία της Ναυπάκτου το 1571, ο  Ενετικό-Ισπανικός στόλος καταστρέφει τον Οθωμανικό, βάζοντας τέλος στην κυριαρχία του στην Μεσόγειο και στις επιδρομές στο νησί μας. Κατάλοιπα αυτών των επιδρομών είναι τα τοπωνύμια που υπάρχουν και σήμερα, όπως το Φουσάτο και το Τουρκοπόδαρο. Οι ρυθμοί ζωής των κατοίκων αρχίζουν να χαλαρώνουν  κι οι δραστηριότητες τους μεταφέρονται από το Κάστρο του Αγίου Γεωργίου προς την παραλία του Αργοστολίου. Ωστόσο, μόλις το 1635 οι Ενετοί αρχίζουν να αντιλαμβάνονται την σημασία του απάνεμου κι ασφαλούς λιμανιού για την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη του τόπου.

Άποψη της παραλίας μετά την Ιονική Τράπεζα και προς το λιμάνι, διακρίνεται πρώτη αριστερά η οικία  Μπασιά Τυπάλδου,το παγοποιείο Νικολάτου, ο κινηματογράφος «Πάνθεον», η τράπεζα Αθηνών, το μαρμαράδικο του Καούκη, το Ξενοδοχείο «Ακταίον» και στο βάθος το υπόστεγο του Νάπιερ

Πριν αναγορευθεί σε  ένα εμπορικό σταθμό για τις Βενετσιάνικες αρχές που ήθελαν μεγαλύτερο έλεγχο από αυτόν που μπορούσε να γίνει από το Κάστρο του Αγίου Γεωργίου, το λιμάνι ήταν χάρη στην θέση του  κέντρο λαθρεμπορίου και παράνομων εμπορικών συναλλαγών.

Γράφει η Μαρία Μαρκάτου-Αλυσανδράτου

Αυτός ήταν κυρίως ο λόγος που οδήγησε τον Ενετό προνοητή Alberto Μango  να επισπεύσει την κάθοδο του από το Κάστρο του Αγίου Γεωργίου και να εγκαταστήσει την έδρα του στο λιμάνι, ανακηρύσσοντας το σε πρωτεύουσα του νησιού το 1757 για να θέσει υπό έλεγχο την παρανομία και το λαθρεμπόριο. Με τα χρόνια, όλη η πόλη μαζεύτηκε σαν μυρμηγκιά γύρω από το λιμάνι της  ώστε να καλυφθούν οι ανάγκες των ανθρώπων, της αγοράς και του χρήματος της κάθε εποχής ενώ φαίνεται πως η πρώτη αποβάθρα στο Αργοστόλι κατασκευάστηκε επί προβλεπτή Balbi Liugi(1558-1560), δυο αιώνες νωρίτερα.

Πανοραμική άποψη του λιμανιού και της πόλης, στις 3 Ιουνίου 1862 με αγκυροβολημένα ιστιοφόρα του Βρετανικού ναυτικού, σε φωτογραφία  Francis Bedford

Ένας παλιός μας γνώριμος, ο Άγγλος αρμοστής Τσαρλς Τζέημς Νάπιερ είχε βάλει το χέρι του και στο λιμάνι μιας κι ήταν εκείνος που διαμόρφωσε ολόκληρη την ακτογραμμή της παραλίας. Η κατασκευή της προκυμαίας ξεκίνησε το 1822 και κόστισε 130 δολλάρια μετατρέποντας την μέχρι τότε λασπώδη όχθη σε άνετο μόλο και χώρο περιπάτου. Όλο αυτό το έργο έγινε γρήγορα και χωρίς έξοδα αφού αυτά καλύφθηκαν από την αξία του επιχωματισμένου χώρου, που έγινε σε συνεννόηση με τους ιδιοκτήτες γής. Έτσι δημιουργήθηκε η προκυμαία μήκους περίπου 2,5 χιλιομέτρων με κρηπιδώματα από πέτρα της Φάλαρης.

Άποψη της προκυμαίας αρχές του 1900

Στο πρωτότυπο σχεδιάγραμμα κατασκευής της προκυμαίας που βρίσκεται στα αρχεία της Βρετανικής Βιβλιοθήκης, οι ίσιες γραμμές δείχνουν την χάραξη του Μόλου που θα ένωνε όλες τις αποβάθρες και τα ονόματα των ιδιοκτητών των ανωφερικών οικοπέδων που έφταναν μέχρι την θάλασσα.

Αντίγραφο του σχεδιαγράμματος για την προκυμαία που φυλάσσεται στην Βρετανική Βιβλιοθήκη  

Στην όλη κατασκευή δεν υπήρχαν προεξοχές που θα μάζευαν σκουπίδια κι ακαθαρσίες αφού  το κύμα κινείται συνεχώς. Η βάση της προκυμαίας αποτελείτο από ογκόλιθους με κενά μεταξύ τους για την απορρόφηση των ομβρίων υδάτων.

Άποψη του λιμανιού και στο βάθος το υπόστεγο του Νάπιερ σε φωτογραφία πριν το 1909

Τα πεζοδρόμια της στρώθηκαν με  πλάκες  που ο Νάπιερ μετέφερε από την Αγορά της Αρχαίας Κράνης, εκ των οποίων οι περισσότερες καταστράφηκαν και πριν τους σεισμούς του 1953.

Οι πλάκες του Νάπιερ στην προκυμαία, το 1915

Ωστόσο αρκετές διασώθηκαν αν και πεταμένες στην θάλασσα, στο τμήμα από την Κυανή Ακτή μέχρι τον Μαϊατράτο. Το 1983 ο πρώην δήμαρχος Καλαφάτης Αλέκος, στην πρώτη του θητεία ανακατασκευάζει την προκυμαία σε εκείνο το σημείο, μαζεύει τις  πλάκες από την θάλασσα κι όσες δεν είχαν υποστεί μεγάλες καταστροφές τις τοποθετεί εκ νέου.

Οι καταστροφές στην προκυμαία από τους σεισμούς του 1953

Σήμερα στον περίπατο μας στην περιοχή, περπατάμε πάνω στις παλιές πλάκες  αν κι οι περισσότεροι δεν το γνωρίζουν. Δυστυχώς, το ίδιο δεν μπόρεσε να γίνει  με τις πλάκες της προκυμαίας  από την αγορά μέχρι το λιμεναρχείο αφού μετά τον σεισμό και την κατασκευή του νέου λιμανιού, πετάχτηκαν με τα μπάζα και τα χώματα.

Οι παλιές πλάκες  στην προκυμαία σήμερα 

Λίγα χρόνια μετά την κατασκευή της προκυμαίας και συγκεκριμένα το 1825, ο Νάπιερ βλέποντας την κίνηση του λιμανιού και την ανάγκη για ένα στεγασμένο χώρο φόρτωσης και εκφόρτωσης, κατασκεύασε απέναντι από το Τελωνείο  ένα υπόστεγο για τα εμπορεύματα, στην περιοχή του σημερινού Λιμεναρχείου.

Το υπόστεγο του Τελωνείου του Νάπιερ, το 1903

Σαράντα χρόνια αργότερα και μετά την Ένωση με την Ελλάδα ανάμεσα στο 1866 και 1874, πάνω σε εκείνα τα ανθεκτικά  κρηπιδώματα του Νάπιερ τοποθετήθηκαν τα πρώτα φανάρια που έκαιγαν πετρέλαιο και φώτισαν την παραλία από την Σισιώτισσα μέχρι τον Μέτελα.

Άποψη του λιμανιού το 1896, με τα κρηπιδώματα του Νάπιερ, τα παλιά φανάρια που έκαιγαν πετρέλαιο στην αρχή, πριν τους ηλεκτρικούς στύλους και το πρώτο υπόστεγο του Τελωνείου στο βάθος δεξιά,  τραβηγμένη έξω από τον σημερινό Οίκο Ευγηρίας

Αρχές του 19ου αιώνα και συγκεκριμένα το  1909, εκείνο το πρώτο υπόστεγο του Νάπιερ κατεδαφίστηκε από τον Δήμαρχο Σπυρίδωνα Φωκά-Κοσμετάτο προκειμένου ένας νέος χώρος να καλύψει τις  ανάγκες του λιμανιού, με τα δεδομένα που έφερνε μαζί της η νέα χιλιετία και δημιουργούνται σιδερένια υπόστεγα μπροστά από το Τελωνείο.

Άποψη του υπόστεγου του Τελωνείου από την μεριά της θάλασσας

Την θέση του παλιού υπόστεγου πήρε η γνωστή σε όλους τότε Ντουγάνα ή Ντογκάνα όπως έμεινε στην συνείδηση του κόσμου, που αποτελείτο από δυο σιδερένια υπόστεγα και βρισκόταν περίπου όπου είναι σήμερα το κτίριο του Λιμεναρχείου.

H Ντογκάνα κατά την κατασκευή της το 1909

Η Ντογκάνα το 1915

Κάποια στιγμή τα δυο υπόστεγα ενοποιήθηκαν με την προσθήκη πλάκας κι ο χώρος φόρτωσης κι εκφόρτωσης του λιμανιού μεγάλωσε περισσότερο.

Η Ντογκάνα με την προσθήκη  πλάκας ανάμεσα στα υπόστεγα

Άποψη του λιμανιού και της Ντογκάνας  στο βάθος δεξιά

Μπορεί το λιμάνι να μην ήταν πολύ μεγάλο αλλά τότε στο Αργοστόλι έπιαναν από βαρκούλες και καϊκια μέχρι μεγάλα επιβατηγά πλοία. Σε στατιστική του 1927 αναφέρεται ότι το λιμάνι είχε κίνηση 281 ατμόπλοιων συνολικής χωρητικότητας 143.170 τόνων, επιβατικών και φορτηγών όλων των εθνικοτήτων και 139 ιστιοφόρων χωρητικότητας 6.403 τόνων.

Ένα από τα πλοία της οικογένειας των Λυκιαρδόπουλων σε μικρή απόσταση από το λιμάνι, το 1937

Λόγω των ρηχών νερών του λιμανιού τα πλοία έδεναν μακριά από την αποβάθρα κι αναλάμβαναν οι λεμβούχοι να βγάλουν ανθρώπους κι εμπορεύματα στην πόλη.Αυτό βέβαια μέχρι το 1939 οπότε τα έργα στο λιμάνι θα τεθούν σε λειτουργική χρήση και  το επάγγελμα των λεμβούχων καταργείται λόγω του ότι η τεχνολογία επέτρεπε πλέον στα πλοία να προσεγγίζουν το λιμάνι.

Με τους καταστροφικούς σεισμούς του 1953, το επάγγελμα  αναβίωσε για λίγο κι οι λεμβούχοι θα ζήσουν παλαιά μεγαλεία αφού είναι εκείνοι που θα βοηθήσουν τον κόσμο να πλησιάσει σε κάποιο πλοίο σωτηρίας και γενικά να τον  εξυπηρετήσουν στις μετακινήσεις του.

Οι μικρές βάρκες των λεμβούχων διάσπαρτες στο λιμάνι το 1928

Γύρω από την αποβάθρα είχαν συγκεντρωθεί πλήθος από ναυτικούς πράκτορες και αποθήκες, απαραίτητες για την εμπορική κίνηση αλλά και καφενεία όπως του Μάντουκα και του Ανθέμιου,ο κινηματογράφος ”Πάνθεον” κι  η Τράπεζα Αθηνών από το 1923, που κατά καιρούς στεγάστηκε σε διάφορα σημεία της πόλης αλλά οι καταστρεπτικοί σεισμοί του 1953, την βρίσκουν πάλι στην παραλιακή.

Έξω από την Τράπεζα Αθηνών αμέσως μετά τους σεισμούς του 1953

Στην συνέχεια, το μαρμαράδικο του Σπύρου  Καούκη, απογόνου μιας από τις σημαντικότερες οικογένειες της Μαλτέζικης παροικίας και φυσικά το γνωστό ξενοδοχείο ‘Aκταίον’, πλαγίως απέναντι από τη θέση που βρίσκεται σήμερα το ξενοδοχείο Kefalonia Grand, το παλιό  ‘Όλγα’,από το 1911 και πριν μεταφερθεί κοντά στην Π. Βαλλιάνου το 1937.

Δεξιά το ξενοδοχείον ‘Ακταίον’, το 1915

Το διώροφο που στεγαζόταν το ξενοδοχείο ήταν ιδιοκτησίας του Ιωάννη-Σάββα Άννινου από τα Πουλάτα της Σάμης και χτίστηκε το 1875.

Στο ισόγειο του στέγασε κατά καιρούς καταστήματα κι υπηρεσίες, όπως  την Αγροτική Τράπεζα και  την Χωροφυλακή και όπως προαναφέραμε  το ίδιο το ξενοδοχείο ”Ακταίον”.

Γάλλοι ναύτες μπροστά από το ξενοδοχείο ”Ακταίον”

Στον όροφο του επίσης φιλοξένησε την Καθολική Σχολή Καλογραιών από το 1923 έως το 1935.Η σχολή των Φραγκισκανών λειτούργησε στην Κεφαλονιά από το 1914 έως το 1941 χωρίς διακοπή και τα πρώτα 9 χρόνια στεγάστηκε σε πάροδο της σημερινής Ριζοσπαστών, στην συνέχεια πάνω από το ξενοδοχείο Ακταίον στην παραλιακή, για να καταλήξει μέχρι το κλείσιμό της στην οδό Ριζοσπαστών και στο κτίριο Λοβέρδου-Μπεμπέτα.

Μαθήτριες της Σχολής Καλογραιών τo 1932( φωτογραφία από το αρχείο του Νικολάου-Ανδρόνικου  Βαλλιανάτου)

Γάλλοι ναύτες στην προκυμαία το 1912

Προχωρώντας, η ματιά σου έπεφτε σε αποθήκη του Μονοπωλίου που βρισκόταν εκεί μέχρι το 1940,στο ποδηλατάδικο του Μπεκατώρου και στο εστιατόριο  ‘Ιόνιον’ στο ισόγειο του κτιρίου Δεστούνη.

Περατζάδα στην αποβάθρα, στο ύψος της σημερινής 21ης Μαϊου, to 1903

Λίγο μετά, η οικία Σπινέλη από το 1889, που το 1900 στεγάζει υποκατάστημα της Σταφιδικής Τράπεζας και  το καφενείο του Μάντουκα στο ισόγειο ενώ στην απέναντι γωνία η οικία Μελισσηνού από το 1891 και το καφενείο  του Κανάκη.

Και τα δυο με τα τραπεζάκια τους στην παραλία, στο ύψος που σήμερα βρίσκεται το εστιατόριο Captain’s Table, στην οδό 21ης Μαϊου

Το κτίριο 1 είναι το Λιμεναρχείο, στο 2 το καφενείο του Κανάκη και στο 3 το καφενείο του Μάντουκα, το 1917

Εκεί, κάποιοι απολάμβαναν το καφέ ή την τζιτζιμπίρα τους, ένα υπέροχο δροσιστικό ποτό με άρωμα τζίτζερ (η Κέρκυρα συνεχίζει να το παράγει και σήμερα),  ενώ δίπλα τους χαλούσε ο κόσμος από τις φωνές.

Φωτογραφία με τα καφενεία του Μάντουκα και του Κανάκη σε πρώτο πλάνο, δίπλα από το Λιμεναρχείο, περίπου το 1900

Ο Κανάκης Χριστόδουλος όταν ακόμα εκεί είχε το καπνοπωλείο του, πηγαινοερχόταν από το 1902 στην Αθήνα κι έφερνε στο Αργοστόλι το ξακουστό για την εποχή του, νερό Λουτρακίου.

Τα καφενεία του Μάντουκα και του Κανάκη με τα τραπεζάκια τους στην παραλία, το 1933

Τα τραπεζάκια του καφενείου του Κανάκη μπροστά από τη Ντογκάνα το 1931 (φωτογραφία Φ. Στολίδης)

Αμέσως μετά το Λιμεναρχείο με το προσκυνητάρι του Αγίου Νικολάου μπροστά και μετά το στενό δρομάκι το Τελωνείο, πρώην  οικία Άννινου στην οποία στεγάστηκαν  Ναυτικά Πρακτορεία, το Ταχυδρομείο, το Τηλεγραφείο και Τηλεφωνεία ενώ στον όροφο υπήρχε από το 1880 το Υποθηκοφυλάκειο.Στο σημείο σήμερα συναντάμε το παλιό κτίριο της αστυνομίας.

Η κίνηση στο λιμάνι και μπροστά από το Λιμεναρχείο, το πρώτο δεξιά, γύρω στο 1917

Στη Ντογκάνα το 1910

Για το συγκεκριμένο κτίριο και την χρήση του έγραψε ο Γεώργιος Μολφέτας στην εφημερίδα του ”Το Ζιζάνιον” το 1909:

Ο βουλευτής Σάμης, Μιλτιάδης Καβαλιεράτος πέτυχε την ενοικίαση αυτής της οικίας το 1909, “δια ταχυδρομικόν και τηλεγραφικόν κατάστημα αντί 300 δραχμών το μήνα. Το άνω πάτωμα συγκείμενον εκ 16 δωματίων θα χρησιμεύσει δια τηλεγραφείον.
Δηλαδή η μια σάλα θα γίνει γραφείον και τα 15 δωμάτια κατοικίαι!. Το δε κάτω μέρος, όπου νυν τα γραφεία Δαυή – Μομφεράτου, θα χρησιμευθή δια ταχυδρομείον. Τα υπό την αυτήν οικία πρακτορεία των ατμοπλοίων, δεν θα περιληφθούν εις το συμβόλαιο”……

Μάιος 1941, επιθεώρηση του προσωπικού του λιμενικού Σταθμού, από τους Ιταλoύς της Μεραρχίας ΑCQUI,μπροστά από το Λιμεναρχείο(Ιταλικά αρχεία πολέμου LUCE από την ηλεκτρονική σελίδα Greece at WWII Archives)

Το λιμάνι από ψηλά, στο βάθος η πλατεία Βαλλιάνου, με το Διοικητήριο, το Δημοτικό Καφενείο και το Θέατρο Απόλλων, ευθεία μπροστά η οδός 21ης Μαϊου, αριστερά της τα καφενεία και δεξιά,το Λιμεναρχείο, το Τελωνείο κι η Ντογκάνα

Το Τελωνείο ήταν επίσης  φημισμένο για την εποχή του, γιατί τύχαινε να έχει καλλιμάρμαρα αποχωρητήρια, τα οποία μάλιστα ήταν δέκτης πολλών επαίνων από τις δημοτικές αρχές.

Δεξιά,  το Τελωνείο και αμέσως μετά το Λιμεναρχείο

Και τα δυο κτίρια το ένα δίπλα στο άλλο, αν υπήρχαν ακόμα σήμερα, θα ξεκινούσαν από την γωνία απέναντι από το εστιατόριο Captain’s Table και θα έφταναν  μέχρι την άλλη γωνία που βρίσκεται η είσοδος το παλιού κτιρίου της Αστυνομίας.

Από αριστερά το καφενείο του Μάντουκα,μετά του Κανάκη, στον αριθμό 1 το Λιμεναρχείο και στο 2 το Τελωνείο

Από μπροστά τους, άνθρωποι πηγαινοέρχονταν με αποσκευές στο χέρι, χειράμαξες και ένστολοι λιμενικοί περιδιάβαιναν, εμπορεύματα κατά μεσής του δρόμου, μικροπωλητές και πλανόδιοι, εφημεριδοπώλες, πιτσιρίκια που βαστούσαν σφικτά τα χέρια των γονιών τους, μπαούλα, κόφες, βαρκάρηδες, κόρνες αυτοκινήτων και η μπορού από τα καράβια να σου τρυπάει τα αυτιά.

Άποψη του λιμανιού με την συνήθη κίνηση της εποχής, το 1916

Αλλά έτσι είναι τα λιμάνια ακόμα και σήμερα σε όλο τον κόσμο, ένα πολύβουο μελίσσι.

Άποψη του λιμανιού και της Ντογκάνας, μετά τη δεκαετία του 1930 κι όταν τα υπόστεγα έχουν ενοποιηθεί

Σε εκείνο το λιμάνι έδενε το καράβι του Τρομπέτα που εκτελούσε την συγκοινωνία Αργοστόλι-Ληξούρι, μια διαδρομή που πρωτοξεκίνησε το 1534 με λέμβους και αντί ενός σολδίου ως εισιτήριο για κάθε επιβάτη.

Το παπόρο του Τρομπέτα, που έκανε την διαδρομή Αργοστόλι-Ληξούρι στα  αριστερά και  το Τελωνείο πίσω του,  το 1916

Μπροστά από το Τελωνείο άρχισαν το 1900 εργασίες εκβάθυνσης του λιμανιού κατά τρία μέτρα μέχρι την αποβάθρα του Θεάτρου Κέφαλος και κατά πέντε μέτρα μέχρι την Σισσιώτισσα, όπως μας πληροφορεί ο ιστοριοδίφης Ηλίας Τσιτσέλης στον Β’ τόμο των Κεφαλληνιακών Σύμμικτων.Οι εργασίες κατεκυρώθηκαν στον Α. Γεωργιάδη αντί 427.700 δραχμών μαζί με την διαπλάτυνση της προκυμαίας και την δημιουργία πεζοφόρου πάνω στα νέα κρηπιδώματα.

Από εκείνο το λιμάνι έφυγαν για στρατιώτες τα νιάτα του νησιού για τους Βαλκανικούς Πολέμους το 1912, εκεί κατέφτασε ο Βασιλιάς Γεώργιος Β’, ο διάδοχος Παύλος, οι πρόσφυγες από την Μικρά Ασία το 1922 κι ο Ιωάννης Μεταξάς αργότερα.

Πανοραμική άποψη του λιμανιού, το 1928

Την περίοδο του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου, στη Ντογκάνα αποβιβάστηκαν οι Ιταλοί μελανοχίτωνες και στην συνέχεια τα Γερμανικά στρατεύματα κατοχής.

Το 60ο ορεινό τάγμα Ιταλών μελανοχιτώνων αποβιβάζεται στο Αργοστόλι,το 1941(Ιταλικά αρχεία πολέμου LUCE, από  την ηλεκτρονική σελίδα Greece at WWII Archives)

1941 Μάιος,ο Ιταλός ναύαρχος Vittorio Tur, μαζί με τον επικεφαλής της μεραρχίας Acqui, στρατηγό Luigi Mazzini και τον επικεφαλής αξιωματικό των μελανοχιτώνων, συνταγματάρχη Martino, απευθύνουν χαιρετισμό στα νεο αφιχθέντα στρατεύματα

Στο ίδιο λιμάνι κατέφτασαν αργότερα οι συμμαχικές δυνάμεις  και τα πρώτα πλοία με την απελευθέρωση, με τον κόσμο να ξεχύνεται χαρούμενος στους δρόμους για να τα υποδεχθεί.

Το ανθρώπινο μελίσσι στη  Ντογκάνα,μετά τον πόλεμο 

Και στον ίδιο χώρο έφτασαν πανικόβλητοι οι κάτοικοι του νησιού μετά τους σεισμούς του 1953, προσπαθώντας να επιβιβαστούν σε ένα από τα πλοία που έφευγαν για την ενδοχώρα, φοβούμενοι ότι το νησί θα βυθιστεί όπως έλεγαν οι φήμες.

Μπροστά από τη Ντογκάνα  με το φουγάρο της Ηλεκτρικής Εταιρείας να ξεχωρίζει στο βάθος δεξιά 

Νερουλάς μπροστά από τη Ντογκάνα και πλαγίως του Τελωνείου το 1920

Άποψη της Ντογκάνας ερχόμενοι από την πλατεία Μέτελα, το 1930

Κι άλλη άποψη του Τελωνείου

Στα χρόνια της κατοχής η Ντογκάνα κι η αποβάθρα ερήμωσαν, το υπόστεγο τραυματισμένο με κάποια μπάζα γύρω του βυθίστηκε στη σιωπή κι ο κόσμος περνούσε από μπροστά του βιαστικός και σκυθρωπός ταυτόχρονα. Πέρασαν χρόνια ώσπου να αποκτήσει πάλι τη ζωντάνια της.

Αεροφωτογραφία στο ίδιο σημείο, με τη  Ντογκάνα σε πρώτο πλάνο, μπροστά της το Τελωνείο, δίπλα η μικρή πλατεία με την κρήνη Τουλ και στο βάθος  η πλατεία Βαλλιάνου(Ιταλικά αρχεία πολέμου LUCE, από  την ηλεκτρονική σελίδα Greece at WWII Archives)

Ωστόσο, εκτός από τη Ντογκάνα υπήρχαν κι άλλες αποβάθρες, όπως ήταν αυτή της οικογένειας Τουλ με την ξακουστή Οινοποία, ο Πόντες του Σώντερς απογόνου  του πρόξενου και  εξαγωγέα σταφίδας από το 1876, που αργότερα πέρασε στα χέρια του Πλάτωνος Βέγια αλλά και πολύ μικρότερες καθώς πριν κατασκευαστεί η προκυμαία το 1825, τα περισσότερα σπίτια είχαν την δική τους μικρή αποβάθρα μπροστά από τα σπίτια τους που ήταν πάνω στην ακτή.

Μικρές ιδιόκτητες αποβάθρες μπροστά από σπίτια επί της προκυμαίας, το 1898

Η αποβάθρα του Σώντερς

Μετά το Τελωνείο και επί της μικρής ομώνυμης πλατείας η οικία αδελφών Φαραντού από το 1893 με την κρήνη Τουλ μπροστά της, εκεί που σήμερα βρίσκεται το ξενοδοχείο Φωκά. Στην συνέχεια η οικία Αφων Φαρακλού(Προυτζά) με τις αποθήκες στο ισόγειο, που στέγασε μέχρι το 1930 την Αρμένικη Εκκλησία στη γωνία με πρόσοψη στην παραλία και στον ίδιο χώρο μετά  την έλευση των στόλων, έναν από τους οίκους ανοχής της πόλης.

Στα χρόνια της κατοχής, τα υπόστεγα της Ντογκάνας αριστερά, στο βάθος το σπίτι των Αφων Φαραντού με την κρήνη Τουλ μπροστά της και  δεξιά η οικία Αφων Φαρακλού με  τις αποθήκες στο ισόγειο

Στο πίσω μέρος του κτιρίου εκεί που σήμερα η  οδός Ηλία Τσιτσέλη, γύρω στο 1928 συναντούσες τον κινηματογράφο ”ΣΙΝΕ ΣΟΝΟΡ ΗΛΙΑΣ” του Βλαχούλη Ηλία, που κάποτε μπέρδεψε τα γράμματα σε ένα διαφημιστικό με  το εξής χιουμοριστικό αποτέλεσμα:

Λίγο πιο πέρα,το ψυχαγωγικό κέντρο ‘Ο Ζέφυρος’ του Λούζη, από το 1889 κι ένα ακόμα  θερινό θέατρο ‘Η Θαλάσσιος Αύρα’ από το 1895, τα σπίτια του Προυτζά  και του Λοβέρδου Δοττοράτου, που ουσιαστικά ήταν δυο σπίτια μεσοτοιχία, με δυο τριγωνικές στέγες κατά την Ιταλική του αρχιτεκτονική.

Επειδή το σπίτι κάποτε το χρησιμοποίησαν οι φραμασόνοι είχε και το περίεργο όνομα ’casa di diabolo’ δηλαδή το σπίτι του διαβόλου αλλά αυτό δεν του στερούσε από την ομορφιά του.

Από την Ντογκάνα με κατεύθυνση την πλατεία Μέτελα

Λίγο πιο πέρα, στην συνοικία  της Πλάκας, μπορούσες να δεις το ναό του Αγίου Ιωάννη του Χρυσοστόμου, ο οποίος  καταστράφηκε από τους βομβαρδισμούς, πολύ πριν χτυπήσει ο εγκέλαδος το νησί. Η εκκλησία φέρεται να κτίστηκε πολύ πριν το 1719 αφού στο εκκλησιαστικό αρχείο Κεφαλονιάς υπάρχουν καταγραφές μυστηρίων εντός του ναού από το 1719-1876.

Η εκκλησία του Αγίου Ιωάννη Πλάκας

Στον κατάλογο ενοριτών του 1864 και λίγο πριν την Ένωση,  στην ενορία του Αγίου Ιωάννη καταγράφονται 143 ονόματα από 52 οικογένειες ενώ σώζεται Κώδικας του ναού του  1858. Το 1884 αναφέρονται εργασίες  ανοικοδόμησης κι επισκευής της με χρηματοδότηση της οικογένειας Βαλλιάνου.

Απόσπασμα από τον κατάλογο ενοριτών του 1864

Εκείνη την  εποχή φαίνεται να  εκκλησιάζονται στο ναό μόνο οι φαντάροι  που έμεναν στους στρατώνες της πλατείας του Μέτελα αλλά  αργότερα δόθηκε άδεια και στους πολίτες να εκκλησιάζονται εκεί.

Η πρόσκληση των εγκαινίων του ναού του Αγίου Ιωάννη, μετά την ανοικοδόμηση της από την οικογένεια Βαλλιάνου

Δίπλα στην εκκλησία είχε ανοιχτεί ένα από τα πρώτα αρτεσιανά πηγάδια του Αργοστολίου, το τρίτο κατά σειρά μετά της Σισσιώτισσας και της Καμπάνας. Ο αρχιτέκτονας και με υδρολογικές γνώσεις Παύλος Τσίλλερ από την Αθήνα, μιλούσε το 1889 για αρίστης ποιότητας νερό που αναπηδούσε δυο μέτρα από το έδαφος.

Η γειτονιά του Αγίου Ιωάννη με την εκκλησία στα αριστερά 

Μερικά χρόνια μετά και συγκεκριμένα  το 1903, εκεί τοποθετήθηκε η μία από τις δυο μαρμάρινες εντοιχισμένες κρήνες, που οι κληρονόμοι του μεγαλέμπορου Ερνέστο Τουλ δώρησαν στο δήμο, σύμφωνα με την διαθήκη του. Έργο  του διακεκριμένου γλύπτη Μπονάνου Γεώργιου από το Βουνί του Ληξουρίου, με σαφείς επιρροές από την Ελληνική μυθολογία.Περισσότερα για τις Κρήνες Τουλ στον σύνδεσμο https://www.kefaloniapress.gr/topika/politismos/article/516232/oi-krines-toyl-ki-i-istoria-toys/?fbclid=IwAR0csaBJK6tqb8x8XyHOgptwLOjgiyE-Lw3CeKVV_vtq6thu3Dnzyj2SXcE

Η μία από τις δυο εντοιχισμένες κρήνες Τουλ, δίπλα στην εκκλησία του Αγίου Ιωάννη

Με την έναρξη του πολέμου και τους πρώτους βομβαρδισμούς στο Αργοστόλι, ο ναός έπαθε αρκετές ζημιές που όμως ποτέ δεν επισκευάστηκαν, μέχρι που κατέρρευσε τελείως με τους σεισμούς του 1953 και συγχωνεύτηκε ως ενορία με την εκκλησία των Αρχαγγέλων. Ήταν πανέμορφος ναός, με πολλά μάρμαρα και παράθυρα  με χρωματιστά τζάμια, τα λεγόμενα  βιτρώ.

Ο ναός του Αγίου Ιωάννη και αχνά δίπλα του φαίνεται η εντοιχισμένη κρήνη Τουλ, η οποία τότε ήταν στο αρτεσιανό πηγάδι της εκκλησίας και που δυστυχώς, παρότι διασώθηκε μετασεισμικά στην συνέχεια χάθηκαν τα ίχνη της

Η προσεισμική εκκλησία βρισκόταν περίπου εκεί που σήμερα υπάρχει το παρκάκι του Αγίου Ιωάννη, επί της  Γερασίμου Φωκά λίγο πριν την παραλιακή. Όπως μα πληροφόρησε ο κ. Δημήτρης Σπυρόπουλος, κιονόκρανο από την γκρεμισμένη εκκλησία του Άη Γιάννη της Παλιάς Πλάκας βρίσκεται στο ναό των Αρχαγγέλων μετά τη δωρεά των οικογενειών Βουτσινά, Σπυροπούλου, Σταθάτου και Μήλα, στων οποίων το οικόπεδο βρέθηκε.

Περισσότερα για το ναό του Αγίου Ιωάννη Χρυσοστόμου στον σύνδεσμο:https://www.kefaloniapress.gr/topika/istoria/article/610663/vgikan-stin-epifaneia-ta-ereipia-toy-proseismikoy-naoy/

Από αριστερά οικία και  αποθήκες των Φαρακλού Γερασίμου και Διονυσίου Μπρουντζά, τα σπίτια των Λοβέρδων και η  εκκλησία του Αγίου Ιωάννη, τέρμα δεξιά

Στο βιβλίο του κ. Σπύρου Αντωνάτου, Αργοστόλι Η Χαμένη Πόλη σελίδα 611,αναφέρεται το εξής περιστατικό με τον εφημέριο της εκκλησίας του Αγίου Ιωάννη, Σωφρόνιο:

Ευλαβικός με μία μόνη του αδυναμία να παρασύρεται από τον τρισκατάρατο και να τα τσούζει, μια Κυριακή αντί να διαβάσει το Ευαγγέλιο του Ασώτου, διάβασε το θαύμα εν Κανά. Απολογούμενος τότε στο δεσπότη Δαμασκηνό Πολυδώρου, ο παπάς Σωφρόνιος του είπε:’Μα Σεβασμιότατε την άμπελον ευλόγησεν  και ο Κύριος’.

Στην συνέχεια, αφού η ακτή αναδιπλωνόταν στο σημείο που σήμερα βρίσκεται το άγαλμα του Καββαδία, ανοιγόταν μπροστά σου η πλατεία του Μαίτλαντ ή Μέτελα όπως έφτασε μέχρι τις μέρες μας κι εκεί χανόσουν σε άλλες διαδρομές, εξίσου όμορφες και φορτισμένες από αναμνήσεις.

Στο βάθος η στροφή πριν την πλατεία Μαίτλαντ(Μέτελα) και το σημείο που σήμερα βρίσκεται το άγαλμα του ποιητή Καββαδία

Άποψη του λιμανιού με το υπόστεγο του Νάπιερ αριστερά, γύρω στο 1900 από το ύψος της εκκλησίας του Αγίου Ιωάννη

Τα χρόνια που πέρασαν, οι σεισμοί κι η εξέλιξη της καθημερινότητας άλλαξαν την όψη της περιοχής αλλά και του λιμανιού,ιδιαίτερα μετά τους καταστρεπτικούς σεισμούς του 1953.

Οι καταστροφές στο λιμάνι από τους σεισμούς του 1953

Δεξιά, ότι απέμεινε από το Λιμεναρχείο και την γύρω περιοχή μετά τους σεισμούς του 1953, στη γωνία με την σημερινή 21ης Μαϊου

Οι ζημιές στα υπόστεγα στη Ντογκάνα από τους σεισμούς του 1953  και την γύρω περιοχή, απέναντι από τα υπόστεγα ότι απέμεινε από τα κτίρια του Λιμεναρχείου και Τελωνείου και δεξιά της οικίας Αφων  Φαρακλού.

Και μια ακόμη φωτογραφία τραβηγμένη από πλοίο, που προσεγγίζει στην Ντογκάνα μετά τους σεισμούς του 1953 και παρατηρούμε ότι πλέον δεν υπάρχουν τα υπόστεγα δεξιά κι αριστερά της, τα οποία έπεσαν με τους σεισμούς και στην συνέχεια αφαιρέθηκαν.

Αεροφωτογραφία του λιμανιού στις 30 Απριλίου 1941, από τα υδροπλάνα Cant Z.506B “Airone” από τις μοίρες ναυτικής αναγνώρισης της ”Regia Aeronautica” (αρχείο Ιταλικής αεροπορίας από την ηλεκτρονική ιστοσελίδα ”Παλιές φωτογραφίες Ιονίων Νήσων”)

Αεροφωτογραφία του λιμανιού αμέσως μετά τους σεισμούς του 1953

Στο λιμάνι του Αργοστολίου βγήκε τον Αύγουστο του 1955 και μια πτεροφάλαινα (Balaenoptera physalus), που έχασε το δρόμο της και δεν τα κατάφερε να επιστρέψει στην ανοιχτή θάλασσα.Η πτεροφ’αλαινα είναι το ταχύτερο είδος των φαλαινών και κολυμπάει με ταχύτητες που αγγίζουν τα 37 χλμ/ώρα. Οι μεγαλύτερες ξεπερνούν σε μήκος τα 25 μέτρα και φτάνουν σε βάρος τους 74 τόνους με προσδόκιμο ζωής τα 100 χρόνια.

Η πτεροφάλαινα στο λιμάνι του Αργοτολίου το 1955 (από το αρχείο του Λάμπρου Γ.Σιμάτου)

Όπως αναφέρει ο κύριος Λάμπρος Σιμάτος, η συγκεκριμένη φάλαινα εξώκειλε στον Κόλπο του Αργοστολίου, κοντά στην ακτή του Αγίου Κωνσταντίνου και φονεύθηκε από ναύτες του Λιμεναρχείου με τη χρήση μεγάλων ποσοτήτων δυναμίτη. Το σώμα του άτυχου ζώου ρυμουλκήθηκε δια θαλάσσης και εκτέθηκε σε κοινή θέα στην προκυμαία του Αργοστολίου. Ήταν μήκους περίπου 12 μέτρων και βάρους 9 τόνων.

Το φαλαιονοειδές στο λιμάνι το 1955( από το αρχείο του Γιάγκου Μεταξά)

Στα χρόνια που ακολούθησαν,το Λιμεναρχείο ξαναχτίστηκε  απέναντι από το παλιό κι από την μεριά της θάλασσας αυτήν την φορά εκεί που ήταν περίπου η προσεισμική η Ντογκάνα.

Η Ντογκάνα προσεισμικά

Το νέο Λιμεναρχείο στο ίδιο σημείο,την δεκαετία του 1960

Στο ίδιο σημείο στις μέρες μας και συγκεκριμένα το 2017(Φωτογραφία Δημήτρη Σπυρόπουλου)

Το κτίριο του νέου Λιμεναρχείου το 1965

Η διασωθείσα κρήνη Τουλ δίπλα στο Τελωνείο, τοποθετήθηκε λίγο μετά την παλιά εκκλησία του Αγίου Ιωάννη, επί της σημερινής Γερασίμου Φωκά, στο παρκάκι που διαμορφώθηκε μεταξύ Ναυτικού Ομίλου και μνημείου Ριζοσπαστών.

Μετασεισμικά, επί της σημερινής οδού Γερασίμου Φωκά, το παρκάκι του Αγίου Ιωάννη με την κρήνη Τουλ που διεσώθη από την πλατειούλα δίπλα στο παλιό Τελωνείο 

Και στο ίδιο σημείο και στις μέρες μας

Να διευκρινίσουμε εδώ ότι η οδός Γερασίμου Φωκά δεν έχει σχέση με τον αγαπημένο μας δεσπότη παπά-Γεράσιμο Φωκά. Εδώ πρόκειται για τον γιατρό Γεράσιμο Φωκά,  διαπρεπή  χειρουργό και καθηγητή Πανεπιστημίου στη Γαλλία και την Ελλάδα, διορισμένο μέλος της Ακαδημίας Αθηνών και συγγραφέα και ο πρώτος που χρησιμοποίησε στην Ελλάδα το μηχάνημα «Ombredanne» για τη νάρκωση των ασθενών. Γεννήθηκε στις 7 Αυγούστου 1860 στο Αργοστόλι, όπου και πέθανε στις 8 Ιανουαρίου 1937.

Ο γιατρός Γεράσιμος Φωκάς

Οι παλιές φωτογραφίες δεν σε αφήνουν να ξεχάσεις το πως άλλαξε το λιμάνι με το πέρασμα των χρόνων και πως διαφοροποιήθηκαν όλα σε σχέση με το παρόν.Ψάχνεις απεγνωσμένα να συγκρίνεις τοποθεσίες και κτίρια θέλοντας έτσι να κρατήσεις μια πιο στενή επαφή με το παρελθόν της πόλης αλλά το τελευταίο δεν είναι καθόλου εύκολο.

Το λιμάνι στο ύψος του Λιμεναρχείου πριν τους σεισμούς

Το λιμάνι στο ύψος του Λιμεναρχείου τη δεκαετία του 1960, στο ίδιο ακριβώς σημείο

Το λιμάνι στο ίδιο σημείο το 1970(φωτογραφία από καρτ-ποστάλ του Δημήτρη Σπυρόπουλου)

Αριστερά το Λιμεναρχείο σήμερα, ακριβώς απέναντι από εκεί που ήταν προσεισμικά

Το λιμάνι μεταφέρθηκε λίγο πιο πέρα,  οι ανάγκες κι οι ρυθμοί της ζωής  άλλαξαν επίσης και συμπαρέσυραν οτιδήποτε υπήρξε και θύμιζε μια άλλη, πολύ παλιά και μοναδικά όμορφη εποχή.

Άποψη του λιμανιού σήμερα

Επισήμανση: Οι αναφορές σε πρόσωπα, κτίρια και καταστήματα γίνεται με μοναδικό κριτήριο την ύπαρξη πληροφοριακού και φωτογραφικού υλικού.

Πηγές:

1. Αντωνάτος Σπύρος, Αργοστόλι η Χαμένη Πόλη εκδ. ΚΟΡΥΦΗ 2005

2. Δεμπόνος Αγγελοδιονύσης: Η Γενέθλιος Πράξη της Κεντρικής Πλατείας Αργοστολίου                                                    1829, Αργοστόλι 2010

                                           Το Αργοστόλι διασκεδάζει,Αργοστόλι 1979

                                            Η Γένεση και τα Πάθη μιας Πολιτείας, Αργοστόλι 1981

                                            Το χρονικό του σεισμού, Αργοστόλι 1976

                                            Σταθμοί,Αργοστόλι 1994

                                           Η Κεφαλονιά του θρύλου και της παράδοσης,Αργοστόλι 1993

                                          Οι Ξένες Παροικίες στην Κεφαλονιά,Αργοστόλι 1996

3. Ζαπάντη Σταματούλα-Σιμάτος Λάμπρος, Οι ναοί του Αργοστολίου στα χρόνια της Ένωσης(1864)

4.Καλαφάτης Αλέκος, Η πόλις (μου), Αργοστόλι 2022

5. Κοσμετάτου Ελένη, Αναφορά στους δρόμους της Κεφαλονιάς

6.Λουκάτος Γεράσιμος, Εικόνες και θύμησες από την παλιά Κεφαλονιά – Βιώματα μαρτυρίες 

7. Μαλάκης Σπυρίδων,  Απομνημονεύματα 

8. Πάρτς(Partsh) Ιωσήφ: Κεφαλληνία και Ιθάκη-Γεωγραφική Μονογραφία, 1892

9. Πουλάκη-Κατεβάτη Διονυσία,  Προσεισμική Κεφαλονιά

10. Σιμάτος Γ. Λάμπρος, Περί Θαλάσσης Συλλογή

11. Τσιτσέλης Ηλίας, Κεφαλληνιακά Σύμμικτα τ. Α’ και Β’ Αθήνα 1904 και 1960

12. Τζουγανάτος Νικόλαος,Μελετήματα Ιστορίας και Λαογραφίας της Κεφαλονιάς

13. Φωκάς Κοσμετάτος Μαρίνος, Δυο Δημαρχίες στο Αργοστόλι

14. Τοπικό Ιστορικό Αρχείο Κεφαλονιάς

15. Φωτογραφίες από το  Κοργιαλένειο Λαογραφικό Μουσείο

16. Συλλεκτική έκδοση της Κοργιαλένειου Βιβλιοθήκης Η ΠΑΛΙΑ ΚΕΦΑΛΟΝΙΑ ΕΝΑΣ ΑΤΕΛΕΙΩΤΟΣ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ. Tόμος   πρώτος